رفتار سازمانی گروهی
رفتار سازمانی گروهی مطالعه روابط میانفردی، پویایی گروههای کاری، انسجام تیمی، ارتباطات درونگروهی و مواردی از این دست میباشد. این موضوع در کنار رفتار سازمانی فردی و زیر مجموعهای از مدیریت رفتار سازمانی است.
در سطح تجزیهوتحلیل گروهی، رفتار سازمانی شامل مطالعه پویایی گروهی، درگیری و انسجام درونگروهی، رهبری، قدرت، هنجارها، ارتباطات بین فردی، شبکهها و نقشها است. در این سطح از تحلیل، رفتار سازمانی علوم جامعهشناختی و روانشناختی اجتماعی درگیر میشوند. سطح تجزیهوتحلیل گروهی شامل مطالعه موقعیت گروهی، مشاجره درونگروهی و بین گروهی و دلبستگی است.
این سطح بیشتر به مطالعه رهبری، قدرت، هنجارها، ارتباطات بین فردی، شبکهها و نقشها مرتبط است. نمونهای از این سطح شرکتی است که تصمیم میگیرد که به کارگران خود جایزه دهد زیرا درواقع روی یک پروژه خاص بسیار سخت کارکردهاند. در این نوشتار رفتار سازمانی گروهی مفهومسازی و تعریف خواهد شد.
آشنایی با رفتار سازمانی گروهی
در سطح گروهی، بیشتر روابط میانفردی بررسی میشود و رویکرد مطالعه، جامعهشناختی است. درمقابل، در سطح سازمانی مطالعه با رویکردی مردمشناختی، ساختار فرهنگی سازمان را بررسی میکند. در این سطح بیشتر با این مقولهها مواجه میشویم: دینامیک گروه، انسجام گروهی، ارتباطات درونگروهی، وظایف، رهبری و غیره.
مهمترین مفاهیم رفتار سازمانی گروهی عبارتند از:
- ارتباطات درونگروهی
- تعارض و تضاد
- عملکرد افراد گروه
- ساختار گروه
- کار تیمی
- تصمیمگیری
- رفتارهای درونگروهی
به وجود آمدن احساس و ارزشهای مشترک، پدیدآورنده احساس قدرت و توانمندی نزد اعضای گروه است. این حس بهعنوان بُنیه گروه، نقش عامل محرک را ایفا میکند. اینجاست که مدیران و افرادی که نقش رهبری را به عهده گرفتهاند، باید از پتانسیل موجود نهایت استفاده را ببرند؛ زیرا این افراد باید با انتخاب و پرورش بهترین نیروها و با اتخاذ سنجیدهترین تصمیمات، برنامههای خود را پیش ببرند. به تبع ایجاد احساس قدرت، توانمندی شکل میگیرد. این توانمندی هر چه عملگرایانهتر باشد و نتایج عملی عینیتری داشته باشد، بهتر است؛ زیرا عمل بهترین جایگاه برای راستیآزمایی ایدهها در سطوح سهگانه است.
سازوکار رفتار سازمانی گروهی
چنانکه ذکر شد در سطح فردی، مطالعات بیشتر حول موضوعات روانشناختی شکل میگیرد؛ از آن رو که مسائل شخصیتی و… در آنها بررسی میشود. اما در باب رفتار سازمانی در سطح گروهی، مسئله مهم درباره روابط میانفردی است. اینجا مرحله، مرحلهای است که افراد بر مبنای ارتباطات اجتماعی، شبکه را شکل میدهند. شاید بتوان گفت در سطوح کلان سازمانی، فرهنگسازی از همینجا آغاز میشود. علاقهمندان میتوانند مقاله «ارتباطات اجتماعی و فرهنگسازی» را بخوانند.
نکته مهم این است که کار گروهی، به محض یک فعالیت دونفره آغاز میشود. شایان ذکر است در اصطلاحات خاص سطوح سهگانه ، کار گروهی، اعم از کار تیمی است؛ به این ترتیب میتوان گفت، در واقع کار تیمی یکی از نمونههای کار گروهی به حساب میآید.
اما مسئله مهم در این میان این است که مادامی که فعالیتهای سطح گروهی منجر به حرکت نشود، گویا هیچ اتفاقی رخ نداده است؛ حرکتی که از به هم پیوستن تک تک اعضا حاصل میآید (دینامیک گروه) و بین اعضا احساس وحدت ایجاد میکند. حرکت در گروه دقیقا از جایی آغاز میشود که بین اعضا پیوندی به وجود آید که به آنها هویت واحد بدهد؛ این لحظه، لحظهای است که هویت «ما» ساخته میشود.
افراد پس از همسو شدن حول یک هدف مشخص، خود را کنار یکدیگر مییابند؛ به این ترتیب در کنار هویت مستقل خویش، هویت نوین و مشترک گروه را برای خود و همگروهیهای خود میپذیرند. چنین چیزی باعث ایجاد احساس قدرت بین اعضای گروه میشود.
سخن پایانی
رفتار سازمانی گروهی، بررسی رفتار انسان ها در محیط سازمانی و بررسی رفتار تیمهای کاری در محیط اقتصادی و اجتماعی است. با این تعریف، قسمت عمدهی آنچه ما امروز، به عنوان ارزشمندترین دستاوردهای زندگی بشر میشناسیم و همینطور قسمت عمدهی آنچه امروز موجب نفرت و شرمساری نسل بشر است، به نوعی با رفتار سازمانی ما مرتبط است.
ابزار اصلی تجزیه و تحلیل در سطح گروهی، دانشهای جامعه شناسی، روانشناسی اجتماعی و انسان شناسی هستند. بیشتر افراد در یک گروه/تیم کار میکنند. گروه به عنوان ۲ یا چند فرد در تعامل و وابسته به یکدیگر تعریف میشود که برای دستیابی به اهداف خاصی گرد هم آمده اند. گروهها میتوانند رسمی یا غیر رسمی باشند. تجزیه و تحلیل در سطح گروه بر نحوه تعامل افراد متمرکز است. این سطح شامل تجزیه و تحلیل تعاملات در گروه، تصمیمگیریها، قدرت، تعارضات، رهبری، ارتباطات و غیره در گروه است.
منبع: قاسمی، بهروز. مدیریت رفتار سازمانی. تهران: هیات.
