رفتار سازمانی فردی
رفتار سازمانی فردی مطالعه رفتارهای منابع انسانی و کارکنان در عرصه سازمان براساس ویژگیهای درونی و شخصی آنها است. این شاخه از مدیریت رفتار سازمانی شامل نظریههای شخصیت، نگرش، ارزش، ادراک، انگیزش، یادگیری و تصمیمگیری است.
رفتار سازمانی را مطالعه سیستماتیک عملیات، اقدامات و نگرشهای افراد سازمان تعریف میکنند. در این حوزه کوشش میشود مدارک و شواهد علمی جایگزین قضاوتهای شهودی مدیران در رابطه با پدیدههای رفتار انسانی شوند. بنابراین نیاز به تجزیهوتحلیل رفتارها بهصورت گامبهگام وجود دارد. گام نخست سطح فردی و سپس گروهی و سرانجام سازمانی است. در این نوشتار رفتار سازمانی فردی مفهومسازی و تعریف میشود.
ابعاد رفتار سازمانی فردی
در کتابهای گوناگون از نظریهها و ابعاد گوناگونی در سطح فردی یاد شدهاست. وجوه تشابه و افتراق در نوشتههای پیشین بسیار است ولی بیشتر مطالعات بر ابعاد مشخصی در سطح افراد تاکید دارند. ابعادرفتار سازمانی فردی عبارتند از:
- شخصیت کارکنان
- نگرش کارکنان
- ارزشهای کارکنان
- ادراک
- انگیزش
- یادگیری
- تصمیمگیری
در ادامه هریک از این بخشها تشریح میشود.
تشریح ابعاد رفتار سازمانی فردی
پنج روش برای شکل دادن به رفتارهای فردی وجود دارد:
تقویت مثبت: هنگامی اتفاق میافتد که یک رویداد یا محرک مطلوب بهعنوان نتیجه یک رفتار ارائه میشود و رفتار بهبود مییابد. تقویتکننده مثبت یک محرک است که فرد برای دستیابی به آن تلاش میکند. برای مثال یک شرکت برنامه پاداش را اعلام میکند که در آن کارمندان بسته به تعداد کالاهایی که فروختهاند جوایز کسب میکنند.
تقویت منفی: هنگامی اتفاق میافتد که یک اتفاق ناخوشایند یا محرک برداشته شود یا از وقوع آن جلوگیری شود و میزان یک رفتار بهبود یابد. تقویتکننده منفی یک رویداد محرک است که برای آن فرد برای خاتمه دادن، فرار از آن ، به تعویق انداختن وقایع ، کار خواهد کرد. بهعنوانمثال یک شرکت خطمشیای دارد که یک کارمند تنها در صورتی میتواند شنبه را به سرکار نیاید که بتواند کار خود را تا جمعه تمام کند.
مجازات: ایجاد برخی شرایط ناخوشایند برای از بین بردن رفتار نامطلوب.بهعنوانمثال یک نوجوان دیر به خانه میآید و والدین امتیاز استفاده از تلفن همراه را از او میگیرند.
بیتفاوتی: روند ریشهکن کردن هر نوع تقویت باعث ایجاد رفتار نامطلوب میشود.بهعنوانمثال کودکی که برای پنهان کردن و جلبتوجه زیر میز میخزد، بهتدریج هنگام برداشت توجه اطرافیان به کار وی، از این کار دست میکشد.
برنامههای تقویت: برنامه تقویت میتواند از پنج نوع باشد : مداوم (تقویت یا پاداش بهصورت متوالی بر اساس موارد تعیینشده) ، فاصله ثابت (ارائه پاداش پس از زمان ثابت مانند هر ۲ روز) ، فاصله متغیر (ارائه پاداش در زمانهای متفاوت مثلاً در دومین، ششمین و هشتمین روز ماه) ، نسبت ثابت (پاداش بر اساس نسبتی ثابت مثلاً هر ۵ پاسخ درست یک امتیاز) و نسبت متغیر (ارائه پاداش برحسب ترتیب).
سخن پایانی
رفتار فردی را میتوان بهعنوان ترکیبی از پاسخ به محرکهای خارجی و داخلی تعریف کرد. این روشی است که فرد در موقعیتهای مختلف واکنش نشان میدهد و نحوه بیان احساسات مختلف مانند عصبانیت، خوشبختی، عشق و غیره را به نمایش میگذارد. برای به دست آوردن یک ایده مختصر در مورد رفتار فردی، اجازه دهید در مورد چارچوب رفتار فردی و سایر عناصر اصلی مرتبط با آن اطلاعات کسب کنیم.
بر اساس این عناصر، روانشناس کورت لوین نظریه فیلد را بیان کرد و چارچوب رفتار را تشریح کرد. این نظریه روانشناختی الگوهای تعامل بین فرد و محیط را موردمطالعه قرار میدهد. این تئوری با استفاده از فرمول بیانشده است.
رفتار= عملکرد (فرد و محیط اطراف آن)
بهعنوانمثال ، یک فرد پردرآمد که شغل خود را در رکود اقتصادی از دست میدهد ممکن است در هنگام بیکاری رفتار متفاوتی داشته باشد.
منبع: قاسمی، بهروز. مدیریت رفتار سازمانی. تهران: هیات.
