سطوح رفتار سازمانی
سطوح رفتار سازمانی شامل سطح فردی، گروهی و سازمانی است که شکلدهنده رفتارهای کارکنان است و عملکرد سازمان در مسیر هدف را جهت میدهد. در واقع زمینه مدیریت رفتار سازمانی شامل چندین سطح تحلیل است. درک این سطوح رفتاری درون سازمانها ضروری است، زیرا افراد بهصورت انزوا عمل نمیکنند. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار سطوح رفتار سازمانی مفهومسازی و تعریف خواهد شد.
سطوح رفتار سازمانی
سطوح رفتار سازمانی عبارتند از:
- سطح فردی
- سطح گروهی
- سطح سازمانی
بررسی سطوح رفتار فردی، گروهی و سازمانی
اهداف مدیریت رفتار سازمانی این است که به کارمندان آموزش دهید در تعامل با همکاران، ارباب رجوع و تمام افرادی که در حین کار با آنها ارتباط دارند، چه اقداماتی انجام بدهند. در نتیجه هم رضایت افراد از تعامل با یکدیگر بیشتر میشود و هم جوّ سازمان سازنده و مثبت خواهد شد
مبانی رفتار سازمانی در سطح فردی
رفتار سازمانی فردی مطالعه رفتارهای منابع انسانی و کارکنان در عرصه سازمان براساس ویژگیهای درونی و شخصی آنها است. در جنبه فردی، تاثیر شخصیت هر فرد بر رفتارش مورد بررسی قرار میگیرد. در جنبه گروهی تاثیر شخصیت فرد در تعاملات بین اعضای گروه و تیم بررسی میشود و در نهایت در بعد سازمانی تاثیری که فرهنگ سازمانی بر رفتار افراد میگذارد، مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد.
سطح فردی تحلیل رفتار سازمانی شامل: مطالعه، یادگیری، ادراک، خلاقیت، انگیزه، شخصیت، گردش مالی، عملکرد وظیفه، رفتار مشارکتی، رفتار انحرافی، اخلاق و شناخت است. در این سطح از تحلیل، رفتار سازمانی بهشدت بر روانشناسی، مهندسی و پزشکی متمرکز میشود. علاوه بر این، مبانی رفتار سازمانی شامل مطالعه گردش مالی، عملکرد و ارزیابی کارها، رفتار هماهنگ، رفتار انحرافی کار، اخلاق و شناخت نیز میشود.
مبانی رفتار سازمانی در سطح گروهی
رفتار سازمانی گروهی مطالعه روابط میانفردی، پویایی گروههای کاری، انسجام تیمی، ارتباطات درونگروهی و مواردی از این دست میباشد. ابزار اصلی تجزیه و تحلیل در سطح گروهی، دانشهای جامعه شناسی، روانشناسی اجتماعی و انسان شناسی هستند. بیشتر افراد در یک گروه/تیم کار میکنند. گروه به عنوان دو یا چند فرد در تعامل و وابسته به یکدیگر تعریف میشود که برای دستیابی به اهداف خاصی گرد هم آمده اند.
گروهها میتوانند رسمی یا غیر رسمی باشند. تجزیه و تحلیل در سطح گروه بر نحوه تعامل افراد متمرکز است. این سطح شامل تجزیه و تحلیل تعاملات در گروه، تصمیمگیریها، قدرت، تعارضات، رهبری، ارتباطات و غیره در گروه است.
سطح تجزیهوتحلیل گروهی، رفتار سازمانی شامل: مطالعه پویایی گروهی، درگیری و انسجام درونگروهی، رهبری، قدرت، هنجارها، ارتباطات بین فردی، شبکهها و نقشها است. در این سطح از تحلیل شامل رفتار سازمانی علوم جامعهشناختی و روانشناختی اجتماعی درگیر میشوند. در سطح تجزیهوتحلیل گروهی، رفتار سازمانی شامل مطالعه موقعیت گروهی، مشاجره درونگروهی و بین گروهی و دلبستگی است.
مبانی رفتار سازمانی در سطح سازمانی
ابزار اصلی تجزیهوتحلیل در سطح سازمانی، جامعه شناسی، مردم شناسی و علوم سیاسی هستند. هنگامی که گروهها با هم ترکیب میشوند، یک سازمان را تشکیل میدهند. تجزیه و تحلیل در این سطح بر چگونگی سازماندهی روابط کاری اعضای سازمان و همچنین نحوه تعامل سازمانها با محیطی خارجیشان متمرکز است.
متغیرهای اصلی مورد تجزیه و تحلیل در سطح سازمانی عبارتند از ساختار سازمانی، فرهنگ سازمانی، قدرت در سازمان، سیاست سازمانی، تغییر سازمانی، توسعه سازمانی و غیره. این مفهوم در سطوح رفتار سازمانی بسیار حائز اهمیت است.
در سطح سازمانی تجزیهوتحلیل رفتار سازمانی شامل مطالعه مباحثی مانند: فرهنگ سازمانی، ساختار سازمانی، تنوع فرهنگی، همکاری و هماهنگی بین سازمانی و تعارض، تغییر، فناوری و نیروهای محیط سازمان است. در این سطح از تحلیل، رفتار سازمانی بر انسانشناسی، جامعهشناسی و علوم سیاسی متمرکز میشود.
سخن پایانی
مدیریت رفتار سازمانی در سطح فرد، گروه و سازمان قابل بحث و بررسی است. رفتار سازمانی بخش بزرگی از دانش خود را از افراد، گروهها و سازمان دریافت میکند. برای تحلیل رفتار کارکنان یک سازمان، نمیتوان نقش فرهنگی که در بین مردم وجود دارد را نادیده گرفت. زیرا کارکنان عضوی از مردم هستند و رفتارهای متداول در جامعه را یاد میگیرند.
موضوع مدیریت رفتار سازمانی در سازمانهای کشور مورد توجه قرار دارد. بیشتر پژوهشها و آموزشهایی که در حوزه رفتار سازمانی منتشر و تدریس میشود ریشه در سازمانهای غیرایرانی دارند. این پژوهشها و آموزشها کاربردی هستند و میتوانند در مدیریت کشورهای اروپایی و آمریکا استفاده شوند. برای استفاده از آنها در ایران باید سطوح رفتار سازمانی بومیسازی شود.
منبع: قاسمی، بهروز. مدیریت رفتار سازمانی. تهران: هیات.
