خطمشی کارآفرینی
خطمشی کارآفرینی اصول مدونی است که برای هدایت تصمیم و دستیابی به هدفهای بلندمدت کارآفرینی سازمانی از طریق رویههای مشخص، طراحی شده است. این سیاستگذاری در سطوح بالای دولتی صورت میگیرد و بر آموزش، تخصیص بودجه و تشویق روحیه کارآفرینی دلالت دارد.
خطمشی (سیاست) یک عامل حیاتی موفقیت در مدیریت کارآفرینی است. دولت کارآفرین به عنوان متولی بخش عمومی باید سیاستگذاری عمومی را با جهتگیری کارآفرینی انجام دهند تا زمینه و بستر مناسبی برای فعالیت افراد کارآفرین فراهم نمایند. کارآفرینی عامل کلیدی رشد و توسعه اقتصادی در عصر مدرن است و مورد توجه شرکتهایی است که رقابت در آنها معطوف به انعطاف سازمانی و استراتژیهای بهبود مستمر در فرآیندها، محصولات و طرحها است.
طی چند سال گذشته، دولتها بطور جدی به تشویق کارآفرینی پرداختهاند زیرا کارآفرینی موجب بهرهمندی مردم و کشور میشود. پیش از آنکه مردم بتوانند کاری را شروع کنند، باید دارای سرمایه تکنولوژی، تسهیلات لازم برای تولید کالا، نیروی کار مناسب، روحیه مناسب و شرایط روانی متعادل برای موفقیت در کارآفرینی باشند. در چنین شرایطی است که قصد کارآفرینی در جامعه افزایش پیدا خواهد کرد. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله به خطمشی کارآفرینی پرداخته شده است.
اهمیت خطمشی کارآفرینی
خطمشی یک جهتگیری کلی است که چگونگی عمل سازمانها و موسسهها را در آینده مشخص میکند. سیاستگذاری عمومی، تصمیم دولت یا حکومت در مواجهه با یک موضوع، چالش یا یک مسئله عمومی است. خطمشی مجموعه تصمیمات متعامل بازیگران سیاسی پیرامون انتخاب اهداف و ابزار دستیابی به آنها در شرایط مشخص میباشد. به شرط آنکه این تصمیمها به صورت قانونی در چارچوب اختیارات بازیگران اتخاذ شده باشند.
جنکینس خطمشی را عملی با حضور جمعی از بازیگران میداند نه یک تصمیم انفرادی، البته این بازیگران را بازیگران قانونی میداند، در حالیکه خطمشیگذاری را عمل بازیگران سیاسی میداند. جیمز اندرسون تعریف کلیتری از خطمشی ارائه میدهد و خطمشی را مجموعه اقدامات هدفدار توصیف میکند که بوسیله یک یا مجموعهای از بازیگران برای برخورد با مشکل یا مسئله مورد توجه در نظر گرفته شده است. وی نیز بر مجموعه بازیگران تاکید دارد، اما با رویکرد حل مسئله خطمشی را تعریف نموده و خطمشی را متمرکز بر حل مسئله و رفع مشکل میداند.
با توجه به تعاریف خطمشی و خطمشی گذاری، میتوان ادعا نمود که برای افزایش روحیه کارآفرینی در جامعه، دولت موظف به خطمشی گذاری مناسب در این مورد است. با در نظر گرفتن اهمیت نفوذ خطمشی گذاران و بازیگران سیاسی در تدوین خطمشی، میتوان خطمشیهای کلی دولت را به سمت تشویق و توسعه کارآفرینی هدایت نمود. بنابراین راههای گوناگونی وجود دارد که سیاستگذاری دولت را به سمت تدوین خطمشیهای حمایت از کارآفرینی هدایت کند.
خطمشیگذاری کارآفرینی
با آگاهی از نیازهای کارآفرینان و مشاغلی که نیاز به حمایت دارند، به نظر میرسد که دولت در بهترین موقعیت برای تعیین سیاست و طراحی برنامهها با هدف تشویق کارآفرینی باشد. دولت از طریق اعمال خطمشی در وزارتخانهها و موسسات میتواند موجب کارآفرینی شود. در امور دولتی، کارآفرین در فضای دولتی و سیاسی باید قادر به تغییر تمایلات خطمشی گذار بوسیله فراهم کردن اطلاعات تازه در خصوص ابزار و اهداف سیاسی باشد و مشابه بخش خصوصی بتواند منابع را از طریق روشهای جدید تولید و عرضه محصولات جدید، تغییر و تخصیص دهد.
ضرورت دخالت دولتها در پشتیبانی از کارآفرینی مشخص است. یکی از مهمترین خطمشیها در راستای حمایت از کارآفرینی در جوامع، برگزاری دورههای آموزشی کارآفرینی است. این دورههای آموزشی دارای اهداف متعددی میباشند از جمله
- کسب دانش مربوط به کارآفرینی
- حل مشکلات اشتغال و بهبود بهرهوری
- شناسایی و تحریک استعدادها و مهارتهای کارآفرینانه
- القای ریسکپذیری با استفاده از فنون تحلیلی
- نگرشها در جهت پذیرش تغییر
دانش بسیاری را میتوان از طریق آموزش کارآفرینی در زمینه هایی همچون تعریف کارآفرین، کارآفرینی، تاریخچه کارآفرینی، ویژگیهای افراد کارآفرین کسب کرد. ایجاد و تقویت ارزشها، نگرشها و رفتارهای کارآفرینانه نیازمند شناسایی و تحریک استعدادها و مهارتهای آن است. این هدف بطور عمده در قالب سیاستها و برنامههای تشویقی، ترویجی و آموزشی پیگیری میشود.
برای کارآفرینی باید شجاعتی عاشقانه و زیرکانه داشت که خود متکیبه دو عامل اعتماد به نفس و شجاعت است. یکی از عواملی است که سبب رشد و توسعه اقتصادی کشورها در عصر حاضر میشود. این نقش کلیدی کارآفرینی بیش از هر چیز معطوف به قبول انعطاف ساختارهای سازمانی و اعمال استراتژیهای تغییر و تحول مستمر و پویا در سیستمها است. نتایج بسیاری از پژوهشها، ضرورت توجه به کارآفرینی و تدوین خطمشیهایی در راستای تشویق کارآفرینی را آشکار میسازد.
خطمشیهای توسعه کارآفرینی
برای توسعه و تشویق کارآفرینی، خطمشی کارآفرینی را میتوان تصویب نمود از جمله:
١) ایجاد سازمانی که اساساً مسئولیت تمام وجوه کارآفرینی و تقویت بنگاههای خرد و متوسط را بر عهده گیرد. این سازمان میتواند متمرکز عمل کند و یا در سطح استانی و غیر متمرکز باشد.
۲) اعطای وام و تسهیلات بانکی همانند کشورهای دیگر باید برای تولید کنندگان خرد ایرانی فراهم آید. آنگونه که کارآفرینان بتوانند به دور از هرگونه ضوابط دست و پا گیر و زیر نظر مرکز مسئول، از آن استفاده نمایند.
٣) ارائه خدمات مشاورهای شامل مدیریت، مالی، فعالیتهای تجاری و بازاریابی و حتی تدوین طرحهای توجیهی.
۴) پشتیبانی اطلاعاتی: اطلاعات بیشتر مربوط به مسائل تجاری، مدیریتی، فنی و کاربرد تکنولوژی اطلاعات میباشد. دولت باید ضمن ایفای نقش سیاستگذاری، با حمایتها و پشتیبانی خود، در جهت رشد و توسعه کارآفرینی در جامعه بکوشد.
دولت میتواند برای آموزش کارآفرینان و صاحبان کسب و کارهای کوچک با تسهیل امکانات لازم، از طریق منابع مختلفی به این مهم دست یابد، از جمله: سازمانهای مردمنهاد (NGO)، موسسات آموزشی دولتی و دانشگاهها، موسسات آموزش، خصوصی، اتاقهای بازرگانی و تجاری، موسسات توسعه مدیریت، انجمنهای بازرگانی، سازمانهای مشاورهای و موسسات آموزشی. آموزش کارآفرینی لازمه توسعه فرهنگ کارآفرینی است. بر همین اساس خطمشی کارآفرینی باید در زمینه سیاستگذاری و اجرای برنامههای آموزش کارآفرینی ایفای نقش نمایند.
سخن پایانی
برای موفقیت در زمینه فعالیتهای کارآفرینانه باید برنامهریزی به صورت درست و اصولی انجام شود. نخست باید چشمانداز روشنی ترسیم شود و ماموریتهای کارآفرینی تبیین گردد. برنامههای بلندمدت، استراتژی و به تبع آن خطمشیگذاری کارآفرینی صورت پذیرد. در ایران خطمشیها و اقداماتی جهت حمایت از طرح توسعه کارآفرینی تدوین شده است. در برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی سند چشمانداز جمهوری اسلامی، به موضوع کارآفرینی و آموزش کارآفرینان اشاره شده است. گاهی طرح و اعتبارات خاصی در قالب این برنامه و برنامههای بودجه سالیانه کشور برای گسترش و توسعه کارآفرینی در سطح چند وزارتخانه و سازمان دولتی پیشبینی شده است. با این وجود خروجی مناسب نیست که این به خطمشی کارآفرینی اشتباه بر میگردد.
