ضریب واکنش سود
ضریب واکنش سود مقدار بازده غیر عادی اوراق بهادار در واکنش به سود غیرمنتظره شرکت منتشرکننده آن اوراق را اندازه می‌گیرد که در رگرسیون بازده غیرعادی است. سرمایه‌گذاران با توجه به اطلاعات در دسترس از جمله اطلاعات موجود در صورتهای مالی، اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کننم.
اخبار خوب سبب واکنش مثبت سرمایه‌گذاران و اخبار بد سبب واکنش منفی سرمایه‌گذاران می‌گردد. دغدغه کشف ارتباط بین بازده حقوق صاحبان سهم و سود غیر منتظره سبب ایجاد مفهوم ضریب واکنش سود گردیده. از زمان اولین تحقیقات منتشر شده در رابطه ضریب واکنش سود، یکی از مهمترین جهت‌گیری‌های مطالعات انجام شده در زمینه حسابداری مالی، راجع به توضیح و شناسایی عوامل متفاوت تاثیرگذار بر ضریب واکنش سود برای شرکت‌های مختلف است.
مطالعات انجام شده در حوزه مدیریت مالی و بازار سرمایه تاکید بر این دارند که قیمت‌ها در بازار اوراق بهادار نسبت به اطلاعات حسابداری واکنش نشان می‌دهند. این واکنش نشان از محتوا و بار اطلاعاتی و اطلاعات مفید حسابداری است که باعث تغییر رفتار سرمایه گذاران می‌شود و میزان درجه مفید بودن، به وسیله وسعت و اندازه تغییرات حجم معاملات به دنبال انتشار اطلاعات، اندازه‌گیری می‌شود.
از زمان اولین تحقیقات منتشر شده در رابطه ضریب واکنش سود، یکی از مهمترین جهت‌گیری‌های مطالعات انجام شده در حسابداری مالی راجع به توضیح و شناسایی عوامل متفاوت تاثیر گذار بر ضریب واکنش سود برای شرکت‌های مختلف است. بدین معنی که چرا ضریب واکنش سود بدست آمده برای برخی از شرکت‌ها بزرگتر از برخی دیگر است در حالی که سود غیر منتظره برای آنها یکسان است. همچنین بیان می‌شود که تغییر در قیمت سهام با توجه به اطلاعات دریافته شده با تئوری بازار کارا سازگار است. بنابراین حساسیت سرمایه گذاران به اعلان‌های سود نشان از کارایی بازار دارد. بر همین اساس در این مطالعه سعی شده است با معرفی عوامل تاثیر گذار در رفتار سرمایه گذاران در بازار بورس اوراق بهادار ایران، اثر این عوامل بر روی ضریب واکنش سود آنان مورد بررسی قرار گیرد.
عوامل ضریب واکنش سود
در سال ۱۹۶۸ بال و براون اقدام به انتشار نتایج تحقیقات خود کردند. آنها ابتدا شواهد کافی برای نشان دادن واکنش بازار به محتوای اطلاعاتی صورتهای مالی فراهم کردند. بال و براون نمونه‌ای از ۲۶۱ شرکت بازار سهام نیویورک را در طی یک دوره ۹ ساله از ۱۹۵۷ تا ۱۹۶۵ مورد بررسی قرار دادند. اولین اقدام بال و براون اندازه‌گیری محتوای اطلاعاتی سود بود که آیا سود گزارش شده از انتظار بازار فراتر است Good) (news یا کمتر از انتظار بازار (Bad news) می‌باشد؟ این موضوع نیازمند معیاری برای سنجش انتظارات بازار است. معیار مورد استفاده در مطالعات بال و براون (۱۹۶۸)، تفاوت سود تحقق یافته سال جاری با سود تحقق یافته سال قبل می‌باشد.
شرکتی که بیشتر از سال قبل سود داشته باشد به عنوان خبر خوب تلقی می‌شود و شرکتی که کمتر از سال قبل سودآوری داشته باشد به عنوان خبر بد شناخته می‌شود. آنها همه شرکت‌ها با اعلان‌های خبر خوب را در یک گروه قرار دادند. میانگین بازده غیر عادی اوراق بهادار در این گروه در ماه انتشار صورتهای مالی به طور قابل ملاحظه‌ای مثبت بود. برعکس، شرکت‌های با اعلان‌های خبر بد در نمونه، دارای میانگین بازده غیرعادی منفی بودند. این تحقیق شواهد قابل قبولی ارائه می‌کند که بازار به اخبار خوب و بد سود واکنش نشان می‌دهد.
گام منطقی بعدی این پرسش است که چگونه بزرگی سود غیر منتظره با بزرگی واکنش بازار اوراق بهادار در ارتباط می‌باشد؟ مساله بزرگی واکنش توسط بیور، کلارک و رایت در سال ۱۹۷۹ مورد بررسی قرار گرفت. در پی مقایسه تغییرات سود غیر منتظره با بازده اوراق بهادار، آنان دریافتند که تغییرات بیشتر در سود غیر منتظره سبب ایجاد واکنش بیشتر بازار می‌شود. مهمترین نتیجه حاصل از گسترش تحقیقات بال و براون، ضریب واکنش سود می‌باشد. از زمان بال و براون جهت‌گیری اکثر تحقیقات حسابداری مالی کشف و توضیح چرایی واکنش متفاوت، بازده بازار به اطلاعات جدید می‌باشد. این موضوع ضریب واکنش سود نامیده می‌شود.
تعریف مفهومی و عملیاتی ضریب واکنش به سود
برای اندازه‌گیری واکنش سود از معیار سنجشی تحت عنوان ضریب واکنش سود (ERC) استفاده می‌شود. در مورد این معیار تعاریف مختلفی صورت گرفته است. در تعریف ساده آن عنوان شده که ضریبا واکنش سود ضریب متغیر سود در رگرسیون بازده و سود است. اما رایج ترین تعریفی که انجام گرفته است، دو تعریف زیر می‌باشد:
ضریب واکنش سود مقدار بازده غیر عادی اوراق بهادار در واکنش به سود غیرمنتظره شرکت منتشرکننده آن اوراق را اندازه می‌گیرد. ضریب واکنش سود ضریب متغیر سود غیرمنتظره در رگرسیون بازده غیر عادی وسود غیرمنتظره است.
صرف نظر از تفاوت‌های تعاریف، همه آنها به گونه‌ای در قالب شاخص ملموسی همچون قیمت یا بازده، که نتیجه واکنش جمعی سرمایه گذاران است، به دنبال اندازه‌گیری واکنش هستند. نکته قابل توجه این است که متون قدیمی تر در این حوزه با در نظر گرفتن منطق تعادل ایستا بیشتر از تعریف اول استفاده می‌نمودند اما با گذشت زمان به منظور ارتباط تحقیقات ERC با حوزه‌های نظری وسیع تر و غنی تر نمودن این تحقیقات، تحلیل‌های اخیر به تعادل‌های غیرایستا روی آورده و از تعریف دوم و سوم، بویژه تعریف سوم استفاده کرده اند.
استنتاج در مورد محتوای اطلاعاتی سود بر مبنای معنی دار بودن ضریب شیب و قدرت توضیح دهندگی R2، مدل خطی زیر می‌باشد. این مدل به صورت زمانی و مقطعی داده‌های ترکیبی) تخمین زده می‌شود.
CARit = a +bUXit +eit
CARite – مقدار بازده تعدیل شده با ریسک برای اوراق بهادار انباشت شده در طول دوره t UXi- اندازه سود غیر منتظره eit- جز تصادفی است که فرض می‌شود به صورت (N000 توزیع شده است. ضریب واکنش سود (ERC) می‌باشد.
معمولا رابطه ی سودا بازده هم به صورت مطالعه رویداد» و هم به صورت مطالعه ارتباط» بررسی می‌شود. مطالعه رویداد بررسی می‌کند که آیا اعلان‌های سود، به خودی خود، دلیل تغییر انتظارات نسبت به جریان نقدی آینده به محض انتشار صورتهای مالی می‌باشد؟ در مطالعات ارتباط، بازده را در دورهای نسبتا طولانی (سال مالی یا سال‌ها بر روی سود غیر منتظره یا دیگر مقادیر عملکردی مانند جریان نقدی، رگرس می‌کنند.
جمع‌بندی بحث
تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که به ازای یک واحد تغییر در سود و یا سود غیر منتظره، شاهد واکنش‌های متفاوتی در بازار بورس اوراق بهادار هستیم. سوالی که در این ارتباط مطرح می‌باشد این است که چرا بازار به اخبار خوب و بد برخی شرکت‌ها نسبت به برخی دیگر واکنش بیشتر یا کمتری نشان می‌دهد و این که چه عواملی سبب می‌شوند اثر ارزش گذاری سود میان شرکت‌های مختلف، متفاوت باشند. در ادبیات موضوع، عوامل مختلفی مطرح شده اند که در این تحقیق سعی شده است اثر این عوامل مورد بررسی قرار گیرد. این عوامل عبارتند از: نرخ بهره بدون ریسک، ریسک سیستماتیک، فرصت رشد و اهرم مالی.
بر همین اساس در این پژوهش نیز با توجه به ادبیات نظری موضوع، سعی شده است که این عوامل در رابطه با بازار بورس شناسایی و اثرات آن بررسی گردید. در این خصوص چهار عامل نرخ بهره بدون ریسک، ریسک سیستماتیک، فرصت‌های رشد و اهرم مالی به عنوان عوامل موثر بر ضریب واکنش سود شناخته شده‌اند و به بررس تاثیر این عوامل بر ضریب واکنش سود در بورس اوراق بهادار پرداخته شده است. برای متغیر فرصت رشد از معیارهای نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری، برای متغیر ریسک سیستماتیک از ضریب بتا و برای متغیر اهرم مالی از نسبت مجموع بدهی‌ها به مجموع دارایی‌ها استفاده خواهد شد.
منبع: ضریب واکنش سود نوشته نادر حکیمی فصلنامه اقتصاد مالی
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارسمدیر
مدیریت مالی | ۲۳ اسفند ۹۸
