تاریخچه مدیریت مالی
تاریخچه مدیریت مالی از یک منظر عمومی، عمری به درازای تاریخ بشریت دارد اما بطور خاص مدیریت مالى در سال ۱۹۰۰ به عنوان یک رشته علمى مطرح شد. از آن زمان تاکنون وظایف و مسئولیت هاى مدیریت مالى همواره دستخوش تغییر بوده است و تردیدى نیست که در آینده نیز شاهد تغییرات بیشترى خواهد بود.
تا سال ۱۹۰۰، مدیریت مالى جزئى از اقتصاد کاربردى بود. طى دو دهه ۱۸۹۰ و ۱۹۰۰، چندین شرکت بزرگ آمریکائى درهم ادغام شدند. ۱۸ شرکتى که به دنبال این ادغام‌ها به وجود آمدند نیمى از کل تولیدات صنایع مربوط را در دست گرفتند.
شناخت تاریخچه مدیریت مالی یکى از منابع دانشی مهم مدیران شد و مدیریت مالی سازمان است. یادآورى این نکته مهم است که چگونگى پیدایش و تکامل نسبت‌های مالی و و صورت‌های مالی در گذر زمان قابل توجه بسیار زیادی است. در این نوشتار کوشش بر آن است تا تاریخچه مدیریت مالی بیان شود.
تاریخچه مدیریت مالی از ۱۹۰۰ تا ۱۹۳۰
در دهه ۱۹۳۰، شرکت‌هاى تولیدى مقادیر فراوانى کالا تولید کردند و سودهاى کلانى بردند. این امر باعث شد مسائل برنامه‌ریزى و کنترل (بهویژه از نظر قدرت نقدینگی) به‌تدریج در مبحث مدیریت مالى موردتوجه قرار گیرد. ولى تأمین مالى این شرکت‌ها و مسائل مبتلا به ساختار سرمایه (در مورد ادغام‌ها) باعث شد که مؤسسات تأمین سرمایه پدید آمدند. آنها به تامین مالى شرکت‌ها (از راه تضمین خرید اوراق بهاءدار منتشر شده) کمک‌هاى شایانى کردند.
با پیمایش صنایع جدید و اقدامات صنایع قدیم در راه دستیابى به تغییرات ناشى از تکنولوژى نوین و سازش با آن، مبحث مدیریت مالى نیز بر پایه علمى استوار گردید. این رشته علمى با استفاده از علوم کامپیوتر، پژوهش عملیاتى و اقتصادسنجى همچنان راه تکامل مى‌پیماید. این روشهاى علمى که از سال ۱۹۵۰ یکى پس از دیگرى عرضه شد، به صورت ابزارى درآمد که شرکت‌ها براى تجزیه و تحلیل طرحهاى مختلف سرمایه‌گذارى و محاسبه ریسک و بازده از آنها استفاده مى‌کنند. براى محاسبهٔ حداقل بازده موردنظر، تجزیه و تحلیل و تحقیقات زیادى انجام شده است.
تاریخچه مدیریت مالی از ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰
پیدایش نظریه نوین مدیریت پرتفوی (the modern theory of portfoli’ management) مهم‌ترین رخداد در این بازه زمانی است. از این نظریه با عنوان نظریه مجموعه اوراق بهادار نیز یاد می‌شود. اساس و مبناى این نظریه، میزان ریسک و بازدهى است که دارنده مجموعه اوراق بهاءدار از آن بهره‌مند مى‌شود. مسئله‌اى که این نظریه با آن روبه‌رو است، میزان ریسکى است که سرمایه‌گذار با توجه به مجموعه اوراق بهاءدار خود محاسبه مى‌کند (و نه فقط ریسک متعلق به اقلام خاصى از آن پرتقوی).
در این دوران ادغام‌های زیادی در زمینه کسب‌وکارهای مالی صورت گرفت. این ادغام‌ها نیازمند سرمایه‌هاى هنگفت بود. همچنین تجزیه و تحلیل‌هاى مالى فقط در داخل شرکت‌ها انجام مى‌شد. به آنان که در خارج از سازمان قرار داشتند، مانند سرمایه گذاران، گزارش‌هائى پیرامون وضع مالى و عملکرد شرکت‌ها داده نمی‌شد تا بتوانند در زمینه‌هاى سرمایه‌گذارى تصمیم‌گیرى کنند.
تاریخچه مدیریت مالی از ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۰
نیمه دوم از قرن بیستم با تحولات بسیاری در مدیریت مالی همراه بود. بسیاری از مفاهیم امروزی مدیریت مالی و حسابداری در این دوره زمانی شکل گرفت. بورس اوراق بهادار به‌صورت مدرن درآمد و بخش مالی در سازمان‌ها قدرت گرفت. بانک‌ها و موسسات مالی رشد چشمگیری پیدا کردند و انقلابی در روش‌های سنتی پدیدار گردید.
یکی دیگر از ویژگی‌های این بازه زمانی استفاده از فناوری‌های کامپیوتر در مباحث پولی و مالی است. رایانه‌های شخصی خیلی زود به سازمان‌ها راه پیدا کرد و دیگر ماشین حساب مهم‌ترین ابزار در دسترس مدیران مالی نبود. کارشناسان و مدیران مالی توانستند با بهره‌گیری از انواع برنامه‌های کاربردی، اثربخشی و کارایی فعالیت‌های خود را افزایش دهند. میزان خطای برآورد پایین آمد و دقت در اندازه‌گیری فزونی یافت.
این دوره با نام عصر طلایی از تاریخچه مدیریت مالی یاد می‌شود. مدیران ارشد سازمان و مدیران مالی توانستند از تکنولوژی برای ردیابی تقلب و کلاه‌برداری مالی استفاده کنند. فساد مالی سازمان‌یافته و مشکلات مربوط به آن نیز در این دوره بهتر قابل مدیریت گردید.
مدیریت مالی در هزاره سوم
در هزاره سوم، مدیریت مالی به‌شدت تحت تاثیر تحول دیجیتال قرار گرفت. مدیریت مالی دیجیتال با استفاده از ابزارها و امکانات توانمند توانست انقلاب جدیدی در شیوه‌های مدیریت درآمدها و هزینه‌ها ایجاد کند. فناوری بلاک‌چین در مدیریت مالی و حسابداری مبتنی بر بلاک‌چین یک نمونه بارز از این تحول است.
از سوی دیگر هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در مدیریت مالی نیز نفوذ پیدا کرد. استفاده از تحلیل کلان‌داده و پایگاه‌های داده بزرگ به یک حقیقت در زمینه مدیریت مالی هزاره سوم تبدیل گردیده‌است. در بررسی تاریخچه مدیریت مالی، بکارگیری هوش مصنوعی یک تحول بزرگ است و مدیریت مالی مبتنی بر هوش مصنوعی بسیار بااهمیت می‌باشد. اینکه در ادامه چه‌خواهد شد با گذر زمان مشخص می‌شود.
پایان سخن
با توجه به آنچه تاکنون گفتیم، سیر تکاملى تاریخچه مدیریت مالى داراى سه ویژگى مهم به شرح زیر است:
۱- مدیریت مالى رشتهاى نسبتاً جدید و از شاخه هاى علم مدیریت است.
۲- مدیریت مالى آنگونه که در حال حاضر به کار مى‌رود بر تصمیم گیرى استوار است. این حوزه، از ابزارها یا روشهاى تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، کامپیوتر، اقتصاد و حسابدارى مالى استفاده مى‌کند.
۳-حرکت مستمر و سرعت فزایندهٔ پیشرفت‌هاى اقتصادی، نویدبخش این است که مدیریت مالى نه تنها نقشى مهمتر بر عهده مىگیرد، بلکه بر سرعت پیشرفت این رشته علمى باز هم افزوده خواهد شد تا بتواند راهگشاى مدیران شرکت‌هائى باشد که همواره با مسائل و مشکلات تازه روبه رو هستند.
منبع: تقی‌پور، خدیجه. (۱۳۹۱). تاریخچه مدیریت مالی برگرفته از وب سایت بورس اوراق بهادار تهران.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارس مدیر
مدیریت مالی | ۲۰ دی ۹۱
