دولت باز
دولت باز دکترینی در اداره بخش عمومی است که براساس آن شهروندان حق دارند به اسناد و رویه‌های اجرایی دولت دسترسی داشته باشند. منظور از دکترین Doctrine مجموعه‌ای از باورها، رهنمودها و آموزه‌هایی است که در عمل نقش راهنما و چارچوب را بازی می‌کنند. این شیوه از مدیریت دولتی حد اعلای شفافیت سازمانی در بخش دولتی است.
این مقوله یک پدیده نوین است که در سال‌های اخیر تحقیقات زیادی را به خود اختصاص داده است. ابعاد اصلی دولت باز شامل برخی اضافات نسبت به نشانه‌های این مفاهیم است. این مطالعه از طریق یک مرور گسترده ادبیات تحقیق تلاش کرد تا سه ستون اصلی این نوع دولت را به زیربعدهای شناخته شده آنان تجزیه کند. قدم دوم خلاصه نمودن مفاهیم اساسی گزارش شده در ادبیات تحقیق و چینش آنان در این ابعاد بود. سرانجام این مطالعه تلاش کرد تا مفاهیم اساسی را به چهار بعد اصلی تبدیل نماید. ابعاد پیشنهادی عبارتند از: شفافیت، پاسخ گویی اطلاعاتی، همکاری و تقویت.
بسینه در مطالعه‌ای فراگیر به مفهوم سازی دولت باز پرداخته است. در این مقاله کوشش شده است تا ابعاد مختلف این رویکرد مدیریتی براساس ادبیات پژوهش شناسایی شود. همچنین الگوی روابط علی میان ابعاد به صورت یک نمودار جریانی ترسیم شود. این مقاله در سایت پارس‌مدیر ترجمه شده و رئوس آن مطرح گردیده است.
تعریف دولت باز
دولت باز (Open government) نه یک زیردامنه از دولت الکترونیک است. نه یک مفهوم متفاوت اما دولت الکترونیکی است با تمرکز بیشتر بر وضعیت اطلاعات. برای درک دولت الکترونیک مهم است مرحله‌ای برای تحلیل بیشتر در عمق از مفهوم بازبودن دولت برپا شود.
دولت باز دارای چندین هدف است. نخست، شکل دادن به خط‌مشی‌های عمومی و کارکرد آنان در یک پاسخ گویی به پایین و شفاف در یک درجه بالا. دوم فراهم نمودن خدمات بهتر برای … سوم ارتقای عملکرد دولت … و چهارم امکان پذیر نمودن مشارکت کامل شهروندان در اصلاح سیاسی و اجتماعی در یک فرآیند موثر مشارکتی، مشاوره‌ای و تقویتی. چنین فرآیندی به منظور دستیابی به اداره به خوبی مرتبط و توسعه اجتماعی می‌باشد.
تعاریف اولیه از دولت الکترونیک بر فراهم نمودن خدمات برای شهروندان تمرکز داشت که مفهوم دولت الکترونیک را حول مدیریت دولتی تحمل می‌کرد. بعدها این مفهوم به ناحیه علوم سیاسی توسعه یافت و در آنجا با چهار بعد اصلی مخلوط شد.
- فراهم نمودن خدمات برای شهروندان و تجارت
- ارتقای عملکرد دولت
- شمول و توسعه اجتماعی
- مشارکت و دموکراسی الکترونیکی
چنین تکاملی این مفهوم را به چیزی توسعه داد که ما در تعریف قبلی می‌بینیم. تعریفی که ما در آن می‌توانیم مفاهیمی چون شفافیت، پاسخ گویی، عملکرد بهتر، همکاری با ذینفع‌ها ( از همه نوع) و دموکراسی و مشارکت را ببینیم. یکی از آخرین مفاهیمی که از دولت الکترونیک تکامل یافت بحث بازبودن دولت است.
الگوی دولت باز
آخرین گزارش‌های منتشر شده توسط سازمان ملل یک مدل چهار مرحله‌ای مبتنی بر موفقیت‌های عالی از کشورهای عضو در خصوص استفاده از وب و فراهم نمودن اطلاعات جامع برای طرف‌های ذینفع را به کار گرفت. تنها ایراد چنین تغییری ناچیز بودن ظرفیت، شدت و کفایت اطلاعات در هر مرحله است که توسط مرحله دوم نشان داده شد. عقیده دولت باز با وضعیت اطلاعات رابطه نزدیکی دارد که در آن اطلاعات بیشتری منتشر شده و در برخی مراحل، کیفیت اطلاعات نشان دهنده چنین باز بودنی است. داده‌های باز و بزرگ، یک روند جدید است که کشورها را به سوی یک تصویر بازتر جذب می‌نماید.
الگوی دولت باز
جهت‌گیری جدید دولت الکترونیک به سوی یک نقش سیاسی، پژوهش‌های بیشتری را به دولت الکترونیک جذب کرده است و برخی پژوهشگران در حال تعبیه برخی ابعاد سیاسی مانند مشارکت و شفافیت در پیشنهادات خود هستند. دولت باز پدیده جدید مربوط به مفهوم دولت الکترونیک است که بر وضعیت اطلاعات در هر مرحله تاکید می‌نماید.
بدون توجه به موفقیت کشور در پروژه‌های دولت الکترونیک، حالت دولت باز می‌تواند ارزیابی گردد. دولت باز در اطراف یک رابطه همکاری بین دلت‌ها و شهروندان ساخته می‌شود که در آن هر دوی اینها در حل مشکلات نزدیک می‌شوند. برای ساختن این فرآیند همکاری، یک داستان موفقیت، اعتبار، اعتماد و پاسخ گویی، هستند. بسیاری از نمونه‌های مربوط به دولت باز در تحقیقات گزارش شده اند.
اهمیت باز بودن دولت
اهمیت پروژه‌های دولت الکترونیک قابل انکار نیست در نتیجه کشورهای بیشتر و بیشتری در حال استفاده از اینترنت برای گشودن درها برای ارتباط و همکاری با شهروندانشان هستند. اینترنت یک کانال باز است که مردم و به خصوص طبقات محروم را به مشارکت فعال تر در صحنه سیاسی تشویق می‌نماید. برای این مبنا، بیشتر کشورهای جهان از پروژه‌های دولت الکترونیک استقبال می‌کنند.
مفهوم دولت باز یک مفهوم قدیمی است و به دهه ۱۹۵۰ برمی‌گردد. اما هنوز به خوبی تعریف نشده و شامل برخی اضافات در خصوص ابعاد آن می‌باشد. به عنوان یک مثال، ستون مشارکت پیشنهاد شده توسط دولـت یک بعد مشارکت الکترونیکی می‌باشد. چنین تکرارها و رویدادی تحقیقات تجربی و تحقیقات مفهومی کننده از این دو مفهوم مشکل دار را دشوار می‌سازد.
این پدیده با دولت الکترونیک مبتنی بر کاربرد وسیع از تکنولوژی‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) رابطه نزدیک داشته و به سوی یک دولت باز و داده‌های در دسترس و ارتباط میان همه طرف‌های ذینفع حرکت می‌کند. دانشمندان مدیریت دولتی ادعا می‌کنند که در دو دهه اخیر تمرکز به سوی فناوری باز و داده‌های باز تغییر یافته که به نزدیکی دولت باز را با دولت الکترونیک مرتبط ساخته است.
خلاصه و جمع‌بندی
دولت باز یک دکترین حکمرانی است که بیان می‌دارد، شهروندان حق دسترسی به مدارک و رویه‌های دولتی را دارند. هدف آن است که شهروندان بتوانند بر بخش عمومی نظارت داشته باشند. به صورت کلی این دکترین بر مقابله با استدلال‌های دیگر دولت برای مشروعیت بخشی به محرمانگی فزاینده عملکرد دولت استوار است. به طور کلی، یک دولت باز دارای سطح بالایی از شفافیت و مکانیزمی برای نظارت عمومی با تاکید بر پاسخگویی دولت است.
شفافیت به عنوان نشانه سنتی یک چنین دولتی است. به این معنی که مردم باید به اطلاعات دولتی دسترسی داشته باشند. همچنین شهروندان از روند رسیدگی به حکومت مطلع شوند، می‌باشد. با این حال، در سال‌های اخیر، تعریف از این نوع دولت گسترش یافته است. تعاریف جدید شامل انتظاراتی برای مشارکت و همکاری شهروندی در روند رسیدگی به حکومت از طریق استفاده از فناوری‌های مدرن و باز گشته است.
