خصوصی‌سازی : تعاریف و مفاهیم
خصوصی‌سازی (Privatization) فرایند انتقال مالکیت کسب‌وکارها از دولت به بخش خصوصی میباشد. در این فرایند مالکیت و سهام سازمان‌های دولتی (بخش عمومی) به افراد حقیقی یا حقوقی غیردولتی واگذار می‌شود.
در واقع فرایندی اجرایی، مالی و حقوقی است که دولت‌ها در بسیاری از کشورهای جهان برای انجام اصلاحات در اقتصاد و نظام اداری کشور به اجرا درمی‌آورند. واژه «خصوصی‌سازی» حاکی از تغییر در تعادل بین حکومت و بازار و به نفع بازار است. خصوصی‌سازی شرکتهای دولتی سیاستی است که با آشکار شدن مشکلات ناشی از فعالیتهای غیر کارامد دولتی در طول دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ در سطح وسیعی در بسیاری از کشورهای جهان به ویژه کشورهای درحال توسعه به اجرا در آمده است.
در ایران نیز سیاست خصوصی‌سازی و واگذاری شرکتهای دولتی بر گرفته از مفاد تبصره ۳۲ و سیاست‌های قانون برنامه اول توسعه کشور از سال ۱۳۷۰ و با انتشار نخستین بیانیه رسمی دولت به اجرا در آمد، اما هیچگاه حجم کمی و دامنه واگذاری، تأثیر گروه‌های ذینفع و صاحب نفوذ در فرایند، ضرورت ایجاد بستر مناسب و فضای حمایت کننده از اجرای سیاست خصوصی‌سازی مشکلات و پیامدهای اجرا و مدیریت، نظارت و کنترل در مرحله اجرا و پس از آن و بسیاری مسایل دیگر مورد توجه قرار نگرفت. خط‌مشی خصوصی‌سازی نیازمند تدوین چشم‌انداز و فسلفه وجودی برای شرکتها میباشد تا در طی این فرایند، عملکرد سازمانی نیز بهبود پیدا کند. در این مقاله سیاست خصوصی‌سازی در ایران موانع و چالش‌های موجود مورد بررسی قرار گرفته است.
تعریف خصوصی‌سازی
خصوصی‌سازی در معنای محدود خود عبارت است از واگذاری دارایی‌ها و شرکتهای دولتی و عمومی به بخش خصوصی به طور کلی و یا شریک کردن آنها در این دارایی‌ها و شرکت ها.
معنای خصوصی‌سازی در مفهوم گسترده آن بسیار وسیع تر از واگذاری دارایی‌ها و شرکتهای دولتی و عمومی به بخش خصوصی است و بر واگذاری فعالیت‌ها و تصدی گریهایی که قبلاً به طور انحصاری در اختیار دولت و بخش عمومی بود دلالت می‌کند. به عبارت دیگر معنای واژه خصوصی‌سازی در طیفی قرار دارد که هدف آن اجرای شیوه‌ها و سیاست هایی برای افزایش نقش نیروهای بازار آزاد در اقتصاد ملی کشورها از طریق ترتیبات مختلف میباشد.
منطقی که فرآیند خصوصی‌سازی بر پایه آن استوار شده این است که انتقال تصدی‌ها و فعالیت‌ها در زمینه‌های تولید کالا و ارائه خدمات از بخش دولتی و عمومی به بخش خصوصی باعث افزایش کارایی عوامل تولید و تخصیص بهینه منابع که ناشی از گسترش رقابت و ایجاد شفافیت است، می‌شود.
پیدایش و تکامل خصوصی‌سازی
واژه “خصوصی‌سازی” (Privatization) واژه‌ای است که از اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ با روی کار آمدن دولت‌های محافظه کار در انگلیس، آمریکا و فرانسه از رواج گسترده‌ای در عرصه سیاست برخوردار شد. به طوری که هم اکنون در کشور ما نیز موضوع خصوصی‌سازی از جمله مباحث عمده عرصه سیاست تلقی می‌شود. خصوصی‌سازی بر وجود دو حوزه خصوصی و عمومی دلالت دارد که معنای آن تحول و نقل و انتقال دارایی‌ها ،تصدی‌ها و مدیریت‌ها بین این دو عرصه است.
گسترش خصوصی‌سازی موجب گسترش مالکیت بخش خصوصی و در نتیجه مشارکت بیشتر شهروندان در اداره امور جامعه می‌شود و منابع بخش خصوصی برای پیشرفت جامعه را در کنار منابع محدود دولت قرار می‌دهد. البته نیل به این مقصود با سازوکارهایی که کشورهای مختلف برای اجرای برنامه‌های خصوصی‌سازی خود تدوین می‌کنند و نیز نظارت دقیق بر اجرای صحیح آنها ارتباط نزدیکی دارد.
با توجه به این که موضوعیت واژه خصوصی‌سازی به وجود دو عرصه عمومی و خصوصی وابسته است. نقل و انتقال دارایی‌ها یا واگذاری تصدی‌ها بین سازمان‌های موجود در هر کدام از این دو بخش خصوصی‌سازی نیست. به عنوان نمونه واگذاری یک سازمان و شرکت دولتی به یک نهاد عمومی مستقل خصوصی‌سازی تلقی نمی گردد.
اصول خصوصی‌سازی
پس از تبیین اهداف باید به دو اصل مهم افزایش سودآوری و تقویت مالکیت خصوصی توجه گردد. مطالعه تاریخی فرایند خصوصی‌سازی در کشورهایی که به لحاظ ساختار اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و رفتاری دارای تفاوت‌های اساسی هستند، نشان می‌دهد در مرحله گذر از اقتصاد دولتی به اقتصاد بازار و شکل‌گیری نظام بازار به این دو اصل توجه شده‌است و به فراخور زمان، مکان و شرایط، زمینه‌های زیر را فراهم و به وجود آورده‌اند:
۱) اقدامات «درونی» بنگاه در جهت افزایش بهره‌وری و سودآوری – توسط مدیران بنگاه – : در این زمینه می‌توان به اقداماتی مانند تقویت فرهنگ عمومی کارکنان و مدیران بنگاه، توسعه منابع انسانی، مدیریت سرمایه و افزایش بهره‌وری سرمایه، تجدید ساختار و مهندسی مجدد به منظور کاهش سطوح مدیریتی و سلسله‌مراتب اداری و نیز ادغام فعالیتهای متجانس و حذف فعالیتهای موازی، توسعه امور بین‌الملل در جهت جذب سرمایه و فناوری، بازنگری در قراردادها به منظور شفاف‌سازی و همچنین تعریف و ارائه استانداردها و شرایط خصوصی پیمان اشاره کرد.
۲) ایجاد شرایط و بستر «محیطی» به عنوان «موتور» خصوصی‌سازی – توسط دولت – : نوشته حاضر به عنوان یک حلقه و زیرمجموعه فراموش شده درخصوصی‌سازی کشور تأکید بر این موارد دارد. بررسی قوانین و برنامه‌های توسعه و اقدامات خصوصی‌سازی و مکمل آن در کشور مؤید آن است که دولت فاقد مجموعه‌ای جامع، هماهنگ و مکمل و جهت دار (بویژه مابین نهادها و سازمان‌ها) با اهداف و استراتژی‌های کلان خصوصی‌سازی کشور است.
خلاصه و جمع‌بندی
از دیدگاه نظری و در نوشته های اقتصادی محدود کردن حوزه عمل دخالت دولت در اقتصاد سابقهای دیرینه دارد. اقتصاددانان کلاسیک از جمله آدام اسمیت و ریکاردو برای دولت سه وظیفه مشخص به صورت حمایت جامعه در برابر تجاوز خارجی، برقراری نظم و امنیت در جامعه و ارائه خدمات عمومی قایل بودهاند. بدین ترتیب ماهیت وجودی دولت در جامعه باید به گونهای باشد که از انجام فعالیتهای متداول اقتصادی پرهیز نماید. در بسیاری کشورهای درحال توسعه شرکتهای دولتی به عنوان ابزارهای دولت به منظور دستیابی به تخصیص بهینه منابع و حصول کارایی اقتصادی مورد استفاده قرار میگیرد.
به مرور زمان و با پیچیدهتر شدن فعالیت اینگونه شرکتها از جمله عدم کارایی اقتصادی، تخصیص نامطلوب منابع، زیان دهی فراوان و تحمیل بر بودجه دولت آشکار می‌گردد. در نتیجه حرکت‌های وسیعی برای انتقال و واگذاری شرکتهای دولتی به بخشهای غیر دولتی و خصوصی صورت پذیرفته است. به گونهای که در دهه ۱۹۸۰ و اوایل دهه ۱۹۹۰ اجرای سیاست خصوصی‌سازی به عنوان یکی از سیاست‌های کلیدی برای حل مسایل و مشکلات اقتصادی توسط کشورهای درحال توسعه انتخاب و به مرحله اجرا در آمد. در ایران نیز خصوصی‌سازی و واگذاری شرکتهای دولتی همزمان با آغز برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (۱۳۶۸-۱۳۷۲) به اجرا در آمد و روند اجرایی سیاست خصوصی‌سازی، تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های آن فراز و نشیب‌های بسیاری را پیمود.
دانلود اصل مقاله
باسلام وعرض ادب شرکتهای که عده‌ای سهامدار وسهام بانام دارند چه می‌شود مانند شرکت سهامی عام صنعتی تولیدی گیوار
باسلام وعرص ادب باکلمه خصوصی سازی سهام بانام عده‌ای از مردم رابالا کشیده وجواب به سهامداران داده نمیشود مثال شرکت سهامی عام تولیدی وصنعتی گیوار
درود بر شما. پارسمدیر یک سایت دانشگاهی و آکادمیک هست. هدف ما گفتن اصول (آنچه که باید باشد) است. هدف ما نقد وضعیت موجود (آنچه که هست) نمی‌باشد.
سلام ودرود برشما که اولین نفری هستید حداقل یک پاسخ دادید ولی باهمین کلمه خصوصی سازی تمامی سهامداران شرکت ها را درست کردن ممنون ؟؟
که درواقع همان کاهش سرمایه است که می‌گویند هیچ شرکتی ورشکست نمیشود ولا عیر ???
باسلام.
قانون ما با بازی دادن کلمات حقی به کسی نمی‌دهد.
باسلام در واقع خصوصی سازی به این معنا جا افتاده که ارگانهای دولتی را داده اند به پیمانکار که همان بحساب بخش خصوصی میباشد اما این نیست عده‌ای ازاین کلمه خصوصی سازی عجیب خوردند یک آب روش ????
سلام بر شما. تنها انتقاد کافی نیست، راهکار شما چیست؟ عوامل علی و راهبردی را چه می‌دانید؟ چه عوامل در این راستا بسترساز هستند و چه عواملی مداخله‌گر می‌باشند؟ باید پدیده محوری یعنی خصوصی‌سازی را کامل تبیین کنید.
درود برشما اول به بخش خصوصی دادن یا اول خصوصی سازی شد ؟؟؟
با استعانت از تذکرات روشن و دقیق دکتر عزیزی کوشش کنید تا دیدگاه‌های خود را در قالب این الگوی پارادایمیک و مبتنی بر نظریه داده‌بنیاد سامان دهید. در این صورت می‌توانید الگویی کاربردی-توسعه‌ای ارائه کنید که قابلیت ارجاع داشته باشد.
باسلام وعرص ادب ببنید کلمه خصوصی سازی را دربین مردم به این معنا ومفهوم بیان شده (جا افتاده است) که ارگانهای دولتی را به بخش خصوصی یا همان پیمانکاری داده اند که ادرواقع چنین چیزی نیست ؟؟،،
باسلام وعرص ادب ببنید به نطر بنده حقیر دراین جا مهنی ومفهوم دیگری پیدا می‌کند مثلا میگن فلان شرکت دادت بخش خصوصی تا اینکه میگن دادن به بخش خصوصی سازی تفاوت این دوکلمه زم..،ین تا اسمانست
باسلام چرا کسی جواب نمیده؟؟
باسلام شرکتها درچه زمانی ورشکسته خودرا اعلام می‌دارند،؟زمانی که سرمایه شرکت به حد اعصاب برسد مدیر شرکت این سرمایه را برای اتفاقات احتمالی که هنوز رخ نداده است ورخ نخواهد داد به حسابی نامجهول انتقال دا
درود بر شما. مقاله انتقادی خود را در این زمینه نگارش کرده و ارسال کنید، ممیزی و ارزیابی خواهد شد.
باسلام وعرص ادب شخصی که می‌خواهد یک شرکت را راه اندازی کند اول بدون اینکه سرمایه ای از خود داشته باشد به اصطلاح اوراق مشارکت یا همان سهام را انتشار داده وبه فروش می‌رساند وشرکت که افتتاح وراه اندازی شد سرمایه شرکت بالا رفت خود را ورشکسته اعلام داشته وقیمت سهام را به زیر قیمت بازار رسانده ونه از سود
شرکت بعد سهام شرکت را به
قیمت که از سهامدار گرفته پایین آورد ده سهام شرکت را وعده‌ای از طرف خود به بازارفرستاده تا سهام شرکت را تاجایی که می‌توانند به نفع خود خریداری کنند وبعد سهام شرکت را به قیمت بالای اعلام کرده ولی حق سهامداران را که گرفته نداده ورشکسته خودرااعلام کرده وپ
مگر نظرمردم مهم وتوفیقی هم دارد
مثل اینکه دلت میخاد حتما بکنمت تو گونی. نون نظام رو میخوری لگد میندازی
باسلام شما که خیلی آدم نیک وپاکی هستی من حقی از شرکت صنعتی تولیدی گیوار داریم ومیخوام وشما که توگویی کردناون خوب حق نارابگیر بده بعد توگویی کن تهدید نکن من برابری حقم ار این شرکت از بیناد مستضعفین وجانبازان انقلاب اسلامی ایران بگیرم تا پای جان هستم زیرا یقین دارم ورشکستگی شرکت دروغ کذب است