برازندگی شغلی

برازندگی شغلی (Occupational Embeddedness) مفهومی نوین در حوزه منابع انسانی است که بر عواملی تمرکز دارد که موجب ماندگاری افراد در مشاغل خود می‌شود. هدف نگهداشت کارکنان توانمند و جلوگیری از ترک خدمت به‌مدد روان‌شناسی کار است.

در دنیای امروز که تغییرات شغلی و جابه‌جایی نیروی کار به امری رایج تبدیل شده است، شناخت عواملی که موجب ماندگاری کارکنان در یک شغل خاص می‌شوند، اهمیت بسزایی دارد. در حالی که نظریاتی مانند تعهد سازمانی و رضایت شغلی تا حدی این موضوع را توضیح می‌دهند، مفهوم برازندگی شغلی به‌طور خاص به درک پیوندهای فرد با شغل و جامعه حرفه‌ای او می‌پردازد.

این مفهوم فراتر از تعهد سازمانی بوده و نشان می‌دهد که چرا افراد در مشاغل خود باقی می‌مانند، حتی اگر فرصت‌های بهتری در دسترس داشته باشند. در این مقاله، مفهوم برازندگی شغلی، ابعاد آن، تفاوت آن با سایر نظریه‌های مشابه، و تأثیر آن بر عملکرد شغلی و انگیزه کارکنان بررسی خواهد شد.

تعریف برازندگی شغلی

برازندگی شغلی به میزان پیوند فرد با شغل خود و عواملی که خروج او از شغل را دشوار می‌کنند، اشاره دارد. این مفهوم توسط میچل و همکاران (۲۰۰۱) در قالب برازندگی شغلی و سازمانی معرفی شد و بعدها در مطالعات مختلف به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در کاهش نرخ ترک شغل بررسی شد.

برازندگی شغلی شامل سه بعد اصلی است:

پیوندها (Links): روابط حرفه‌ای و اجتماعی که فرد را به شغل خود متصل می‌کند، مانند ارتباط با همکاران، مشتریان و شبکه‌های حرفه‌ای.

تناسب (Fit): میزان سازگاری شغل با مهارت‌ها، ارزش‌ها و اهداف فرد. هرچه این تناسب بیشتر باشد، فرد تمایل بیشتری به ماندن خواهد داشت.

فداکاری‌ها (Sacrifices): هزینه‌های فرد در صورت ترک شغل، شامل از دست دادن فرصت‌های پیشرفت، مزایای مالی و اجتماعی.

تفاوت برازندگی شغلی با سایر مفاهیم مشابه

تعهد سازمانی بر وفاداری فرد به سازمان تمرکز دارد، در حالی که برازندگی شغلی بر پیوندهای فرد با خود شغل تأکید دارد. تناسب فرد-سازمان نشان می‌دهد چقدر ویژگی‌ها، مهارت‌ها و توانمندی‌های منابع انسانی با ارزش‌ها و خواسته‌های سازمان همسو است. این مفهوم با عنوان تناسب شغلی نیز شناخته می‌شود و یکی از از مسائل محوری در مدیریت منابع انسانی است.

رضایت شغلی به احساسات فرد نسبت به کار خود مربوط است، اما برازندگی شغلی بیشتر بر عوامل عینی مانند شبکه‌های اجتماعی و هزینه‌های ترک شغل متمرکز است. تحقیقات نشان داده است که برازندگی شغلی نقش مهمی در افزایش بهره‌وری، کاهش استرس شغلی و افزایش احساس امنیت شغلی دارد. کارکنانی که در شغل خود برازنده‌تر هستند، تمایل بیشتری به بهبود مهارت‌های خود و مشارکت فعال در محیط کار دارند.

نام دیگر این سازه در برگردان پارسی، درهم‌تنیدگی شغلی است. درهم‌تنیدگی شغلی شرح می‌دهد که چرا کارکنان به حضور با ترک شغل خود تمایل پیدا می‌کنند. این موضوع در مدیریت منابع انسانی برای نگهداری کارکنان بویژه کارکنان دانشی از اهمیت بسیاری برخوردار است.

سخن پایانی

برازندگی شغلی به‌عنوان یک عامل کلیدی در ماندگاری کارکنان، می‌تواند به سازمان‌ها کمک کند تا استراتژی‌های بهتری برای حفظ نیروی انسانی خود تدوین کنند. سازمان‌ها می‌توانند با ایجاد محیطی که پیوندهای قوی، تناسب شغلی بالا و هزینه‌های ترک شغل را افزایش دهد، از مزایای این مفهوم بهره‌مند شوند.

این مفهوم تعاملات بین فرد و شغل او، و نیز محیط کار اشاره دارد. این مفهوم به عواملی می‌پردازد که باعث می‌شوند افراد در سازمان و شغلشان بمانند یا دلبسته به آن‌ها شوند. ابعاد اصلی این مقوله شامل پیوندها، تناسب و فداکاری است. این عوامل می‌توانند نقش مهمی در تصمیمات کارکنان برای ماندن یا ترک یک شغل بازی کنند.

دانلود پرسشنامه برازندگی شغلی

فهرست منابع

دوک‌صدرا، فاطمه. مفاهیم نوین مدیریتی. تهران: پارس‌مدیر.

Mitchell, T. R., Holtom, B. C., Lee, T. W., Sablynski, C. J., & Erez, M. (2001). Why people stay: Using job embeddedness to predict voluntary turnover. Academy of Management Journal, 44(6), 1102-1121.

Ng, T. W. H., & Feldman, D. C. (2013). Employee embeddedness and occupational embeddedness across career stages. Journal of Vocational Behavior, 83(2), 252-261.

Adams, G. A., Webster, J. R., & Buyarski, D. M. (2010). Development of an occupational embeddedness measure. Career Development International, 15(5), 420-436.