بازآفرینی شغلی
بازآفرینی شغلی (Job crafting) فرایند طراحی شغل توسط خود فرد است که براساس توانمندی‌ها و علائق خویش، شرایط مناسبی برای شغل فراهم می‌شود. این فرایند سبب می‌شود تا ویژگی‌های شغلی با توانایی‌ها و خواسته‌های شاغل نزدیک شود. در واقع مفهوم کلاسیک شرح شغل و شرایط احراز شغل در این رویکرد به صورتی کامل فراهم می‌شود.
مقوله بازآفرینی شغلی در واقع چیز جدیدی در مدیریت منابع انسانی نیست. این مفهوم ریشه در مفاهیم کلاسیک توسعه شغلی و غنی‌سازی شغلی دارد. با این تفاوت که در اینجا خود افراد محور طراحی شغل هستند. البته در این مورد نیز در عمل محدودیت‌ها و چالش‌هایی وجود دارد که شایسته توجه است.
از آنجا که این فرایند مبتنی بر نظرات و دیدگاه‌های خود فرد است بنابراین موجب انگیزش و مشوق فعالیت‌های شغلی است. نظر به اینکه کار و اشتغال بخش بزرگی از زندگی هر فردی را به خود اختصاص می‌دهد موضوع بازآفرینی شغلی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله کوشش شده است تا مفهوم بازآفرینی شغلی تشریح شود.
تعریف بازآفرینی شغلی
بازآفرینی در لغت به معنی بازسازی و دوباره آفریدن چیزی در دنیای متلاطم و پر هیاهوی امروزی است. در آن هر لحظه سلیقه جوامع عوض می‌شود و باید بر اساس نیاز مشتری‌ها عمل کرد. این مفهوم در ادبیات مدیریت منابع انسانی به معنای طراحی دوباره شغل توسط خود کارکنان است.
بازآفرینی شغلی ابزار و روشی برای کارکنان است تا از فرصت‌هایی برای شخصی‌سازی شرایط شغلی‌شان استفاده کنند. در این روش کارکنان می‌توانند به صورتی فعالانه شرایط شغلی را براساس علاقه‌مندی خود تغییر دهند. بنابراین کارها مطابق نیازها و انتظارات کارکنان طراحی خواهد شد و این موجب افزایش انگیزه شغلی و تعهد کاری می‌شود.
متاسفانه علاوه بر سلیقه و نیاز مشتریان و با توجه به بحران‌های پیش آمده در اقتصاد نیاز به بازآفرینی از هر زمان دیگری بیشتر احساس می‌شو. شاید یکی از راه‌های اساسی نجات کسب‌وکار در زمان حال باز آفرینی دوباره آن باشد.
ابعاد بازآفرینی شغلی
بازآفرینی شغلی تنها به تغییر شغل یا حرفه‌ی فعلی شما محدود نمی‌شود، بلکه شامل چندین بعد مختلف است:
تغییر مسیر شغلی: گاهی افراد در میانه‌ی مسیر شغلی خود متوجه می‌شوند که علاقه یا هدف‌های جدیدی پیدا کرده‌اند. در چنین مواردی، بازآفرینی شغلی می‌تواند به معنی تغییر مسیر کاری باشد. برای مثال، یک مهندس نرم‌افزار ممکن است به حوزه‌ی مدیریت پروژه یا مشاوره کسب‌وکار منتقل شود.
یادگیری مهارت‌های جدید: با پیشرفت تکنولوژی و تغییر نیازهای بازار کار، یادگیری مهارت‌های جدید ضروری می‌شود. این مهارت‌ها می‌توانند شامل مهارت‌های فنی مانند برنامه‌نویسی یا تحلیل داده‌ها، یا مهارت‌های نرم مانند مدیریت زمان، رهبری، یا ارتباطات مؤثر باشند.
تطبیق با تحولات فناوری: بسیاری از مشاغل تحت تأثیر تغییرات تکنولوژیک قرار گرفته‌اند. بازآفرینی شغلی به فرد این امکان را می‌دهد تا با استفاده از فناوری‌های جدید، روش‌های به‌روزتر را در شغل خود به کار گیرد.
ایجاد برند شخصی: در عصر دیجیتال، داشتن برند شخصی قدرتمند می‌تواند نقش بسیار مهمی در بازآفرینی شغلی ایفا کند. بسیاری از افراد به‌ویژه از طریق شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های آنلاین توانسته‌اند موقعیت‌های شغلی جدیدی برای خود بسازند.
بازسازی اهداف و ارزش‌ها: برخی افراد در طول زمان و با توجه به تغییرات در زندگی شخصی یا حرفه‌ای خود، ممکن است ارزش‌ها و اهداف خود را بازنگری کنند. این بازنگری می‌تواند منجر به انتخاب یک مسیر شغلی جدید شود که با ارزش‌ها و خواسته‌های جدید هماهنگ‌تر باشد.
گام‌های بازآفرینی شغلی
اگر قصد دارید بازآفرینی شغلی خود را آغاز کنید، مراحل زیر می‌تواند به شما کمک کند:
ارزیابی وضعیت فعلی: ابتدا باید وضعیت فعلی خود را ارزیابی کنید. این ارزیابی شامل بررسی نقاط قوت، ضعف، علایق و مهارت‌های شما است. از خودتان بپرسید که چه چیزی شما را در شغل فعلی‌تان راضی نمی‌کند و چه چیزی را دوست دارید تغییر دهید.
مشخص کردن اهداف و انگیزه‌ها: پس از ارزیابی، لازم است اهداف جدید شغلی خود را مشخص کنید. این اهداف باید روشن و قابل دستیابی باشند. از خود بپرسید که چرا به دنبال تغییر هستید و چه نتیجه‌ای می‌خواهید از این تغییر بگیرید.
یادگیری و توسعه مهارت‌ها: اگر برای بازآفرینی شغلی خود نیاز به مهارت‌های جدید دارید، باید برنامه‌ای برای یادگیری این مهارت‌ها تدوین کنید. ممکن است نیاز به گذراندن دوره‌های آموزشی، کارآموزی، یا مطالعه کتاب‌ها و منابع آنلاین داشته باشید.
ایجاد فرصت‌های شبکه‌سازی: یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازآفرینی شغلی، ساخت شبکه‌ای از افراد است که می‌توانند شما را در مسیر جدید شغلی یاری دهند. شبکه‌سازی می‌تواند از طریق شرکت در رویدادهای حرفه‌ای، مشاوره با متخصصان و استفاده از شبکه‌های اجتماعی انجام شود.
آغاز فرآیند جستجوی شغل یا کارآفرینی: با آماده شدن مهارت‌ها و اهداف جدید، می‌توانید جستجو برای شغل جدید یا ایجاد کسب‌وکار خود را آغاز کنید. این مرحله ممکن است شامل ارسال رزومه، مصاحبه‌ها و یا حتی راه‌اندازی یک پروژه جدید باشد.
ارزیابی و بازخورد: پس از اقدام به تغییرات شغلی، باید به‌طور مداوم عملکرد خود را ارزیابی کرده و از دیگران بازخورد بگیرید. این کمک می‌کند که بتوانید در مسیر جدید خود به‌خوبی پیش بروید و تغییرات لازم را اعمال کنید.
روش‌های بازآفرینی شغلی
راهکارهای بازآفرینی شغلی عبارتند از:
- شناخت کامل در حوزه کسب‌وکار
- شناخت کامل مشتریان و نیازهای مشتریان
- شناخت کامل فضا و محیط
- شناخت کامل و آنالیز رقبا
- درک درست از آینده کسب‌وکار
شناخت کامل کسب‌وکار
همیشه برای هر تغییر باید به مرحله کافی از خودشناسی و خودباوری رسیده باشیم. باید دقیقا بدانیم که توانایی و امکانات ما در چه حدی است و و نقطه ضعف و کمبود‌های کسب‌وکارمان را خوب شناسایی کنیم.
شناخت کامل مشتریان و نیازهای اساسی آنها
مشتریان امروزی با مشتریان سابق متفاوت هستند و هر لحظه نیازهایشان تغییر می‌کند. سازمان باید بتواند بر اساس نیازهای جدید مشتری سرویس و خدماتمان را ارائه بدهیم. از سوی دیگر برای تغییر باید انعطاف لازم در بیزنس داشته باشیم.
شناخت کامل محیط کسب‌وکار
شناخت محیطی که در آن قرار داریم نیز می‌تواند به ما کمک کند که تا بتوانیم در بازسازی کسب‌وکار خودمان راه مناسب تری انتخاب کنیم. این شناخت در شناسایی امکانات و محدودیت‌های ما می‌تواند نقش داشته باشد.
شناخت کامل و آنالیر رقبا
علاوه بر مزیت بنچ مارکینگ، کسب‌وکار بدون شناخت رقبا، شبیه رانندگی در شب بدون چراغ است. شاید بتوانیم به مسیر ادامه دهیم ولی ریسکش بالاست. در صورتی که رقبای ما شاید کالا‌ها و خدماتی را ارائه میدهند که منجر به حذف کسب‌وکار ما شود.
پیش‌بینی درست آینده
وقتی از پیش‌بینی آینده صحبت می‌شود هیچ قطعیتی وجود ندارد. باید با دقت زیاد و با در نظر گرفتن تمام پارامترها انجام شود. وقتی پیش‌بینی و آینده نگری داشته باشیم و بدانیم آینده کسب‌وکار ما به کجا ختم خواهد شد.
ادبیات پژوهش بازآفرینی شغلی
مبانی نظری و ادبیات پژوهش بازآفرینی شغلی در ۳۰ صفحه به همراه فهرست مطالب و منابع با قلم ۱۴ نازنین
سخن پایانی
بازآفرینی شغلی به عنوان بخشی از سیستم جامع سازمانی، برای پیشرفت و توسعه در سازمان‌های هزاره سوم، نیازمند یادگیری و بهبود مستمر افراد، سازمان‌ها و گروه‌های کاری و درآمیختن آن با استراتژی سازمانی و تلاش همگانی افراد در سازمان است.
بدان وسیله سیستم توسعه استراتژیک، فرصت‌های زیادی را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند که از آن جمله: همکاری‌های تجاری را شکل می‌دهد: این سیستم به مدیران، کارمندان و متخصصان منابع انسانی، این امکان و شانس را می‌دهد که در به‌کارگیری استراتژی کسب‌وکار با یکدیگر، همکاری تجاری داشته باشند. تعهدساز است: هنگامی که سازمان، تیم‌های کاری و کارکنان به مشارکت می‌پردازند، تعهد شخصی افزایش می‌یابد. در این خصوص ضروری است که شایستگی‌ها به طور موفقیت‌آمیز به کار گرفته شوند.
بازآفرینی شغلی بر افراد تمرکز می‌کند: سیستم توسعه استراتژیک، تمرکز را آنجا که لازم است، قرار می‌دهد: دور از مسائل شغلی و بر روی افراد. یک نقش استراتژیک برای متخصصان انسانی فراهم می‌آورد. متخصصان منابع انسانی، معماران تفکر، تعامل و ساختارهای استراتژیک می‌شوند. هنگامی که افراد گردهم می‌آیند تا به طور استراتژیک با یکدیگر به تفکر و بحث بپردازند، استراتژی کسب‌وکار وارد زندگی می‌شود و در سراسر سازمان ریشه می‌دواند.
دانلود پرسشنامه بازآفرینی شغلی
منبع: ناهد، نوشین. منابع انسانی پیشرفته. تهران: پارس‌مدیر.
