شناسه دیجیتال مقاله (DOI)
شناسه دیجیتال مقاله (DOI) کدی چند رقمی و یکتا برای شناسایی یک مقاله یا دیگر تولیدات علمی است که در مراجع علمی منتشر شدهاست. این شناسه راهکاری برای پیدا کردن مقالات علمی و رفرنسدهی به آنها را در دنیای آنلاین است.
پژوهشگران و نویسندگان در سراسر دنیا برای دسترسی راحت و چاپ مقالات علمی در ژورنالهای بین المللی به DOI نیاز دارند. درواقع DOI مثل یک بارکد برای شناسایی مقالات آنلاین عمل میکند. ناشران برای بهبود شاخصهای کیفی و کمی مقالات خود با دریافت این کد، عملا قسمت عمدهای از مراحل ارتقاء مجله و افزایش شانس نمایهسازی را پشت سر میگذارند. در این نوشتار شناسه دیجیتال مقاله (DOI) مفهومسازی و تعریف خواهد شد.
آشنایی با شناسه دیجیتال مقاله (DOI)
کد (DOI (Digital Object Identifier یا شناسه دیجیتال، یک کد عددی میباشد که به یک لینک اینترنتی متصل میشود. این کد از سوی بنیاد بین المللی در سال ۲۰۰۰ معرفی شد. کد DOI بصورت کاملا اختصاصی برای هر مقاله در نظر گرفته میشود و مانند اثر انگشت عمل میکند. این کد بعنوان یک کلید ارتباطی یک مقاله با سایر مقالات در دنیای مجازی اینترنت میباشد.
شناسه دیجیتال مقالات علمی یا DOI، یک کد منحصر به فرد برای هر مقاله است که کارکردی مانند اثر انگشت برای آن مقاله دارد.
کد DOI به یک کد اینترنتی متصل میشود. به این صورت که ابتدا یک آدرس اینترنتی بصورت https://doi.org تعریف شده و بعد از یک ممیز / کد اصلی DOI نوشته میشود. مانند زیر
https://doi.org/10.1086/679716
این پیوند اینترنتی در تمامی مقالات چاپی و الکترونیکی وجود دارد و در صفحه اول مقاله درج میشود. برخی از مجلات از نویسندگان مقاله میخواهند تا در انتهای تمامی رفرنس ها، DOI آنها را نیز ذکر نمایند. وجود کد DOI برای رفرنس ها، اعتبار بودن انها را تائید میکند. برای این منظور امروز قالب جدیدی از DOI ارائه شده است که بایستی در ارجاع دهی از انها استفاده نمود.
مزایای شناسه دیجیتال
مهمترین مزیت این شناسه در رفرنسدهی مقاله های علمی است. ارجاع مقاله با DOI هم ساده و سریعتر است و هم احتمال بروز اشتباه را به حداقل میرساند. برخی دیگر از مزایای شناسه دجیتال عبارتند از:
- داشتن شناسه دایمی در همه مقالات
- جذب ترافیک بیشتر و موثرتر به مقالات
- تبدیل منابع به هایپرلینک
- جلوگیری از خطاهای انسانی یا ماشینی در نگارش منبع
- شمارش واقعی تعداد ارجاعات به مقالات
- محاسبه واقعی قدرت نفوذ یا Impact Factor برای مجلات
- ارتقا شاخص واقعی علم سنجی
- مالکیت حقوقی مقالات همانند دانشگاهها
به کمک شناسه دیجیتال میتوان محل ذخیرهسازی مقاله علمی را به Hyperlink تبدیل کرد و همین امر باعث ایجاد ترافیک بیشتر و موثرتر مشاهده مقاله موردنظر میشود. مشاهده بیشتر مقاله میتواند باعث افزایش تعداد ارجاعات علمی به آن نیز شود و در همین راستا Impact Factor مقاله نیز ممکن است بالا برود و در نتیجه اعتبار آن نیز بیشتر شود.
ضریب تاثیر شناسه دیجیتال
ضریب تاثیر (Impact Factor) یک ژورنال علمی، بیانگر میانگین تعداد ارجاع به مقالات یک مجله علمی درسایر مقالههای چاپ شده در دیگر ژورنالها و مراجع علمی است. این ضریب در واقع بیانگر اعتبار آن ژورنال، در زمینه پژوهشی خود در میان سایر مجلهها میباشد.
امروزه تمامی ناشرین معتبر بینالمللی از شناسه دیجیتالی مقالات یا DOI استفاده میکنند تا با ایجاد شناسنامهای علمی برای تولیدات علمی خود، فرایند رفرنسدهی به مقالات خود را سادهتر و در نتیجه امکان دستیابی به آنها از طریق یک لینک مختصر را فراهم نمایند.
ثبت شناسه دیجیتال و به تبع آن دسترسی مناسب به مقالات علمی از طریق شناسنامهای که هویت مقاله را تعریف میکند، ارتقای شاخص واقعی علمسنجی یا scientometrics را در پی خواهد داشت.
سخن پایانی
به طور کلی، هر مقاله علمی یا پژوهشی که از طریق کانالهای دانشگاهی معتبر مانند مجلات معتبر، ناشران کتاب، سازماندهندگان کنفرانس یا منابع سازمانی منتشر میشود، یک DOI دریافت میکند. با صدور این شناسه روندی ساخته میشود که بتوان بهدرستی به این آثار استناد کرد و همچنین بهراحتی در فضای آنلاین به آنها دسترسی داشت، حتی اگر URL تغییر کند.
علمسنجی یکی از رایجترین روشهای ارزیابی فعالیتهای علمی است. در کشورهای توسعه یافته مدیریت تحقیق و سیاستگذاری در زمینه چگونگی تخصیص بودجه و ابزارهای مورد نیاز در علوم مختلف، بر اساس شاخصهای کلیدی علمسنجی صورت میپذیرد. از مهمترین شاخصهای این رشته میزان ارجاعات جوامع علمی است.
بسیاری از مقالات قدیمیDOI ندارند. اگر مقالهای که میخواهید بعنوان رفرنس از آن استفاده نمایید فاقد DOI بود، در این صورت میتوانید از عبارت ” برگرفته از مقاله ( آدرس اینترنتی مقاله) ” استفاده نمایید که ان را به صفحه اصلی نشریه مقاله لینک دهید.
