بانکداری باز
بانکداری باز (Open Banking) رویکردی برای اشتراک داده‌های مالی مشتریان به صورت ایمن و دیجیتال با سایر بانک‌ها یا موسسات مالی است. این رویکرد پیوند میان تحول دیجیتال و صنعت بانکداری و پدیداری بانکداری دیجیتال است.
این شیوه از بانکداری به رویکردی در مدیریت مالی گفته می‌شود که در آن بانک‌ها و مؤسسات مالی، داده‌های مشتریان را از طریق رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) در اختیار توسعه‌دهندگان، شرکت‌های فین‌تک و سایر مؤسسات مالی قرار می‌دهند. این مدل، با رضایت مشتریان، امکان یکپارچگی و تعامل بیشتر میان بانک‌ها و خدمات مالی نوآورانه را فراهم می‌کند.
بانکداری هوشمند بهبود رقابت، شفافیت و دسترسی به خدمات مالی بهتر را فراهم می‌کند و به مشتریان امکان می‌دهد کنترل بیشتری بر داده‌های مالی خود داشته باشند. این شیوه از فعالیت در موسسه‌های مالی و بانکی متناسب با جامعه نسل پنج و اقتصاد دانشی است. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار، بانکداری باز مفهوم‌سازی و تعریف خواهد شد.
تعریف بانکداری باز
بانکداری باز به سیستمی گفته می‌شود که در آن بانک‌ها و مؤسسات مالی به واسطه استفاده از رابط‌های کابری، اجازه می‌دهند که اطلاعات مالی مشتریان به‌صورت امن و با رضایت آن‌ها، با سایر شرکت‌های مالی و فین‌تک‌ها به اشتراک گذاشته شود. این اشتراک‌گذاری داده‌ها پیامدهای متعددی دارد که عبارتند از:
- استفاده از خدمات مالی نوآورانه‌تر بانکی
- مدیریت هوشمند مالی
- مقایسه نرخ‌های تسهیلات
- پرداخت‌های سریع
- خدمات مالی شخصی‌سازی‌شده
بانکداری باز با ایجاد یک اکوسیستم مالی پویا و شفاف، نقش مهمی در تحول دیجیتال صنعت بانکداری ایفا می‌کند. این مدل، با اجازه مشتریان، امکان اشتراک‌گذاری داده‌های مالی میان بانک‌ها و شرکت‌های فین‌تک را فراهم کرده و باعث افزایش رقابت و نوآوری در ارائه خدمات مالی می‌شود.
مشتریان می‌توانند از ابزارهای پیشرفته مدیریت مالی، پیشنهادهای هوشمند تسهیلات، پرداخت‌های سریع‌تر و سرویس‌های شخصی‌سازی‌شده بهره‌مند شوند. این رویکرد، علاوه بر بهبود تجربه کاربری، باعث کاهش وابستگی مشتریان به بانک‌های سنتی و ایجاد فرصت‌های جدید برای کسب‌وکارهای نوآور می‌شود.
ویژگی‌ها و مزایای بانکداری باز
از منظر اقتصادی و امنیتی، بانکداری باز به بهینه‌سازی جریان‌های مالی، افزایش شفافیت و کاهش هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها کمک می‌کند. همچنین، امکان تحلیل داده‌های مالی به شیوه‌ای هوشمندانه‌تر فراهم شده و ریسک‌های مالی و اعتباری کاهش می‌یابد.
افزایش شفافیت مالی: مشتریان به اطلاعات مالی خود از طریق پلتفرم‌های مختلف دسترسی دارند.
توسعه خدمات نوآورانه: فین‌تک‌ها می‌توانند خدماتی مانند مدیریت مالی هوشمند، مقایسه نرخ‌های تسهیلات و راهکارهای پرداخت ارائه دهند.
افزایش رقابت در صنعت مالی: مشتریان می‌توانند راحت‌تر بین بانک‌ها جابه‌جا شوند یا خدمات بهتری انتخاب کنند.
امنیت و کنترل بیشتر مشتریان بر داده‌ها: مشتریان تعیین می‌کنند که کدام شرکت‌ها به داده‌های بانکی آن‌ها دسترسی داشته باشند.
پرداخت‌های سریع‌تر و یکپارچه‌تر: امکان انجام پرداخت‌های بدون نیاز به واسطه‌های سنتی.
بانکداری باز، با ایجاد اکوسیستم مالی هوشمند و متصل، زمینه را برای تحول دیجیتال در بانکداری و بهبود تجربه مشتری فراهم می‌کند.
موفقیت این مدل نیازمند زیرساخت‌های فنی قوی، چارچوب‌های نظارتی شفاف و حفاظت از حریم خصوصی کاربران است. در مجموع، نظام بانکی باز نه‌تنها آینده خدمات مالی را تغییر می‌دهد، بلکه با افزایش دسترسی و کنترل مشتریان بر دارایی‌هایشان، عدالت مالی و کارایی را در سیستم بانکی ارتقا می‌بخشد.
سخن پایانی
بانکداری باز مدلی نوین در صنعت مالی است که با استفاده از رابط‌های برنامه‌نویسی کاربردی (API) امکان اشتراک‌گذاری داده‌های بانکی مشتریان را، با رضایت آن‌ها، میان بانک‌ها، شرکت‌های فین‌تک و سایر مؤسسات مالی فراهم می‌کند. این رویکرد موجب افزایش شفافیت، نوآوری و رقابت در بازار مالی شده و به مشتریان امکان می‌دهد تا از خدمات مالی متنوع‌تر، هوشمندتر و شخصی‌سازی‌شده بهره‌مند شوند.
بانکداری باز، به‌عنوان یک تحول دیجیتال، نه‌تنها تجربه کاربران را بهبود می‌بخشد، بلکه زمینه‌ساز توسعه روش‌های پرداخت جدید، مدیریت مالی هوشمند و کاهش وابستگی به واسطه‌های سنتی نیز می‌شود. کیفیت خدمات بانکی با این رویکرد بهبود چشمگیری خواهد یافت بنابراین بهتر است از آن استفاده شود.
با اجرای بانکداری باز، مشتریان کنترل بیشتری بر اطلاعات مالی خود دارند و می‌توانند به‌صورت یکپارچه از خدمات مختلف مالی در پلتفرم‌های گوناگون استفاده کنند. همچنین، این مدل باعث افزایش امنیت تراکنش‌ها، تسریع فرآیندهای پرداخت و کاهش هزینه‌های خدمات مالی می‌شود. در عین حال، چالش‌هایی مانند امنیت داده‌ها، حریم خصوصی کاربران و تنظیم مقررات مناسب برای مدیریت این اطلاعات از جمله مواردی هستند که در پیاده‌سازی موفق بانکداری باز باید مورد توجه قرار گیرند.
منبع: نوحی، مریم. صنعت بانکداری. تهران: پارس‌مدیر.
