پرسشنامه خبره

پرسشنامه خبره Expert questionnaire

پرسشنامه اصلی مورد استفاده در تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره را پرسشنامه خبره گویند. از آنجاکه در تکنیک های تصمیم‌گیری چندمعیاره و تکنیک‌های مبتنی بر تحقیق در عملیات از دیدگاه خبرگان استفاده می‌شود به همین خاطر پرسشنامه های مورد استفاده نیز تحت عنوان پرسشنامه خبره یاد می شود.

در تکنیک AHP و ANP برای تهیه پرسشنامه از تکنیک مقایسه زوجی استفاده می‌شود.

در تکنیک SAW, TOPSIS, VIKOR, ARAS, ORESTE, ELECTERE, PROMETHEE و … از ماتریس تصمیم استفاده می‌شود.

تکنیک دیمتل نیز تنها تکنیک متفاوت در میان تصمیم‌گیری های چندمعیاره است که روش خاصی برای تهیه پرسشنامه خبره دارد.

پرسشنامه مقایسه زوجی

در تکنیک AHP و ANP برای تهیه پرسشنامه از تکنیک مقایسه زوجی استفاده می‌شود. مقایسه زوجی بسیار ساده است و کافی است عناصر موجود دو به دو باهم مقایسه شوند. برای این منظور معمولا مقایسه زوجی براساس طیف ۹ درجه ساعتی انجام می‌شود. اگر دو عنصر هم اهمیت باشند عدد ۱ انتخاب می‌شود . در مقایسه زوجی عناصر قانونی وجود دارد که شرط معکوسی نامیده می‌شود. آموزش طراحی نمونه پرسشنامه AHP را مطالعه کنید.

برای نمونه اگر ترجیح عنصر A به عنصر B برابر ③ باشد ترجیح عنصر B به عنصر A برابر ⅓ خواهد بود. طیف نه درجه ساعتی به صورت جدول زیر است. در تکنیک AHP عناصر خوشه اول را براساس هدف مقایسه زوجی کنید. زیرمعیارهای درون هر خوشه را نیز براساس معیار اصلی مربوط مقایسه زوجی کنید. در تکنیک ANP نیز همین رویه را در پیش بگیرید اما این بار باید یک مرحله جدید اضافه کنید. هر بار یک معیار را نیز ثابت در نظر بگیرید و سایر عناصر را براساس معیار ثابت مقایسه زوجی کنید.

طیف نه درجه ساعتی

دانلود نمونه پرسشنامه AHP

دانلود نمونه پرسشنامه ANP

پرسشنامه مبتنی بر ماتریس تصمیم

در تکنیک های MADM هدف ارزیابی گزینه ها بر اساس معیارها و انتخاب گزینه بهینه انتخاب می شود. در این مدل معیارها وزن دهی نمی شوند بلکه وزن معیارها از روش های دیگر بدست آمده و به عنوان ورودی استفاده می‌شود. ارزیابی گزینه ها براساس معیارها بوسیله ماتریس تصمیم انجام می شود. در این مدل همواره چند گزینه مختلف وجود دارد که این گزینه ها بر اساس چند معیار به صورت مستقل ارزیابی می شوند و در نهایت گزینه ها بر اساس ارزش، رتبه بندی می گردند.

ماتریس تصمیم گیری

تفاوت اصلی این مدل با مدل های تصمیم گیری سلسله مراتبی یا شبکه ای این است که بر خلاف آن مدل ها، در این مدل ها مقایسات زوجی بین معیارها و گزینه ها صورت نمی گیرد و هر گزینه مستقلا توسط یک معیار سنجیده و ارزیابی می گردد. ماتریس تصمیم یا همان ماتریس امتیازدهی گزینه‌ها براساس معیارها مانند شکل زیر تشکیل می شود. ماتریس تصمیم با X و هر درایه آن با xij نشان داده شده است.

دانلود نمونه پرسشنامه تاپسیس و …

پرسشنامه دیمتل

تکنیک دیمتل در میان تمامی تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره یک استثنا است. از این تکنیک برای شناسایی الگوی روابط علی میان متغیرها استفاده می‌شود. در اینجا نیز از گروهی از خبرگان پیرامون روابطی که میان متغیرها وجود دارد نظرخواهی می‌شود. معمولا از یک طیف پنج درجه (۰ تا ۴) استفاده می‌شود.

دانلود نمونه پرسشنامه تکنیک دیمتل

منبع: آموزش طراحی پرسشنامه خبره نوشته آرش حبیبی از کتاب تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی