تولید چابک

تولید چابک (Agile manufacturing) شامل فرایندها و ابزارهایی در تولید محصولات جهت پاسخگویی سریع به نیازهای مشتریان و تغییرات بازار است بدون تغییر در کیفیت و هزینه است. این مفهوم یکی از مفاهیم برخواسته از سازمان چابک در پاسخ به بازارهای رقابتی و سرشار از تغییر است.

این روش توسط تولیدکنندگانی که خود را برای افزایش عملکرد آماده می‌کنند، به عنوان استراتژی موفق پذیرفته شده است. هدف سیستم تولید چابک قراردادن شرکت جلوتر از رقبای آن است. تولید چابک در محیط رقابتی امروز نوعی توانایی در شرکت ایجاد می‌کند تا بتواند به تغییرات سریع بازار پاسخگو باشد. چنین سازمان‌های محصولاتی با کیفیت بالا، بدون اشکال، با زمان انتظار کوتاه، همراه با ارتقا و قابلیت شکل دهی مجدد تولید می‌کنند.

چابکی تولید یکی از قابلیت‌های پویای سازمان در صنایع تولیدی و مدیریت تولید است. مفهوم تولید چابک می‌تواند سطوح مدیریت سازمان را کاهش داده و درنتیجه فرایند تصمیم‌گیری را تسهیل کند. سازمان‌های تولیدی چابک در پاسخ به شرایط متغیر بازار، سریع و منعطف هستند، آنها قدرت عقلانی کارکنان را به جای قدرت ماهیچه‌ای آنها، اهرم می‌کنند. برای افزایش اثربخشی تیم‌های چندوظیفه‌ای توسعه محصول، کمپانی‌ها از تکنیک‌های هدف گذاری استفاده می‌کنند. هدف گذاری بین استقلال این تیم‌ها با اهداف کمپانی که ممکن است شامل سطوح کیفیت و زمان‌بندی باشد، تعادل برقرار می‌کند. مدیریت این تیم‌ها باید منعطف و مستعد تغییرات مداوم باشد. جریان اطلاعات در داخل این سازمان‌ها یکنواخت و پیوسته است.

تاریخچه تولید چابک

صنعت تولید همواره در شرف تغییر پارادایم بوده است. این تغییر از صنعت دستی به تولید انبوه سپس به تولید ناب و در عصرحاضر به تولید چابک درحال گذار بوده است.

قبل از آنکه نخستین تلاش‌های فورد برای مونتاژ خودروهایش در سال ۱۹۰۳ شروع شود، تولید به صورت دستی و با ابزارآلات ساده اما انعطاف پذیر انجام می‌گرفت.

در بهار ۱۹۱۳ در کارخانه‌ای جدید واقع در هایلند پارک دیترویت، نخستین خط متحرک مونتاژ شروع به کار کرد. هنری فورد طی مقاله‌ای در سال ۱۹۲۶ اصطلاح تولید انبوه را مطرح و سیستم ابداعی خود را تولید انبوه نام نهاد. دیگران شیوه او را «فوردیسم» نامیدند. اوج شکوفایی تولید انبوه دهه ۱۹۵۰ بوده است. این دهه شاهد پیشرفتهای زیادی ازجمله بالا رفتن سطح زندگی مردم و شکوفایی اقتصاد آمریکا بود.

شرکت تویوتا در بهار۱۹۵۰ شروع به تغییراتی در ساختار و عملیات خود کرد. این تغییرات از تفکرات «آی جی تویودا» و «تایی چی اوهنو» نابغه تولید تویوتا سرچشمه گرفت. در سال ۱۹۵۰ طی سفری سه ماهه به دیترویت، آنها کارخانه فورد را از نزدیک موردبررسی قرار دادند. پس از بازگشت، به این نتیجه رسیدند که تولید انبوه هرگز نمی تواند در ژاپن موفق گردد. درواقع این آزمون شروعی بود برای ظهور سیستمی که آن را سیستم تولیدی تویوتا نامیدند. این سیستم درنهایت به تولید ناب معروف شد. در دهه ۱۹۸۰ و اوایل ۱۹۹۰ پارادایم غالب، تولید ناب بود که منشا آن ژاپن و شرکت تویوتا موتور بوده است.

«لی های» در سال ۱۹۹۱ در کنفرانسی که در دانشگاه  با نام «استراتژی‌های تولید برای قرن۲۱» برگزار شد، واژه تولید چابک مطرح گردید که اکنون آن را پارادایم قرن ۲۱ به حساب می‌آورند. در سال ۱۹۹۳ کارخانه لردستون جنرال موتورز تغییر به تولید چابک را شروع کرد و توانست زمان انتظار را ۳۸ درصد، موجودی را ۴۸ درصد، و فضای کارگاه تولیدی را ۲۷ درصد کاهش دهد.

تعریف چابکی در تولید

واژه چابک Agile در فرهنگ لغات به معنای «حرکت سریع، چالاک، فعال»، «توانایی حرکت به صورت سریع و آسان» و «قادر بودن به تفکر به صورت سریع و با یک روش هوشمندانه» به کار گرفته شده است. چابکی Agility ناشی ازتولید چابک است و تولید چابک مفهومی است که طی سالهای اخیر عمومیت یافته و به عنوان استراتژی موفق، توسط تولیدکنندگانی که خود را برای افزایش عملکرد قابل ملاحظه‌ای آماده می‌کنند، پذیرفته شده است.

هدف این تولیدکنندگان مطرح شدن به عنوان رهبر درسطح ملی و بین‌المللی (در یک بازار رقابتی که نیازهای مشتریان به صورت دائم درحال تغییر است) می‌باشد. در چنین محیطی، بنگاه باید توان تولید همزمان محصولات متفاوت و با طول عمر کوتاه، طراحی مجدد محصولات، تغییر رویه‌های تولید محصولات و پاسخگویی کارا به تغییرات را داشته باشد. درصورت داشتن چنین توانمندیهایی بنگاه تولیدی چابک خواهدبود. بلیک میشل چابکی را چنین تعریف می‌کند: «توانایی سازمان جهت بقا و پیشرفت در یک محیط کسب‌وکار غیرقابل پیش‌بینی و دائماً درحال تغییر».

همیشه مشتریان خواهان محصولاتی با کیفیت بالاتر، قیمت مناسب تر و طراحی بهتر هستند. این اهداف با استفاده از تکنیک‌های اتوماسیون سنتی قابل حصول نبوده و ما نیازمند سیستم‌های تولیدی جدیدی هستیم تا نیازهای مشتریان را برآورده سازیم. در اینجا به تشریح سیستم تولیدی جدیدی به نام چابک می‌پردازیم که هدف آن «قراردادن شرکت ما جلوتر از رقبایمان» است.

تعریف تولید چابک

تولید چابک جهت بقا و پیشرفت در محیط رقابتی (که تغییرات در آن دایمی و پیش‌بینی نشده است) نوعی توانایی ایجاد می‌کند تا بتواند به تغییرات سریع بازار پاسخگو باشد. براساس این تعریف، تولید چابک شامل انعطاف پذیری سیستم مکانیکی در تولید محصول و مفاهیمی مانند: توانمندسازی کارکنان، روابط نزدیک بین تولیدکننده و تامین کننده، کیفیت جامع، و مهندسی مجدد شرکت‌هاست.

تولید چابک یک سیستم تولیدی که علاوه بر تولید محصولات متنوع و کارا، قابلیت سازگاری (تطبیق) با تغییرات در طراحی و ترکیب محصولات، و شکل دهی مجدد را دارا باشد. به عبارت دیگر یک سیستم تولیدی با توانمندیهای فوق العاده جهت ارضای نیازهای متغیر بازار است. چنین سیستمی توانایی تغییر سریع مدلهای محصول وخطوط تولید را داراست و به طور نسبتاً مطلوبی، به نیازها و خواسته‌های مشتریان به صورت واقعی و به موقع پاسخگوست.

بعضی از نظریه پردازان تولید چابک را به عنوان یک سیستم می‌دانند، برخی آن را سیستمی می‌داند که به طور همزمان محصولات متفاوتی را بدون نیاز به تجدید سازمانی و تعطیلی درکار، تولید می‌کند. بعضی از نظریه پردازان دیگر به تولید چابک به عنوان یک استراتژی می‌نگرند برخی آن را به عنوان یک استراتژی اصلی، جهت رقابت دانسته و بر این عقیده اند که هدف، کسب مزیت‌های رقابتی قابل نگهداری در فضای بازار است. برخی نیز آن را به عنوان یک استراتژی می‌دانند که می‌تواند شرکتی مجازی یا منعطف را ایجاد و با این کار انتظارات مشتریان را برآورده کند. این استراتژی جهت ورود سریع به قسمتهای کوچکی از بازار است که شرکت قادر به ارضای نیاز و خواسته مشتری است. هر سازمانی تمام تلاش خود را می‌کند تا چابک شود.

ابعاد تولید چابک

چهار عنصر کلیدی برای تولید چابک شناسایی شده‌اند که عبارتند از : رفاه مشتری، افراد واطلاعات، همکاری در داخل و بین کارخانه ها، و مناسب بودن یک کمپانی برای تغییر.

۱ – رفاه مشتری: باید توجه کرد که محصولات و خدمات، چه مقدار ارزش به مشتریان اضافه می‌کند. تولیدکنندگان در کلاس جهانی تاکید زیادی روی نزدیکی به مشتری و رفاه او دارند.

۲ – افراد و اطلاعات: زمانی که یک کمپانی قصد دارد فروش مبتنی بر راه حل را گسترش دهد، باید توجه زیادی به مهارتها و دانش افراد در داخل کمپانی داشته باشد.

۳ – همکاری: تغییرات سریع در تکنولوژی، نیازهای خاص مشتریان و محصولات موردنظر مشتری به افزایش همکاری بین و داخل کمپانی‌ها منجر شده است.

۴ – تناسب با تغییر: هر شخصی می‌داند که چند سال بعد، زمان تغییرات بی سابقه و زمان عدم اطمینان خواهدبود.

گلدمن نیز تولید چابک را شامل خصوصیات تولید ناب، جهت دستیابی بر چهار اصل اساسی زیر می‌داند:

  •  محصولات باید راه حلهایی برای مشکلات خاص مشتریان باشند
  • سازمان‌های مجازی باید زمانی شکل بگیرند که ازطریق همکاریهای داخل و یا خارجی خواستار ارائه محصولات در حداقل زمان ممکن به بازار باشند.
  • رویکردهای کارآفرینانه باید طوری اتخاذ گردند که سازمان‌ها در شرایط تغییر و عدم اطمینان محیطی، کامیاب باشند.
  • سازمان‌های مبتنی بر دانش باید زمانی شکل بگیرند که با استفاده از فناوری اطلاعات در سلسله‌مراتب اختیارات خود، تا حدود زیادی عدم تمرکز را ایجاد کنند.

نتیجه‌گیری

باتوجه به مفاهیم و مدلهای تشریح شده سازمان‌های ما باید سیستم‌های تولیدی خود را به این سمت سوق دهند که توانائیها، توانمندیها و شایستگیهای زیر را کسب کنند تا بتوانند در محیط پر از آشفتگی امروز به بقا و پیشرفت خود ادامه دهند: تحویل محصولات با کیفیت بالا و براساس خواسته مشتری (تولید مبتنی بر خواسته انبوه مشتری)؛ مدیریت شایستگی اساسی؛ تشکیل مشارکت و بنگاههای مجازی؛ توانایی شکل دهی مجدد؛ ساخت سریع نمونه اولیه و مهندسی همزمان؛ ایجاد بنگاه مبتنی بر دانش همراه با افراد منعطف و چندمهارته.

چنانکه بیان شد، تولید چابک، یک استراتژی کسب‌وکار هدفدار است که کمپانی را با توجه به توانمندیهایش، جهت موفقیت در قرن ۲۱ آماده می‌کند. نشست چابکی در موسسه یاکوکا، تولید چابک را به شکل زیر تعریف کرده است: توانایی سازمان برای بقا و پیشرفت در یک محیط رقابتی و پاسخ سریع به بازارهایی که سریعاً درحال تغییر  هستند. تولید چابک را چنین تعریف می‌کند: متد جدید تولید که برای کارخانه هایی که خواستار پیاده سازی آن باشند، یک دوره رقابتی فراهم خواهدکرد.

سازمان‌های تولیدی چابک محصولاتی با کیفیت بالا، بدون اشکال، با زمان انتظار کوتاه، همراه با ارتقاء و قابلیت شکل دهی مجدد تولید می‌کنند. این سازمان‌ها طراحی، مهندسی و تولید را با بازاریابی و فروش یکپارچه و منسجم می‌کنند، در چنین روشی محصولات دقیقاً مطابق با خواسته و نیاز مشتری ساخته می‌شود.

منبع : سیستم تولید چابک غلام خوش‌سیما نشر ماهنامه تدبیر


ادبیات پژوهش و مبانی نظری چابکی سازمان

فصل دو شامل ادبیات پژوهش و مبانی نظری «چابکی سازمانی و زنجیره تامین چابک» به صورت فایل ورد همراه با رفرنس فارسی و انگلیسی

آخرین به‌روزرسانی: منابع فارسی ۱۴۰۱ و منابع لاتین ۲۰۲۲

تعداد صفحات: ۸۰ صفحه با فونت لوتوس و فاصله خط ۱.۳

نکته: اگر به پارس‌مدیر اعتماد دارید خرید انجام دهید.