برنامه‌ریزی جامع تولید

برنامه‌ریزی تولید (Production planning) فرایند پیوسته تدوین برنامه‌های منظم و مبتنی بر دانش برای تولید محصولات در یک کارخانه یا شرکت است. برنامه‌ریزی جامع تولید یک فهوم اساسی در امر برنامه‌ریزی صنایع تولیدی است و شرکت‌های تولیدی پیشرو از آن استفاده می‌کنند.

برنامه‌های تولیدی امکان ورود کلیه اطلاعات مورد نیاز نظیر عملیات تولید، بازرسی، حمل و تاخیر به همراه روش‌های مختلف تولید و زمان سنجی‌های مربوطه را فراهم می‌کند. همچنین کاربر می‌تواند با استفاده از آنها برنامه‌ریزی مواد شامل نیاز‌های خرید را با توجه به موجودی انبار، موجودی در حال بازرسی، موجودی نزد پیمانکار، موجودی نزد تولید، حداقل موجودی، سفارش در راه و برنامه جاری پیمانکاری به صورت تفکیک شده در محاسبات نیازمندی‌های مواد را انجام داده و هشدار‌های لازم در خصوص کمبودها را به صورت اتوماتیک به مسئولین ذیربط اعلام نماید.

همچنین در فرآیند برنامه‌ریزی تولید بهترین پیشنهادات بر اساس ظرفیت ماشین‌آلات و ابزار تولیدی و نیروی انسانی و با در نظر گرفتن توالی عملیات اعلام شده و کاربر در صورت نیاز می‌تواند مطابق با نظر خود پیشنهادات ارائه شده را اصلاح نماید. و در نهایت با ثبت آمار تولید محصولات و ایستگاه‌های کاری به همراه ثبت توقفات تولید و مقایسه مانده برنامه با سفارش مشتری و تولید انجام شده فرآیند تولید را بازنگری نمود. به شکل خلاصه می‌توان گفت در این نرم‌افزار کنترل مواد، کنترل تولید و برنامه‌ریزی نیروی انسانی و ماشین‌آلات با توجه به منابع و نیازها و سفارشات مشتری به نحو احسن انجام می‌پذیرد.

وظیفه برنامه‌ریزی تولید

این واحد همچنانکه از نامش پیداست قبل از آنکه عملیات تولید یک سفارش یا مراحل تولید آغاز شود با توجه به زمان استاندارد ساخت محصول اقدام به برنامه‌ریزی می‌نماید تا بتوان مقایسه‌ای بین بودجه دستمزد ( دستمزد پیش‌بینی شده) و هزینه‌های واقعی دستمزد انجام داد و در واقع ارائه برنامه تولید و کنترل هزینه‌های دستمزد را امکان پذیر می‌نماید.

در ضمن با مقایسه ساعت کار واقعی انجام شده با ساعت کار استاندارد می‌توان انحرافات کارایی کارگران را که ممکن است ناشی از خرابی دستگاه یا کمبود و مواد اولیه و سایر موارد باشد را تعیین نمود چرا که فرمول ساعت واقعی انجام کار/ ساعت استاندارد

انجام کار، نشان دهنده کارایی می‌باشد. به عنوان مثال اگر ساعات واقعی انجام یک کار ۵۵۰۰ و ساعات استاندارد انجام کار ۵۰۰۰ باشد بیانگر این موضوع است که ساعات واقعی انجام کار ۱۰% بیش از ساعت استاندارد انجام کار می‌باشد. ( ۱۱۰% یا ۱/۱ = ) که باید موضوع پیگیری شود.

دوایر برنامه‌ریزی تولید سازمان

دایره ثبت اوقات کار

وظیفه این دایره جمع آوری اطلاعات زمان کارهای انجام شده در ارتباط با هریک از مراحل تولید و یا سفارشات می‌باشد.این اطلاعات از طریق کارت ساعت ( کارت حضور و غیاب) و کارت اوقات کار جمع آوری می‌شود می‌دانید کارت ساعت ( کارت حضور و غیاب) در واقع حضور کارکنان و ساعت شروع به کار و خاتمه کار آنان را در هر روز مشخص می‌نماید ولیکن کارت اوقات کار نشان دهنده زمانی است که هر کارگر برای ساخت و تکمیل هر سفارش سپری کرده است در ضمن کارت اوقات کاربیان کننده اطلاعات نوع کار انجام شده نیز می‌باشد. معمولاً کارت اوقات کار در مؤسسات تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به صورت سفارش کار عمل می

نمایند، کارت اوقات کار در تعیین دستمزد نهایی کارگران و محاسبه و پرداخت پاداش اهمیت ویژه‌ای دارد به یک نمونه کارت ساعت و کارت اوقات کار در صفحه بعد توجه کنید.

وظیفه دایره حسابداری حقوق و دستمزد

اسناد و مدارک حقوق و دستمزد هریک از پرسنل و کارکنان در این دایره نگهداری می‌شود و این دایره وظیفه تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد و تعیین مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد قابل پرداخت به هریک از پرسنل را بعهده دارد. یکی دیگر از وظایف این دایره طبقه بندی هزینه حقوق و دستمزد با استفاده از کارت اوقات کار به جهت تخصیص هزینه حقوق به هریک از سفارشات و مراحل تولید می‌باشد و می‌دانید در نهایت بحث حسابداری هزینه حقوق و دستمزد در این دایره مطرح می‌گردد.

وظیفه دایره حسابداری بهای تمام شده

دایره حسابداری بهای تمام شده با توجه به اطلاعات و مدارک دوایر تولید و ساعت کار کارگران هزینه سفارش و هر مرحله تولید را ثبت و تجزیه و تحلیل و گزارش می‌نماید.

دایره حسابداری بهای تمام شده در ارتباط هزینه یابی حقوق و دستمزد موظف است.

۱- در گزارش بهای تمام شده محصولات زمان انجام و هزینه دستمزد مستقیم را معین کند.

۲- در تجزیه و تحلیل هزینه‌های هر دایره هزینه‌های دستمزد مستقیم و غیرمستقیم را معین کند.

۳- به مدیریت گزارشها و اطلاعات کاملی را در ارتباط حقوق و دستمزد ارایه نماید تا مدیریت براساس این اطلاعات تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی نماید.

خلاصه و جمع‌بندی

یکی از موضوعات اساسی در فعالیت های روزمره صنایع مختلف تولیدی استفاده از مفاهیم بنیادین برنامه ریزی تولید است. برنامه ریزی تولید نقش بسیار مهمی در برآورد تقاضای مشتریان، تدارک مواد اولیه، کاهش هزینه های جاری و ثابت واحدهای تولیدی دارد. امروزه اکثر واحدهای تولیدی به سبب مدیریت سنتی از ضعف برنامه ریزی تولید رنج می برند. در این آموزش سعی شده ضمن تشریح مفاهیم بنیادی برنامه ریزی تولید تشریح شود. پیش‌بینی تقاضا، برنامه‌ریزی زمان‌بندی اصلی تولید، لیست مواد و برنامه ریزی کف کارگاه از جمله این مفاهیم هستند. اجرای صحیح این فنون می تواند به کارایی بهتر منابع نیروی انسانی و ماشین آلات در برنامه تولید سازمان ها منجر گردد.

در صورتی که حجم تولید خیلی بالا باشد، برنامه تولید برای خطوط تولید را برای تولید یک نوع محصول بهینه می‌کنیم. این موضوع برای تولید کارگاهی و تولید‌هایی که حجم محصولات تولیدی در آن‌ها اندک است، تفاوت دارد، برای این حجم از تولید معمولا چیدمان کارگاهی انتخاب می‌شود. یک حالت سوم هم وجود دارد که حجم تولید نه خیلی بالا است و نه خیلی پایین، در این حالت چیدمان سلولی یا گروهی می‌تواند بهترین انتخاب باشد. با برنامه ریزی، ساختاری می‌سازیم که می‌توان آن را به‌راحتی اجرا کرد و نتایج به دست آمده را با موارد برنامه ریزی شده کنترل کرد. یعنی با استفاده از بازخوردها، سیستمی ایجاد می‌کنیم که به‌طور دایم در حال بهبود و ارتقا است.

منبع: کتاب برنامه‌ریزی تولید