زمینه تحقیق

زمینه تحقیق (Research context) در یک مقاله پژوهشی به اطلاعات زمینه‌ای اشاره دارد که چارچوبی برای درک بیان مساله و اهمیت پژوهش فراهم می‌کند. این شامل شرح محیط، گزاره‌های پژوهش، فرضیه یا سوال و اهداف پژوهش است.

در حالی که یافته‌های تحقیق مهمترین بخش یک تحقیق علمی را شکل می‌دهد، از اهمیت زمینه تحقیق نیز نباید غفلت ورزید. بستر پژوهشی که خوب نگارش یافته باشد، باعث می‌گردد تا افرادی که پایان‌نامه، رساله دکتری یا مقاله را مطالعه می‌کنند درک خوبی از پژوهش حاصل کنند. با این حال بیشتر دانشجویان و پژوهشگران با نگارش بخش بستر پژوهشی با مشکل مواجه هستند.

دیگر مشکل متداول نگارش بستر پژوهشی، تمایز بین زمینه تحقیق و پیشینه پژوهش است که بیشتر به جای یکدیگر به کار می‌روند. این نوشتار نحوه نگارش زمینه تحقیق و تفاوت آن با ادبیات تحقیق را مورد بررسی قرار داده است.

زمینه تحقیق چیست؟

زمینه تحقیق مفاد پژوهش پایان‌نامه و مقاله را معرفی می‌کند. این بخش به اهمیت بستر پژوهشی برای درک ابعاد اصلی پژوهش می‌پردازد. معمولا بستر پژوهشی نخستین بخش پایان‌نامه و مقاله را شکل می‌دهد و چرایی انجام پژوهش را توجیه می‌کند و هدف مطالعه را بررسی می‌نماید.

بنابراین زمینه تحقیق می‌بایست اطلاعاتی کلی درباره موضوع پژوهش ارائه دهد و بر اهداف کلی پژوهش تاکید نماید. اطمینان حاصل کنید که این بخش فقط جوانب اصلی پژوهش که به اهداف تحقیق مرتبط می‌گردند، مورد بررسی قرار گیرد و این جوانب را مانند بخش ادبیات تحقیق بسط ندهید.

بستر پژوهشی باید موضوع پژوهش را به ترتیب وقوع زمانی مورد بررسی قرار دهد تا روند پیشرفت آن را برجسته نماید و به خلاءهای پژوهشی اشاره نماید. همچنین زمینه تحقیق باید از تفسیر شما از پژوهش‌های پیشین و اهداف پژوهش را به طور موجز بیان کند.

ساختار زمینه تحقیق

معمولا نویسندگان در بخش زمینه تحقیق تحولات تاریخی ادبیات پژوهش که منجر به شکل‌گیری موضوع کنونی تحقیق گشته است را ترسیم می‌نمایند. اگر پژوهشگر در حال انجام مطالعه‌ای بینارشته‌ای باشد، بستر پژوهشی باید به توضیح چگونگی ارتباط بین رشته‌های مختلف و چرایی تمرکز پژوهش بر ابعاد هر رشته بپردازد.

همچنین دانشجویان و پژوهشگران باید تحولات اصلی موضوع پژوهش را به طور مختصر برجسته سازند و خلاءهای پژوهشی که بایذ به آنها اشاره گردد را شناسایی نمایند. به دیگر سخن این بخش نمایی کلی از پژوهش را ارائه می‌دهد. بخش بستر پژوهشی باید دربرگیرنده موارد ذیل باشد:

• تا بحال چه چیزی از موضوع پژوهش می‌دانیم؟
• چه خلاءهای پژوهشی وجود دارد که می‌بایست به آن اشاره گردد؟
• چرا اشاره به این خلاءهای پژوهشی اهمیت دارد؟
• اساس و فرضیه‌های پژوهش کدامند؟

از آن جا که زمینه تحقیق اطلاعات زیادی را در بر می‌گیرد، اگر این بخش از پایان‌نامه یا مقاله طولانی گردد، ممکن است برای فردی که آن را مطالعه می‌کند، کسالت آور گردد. برای اجتناب از این پیشامد سعی کنید که در این بخش داستانی پیرامون موضوع مرکزی پژوهش خلق نمایید. از انسجام این داستان اطمینان حاصل کنید، بدین ترتیب که هر ایده‌ای که به آن می‌پردازید باید به ایده بعدی رهنمون گردد تا مخاطب رشته داستان را گم نکند و خود مخاطب بتواند خلاءهای پژوهشی را شناسایی نماید.

اشتباه‌های رایج در نگارش بستر پژوهشی

هنگام نگارش بخش زمینه تحقیق مراقب برخی از اشتباهات متداول در این بخش باشید. این اشتباهات در ذیل لیست گردیده اند:

• زمینه تحقیق را نه طولانی و نه کوتاه بنویسید.
• بر تمامی جزئیات مهم تمرکز کنید ولی به طور مختصر بنویسید.
• مبهم ننویسید.
• پیامتان را به مخاطب منتقل کنید تا دستیابی به اهداف بخش زمینه تحقیق دست پیدا شود.
• موضوعات غیرمرتبط را مورد بحث قرار ندهید.
• سعی کنید بحث خود را پیرامون ابعاد محوری پژوهش متمرکز کنید.
• شلخته ننویسید. عدم بررسی موضوع پژوهش به ترتیب وقوع زمانی باعث سردرگمی مخاطب خواهد شد.

تفاوت میان زمینه تحقیق و ادبیات تحقیق

از دید بسیاری از دانشجویان و پژوهشگران تمایز میان ادبیات پژوهش و زمینه تحقیق امری دشوار تلقی می‌گردد. در پایان نامه و مقاله بخش ادبیات تحقیق پس از بستر پژوهشی قرار می‌گیرد. بخش ادبیات پژوهش با گردآوری شواهدی پیرامون فرضیه تحقیق از بخش زمینه تحقیق پشتیبانی می‌کند. این بخش بایدآن چه که در بخش زمینه تحقیق مورد بررسی قرار گرفت را به طور جامع تری واکاود. همچنین این بخش باید تمام مطالعاتی که شواهد مطالعه کنونی را شکل می‌دهند را بسط دهد.

تفاوت میان زمینه تحقیق و ادبیات تحقیق

برای نگارش بخش ادبیات پژوهش باید در بین مطالعات مختلف مرتبط با موضوع پژوهش به جستجو بپردازید. این امر حیطه مطالعاتی پژوهش را به افرادی که پایان نامه یا مقاله شما را مطالعه می‌کنند معرفی می‌کند. پس از این کار باید بر مطالعاتی که در راستای اهداف پژوهش انجام شده اند تمرکز نمایید. بهتر است در بخش ادبیات پژوهش، مطالعات پیشین را طبقه‌بندی موضوعی نمایید و آنها را به ترتیب وقوع زمانی مورد بررسی قرار دهید تا مخاطبین از روند پیشرفت موضوع پژوهش آگاهی یابند. به عبارت دیگر موضوعات مختلف باید به ترتیب وقوع زمانی مورد واکاوی قرار گیرند تا چگونگی پیشرفت موضوع پژوهش طی زمان مطرح گردد. این امر آن چه که تاکنون انجام شده و مسیر آتی پژوهش را به تصویر می‌کشد.

سخن پایانی

در مقالات پژوهشی ترکیب بخش‌های زمینه تحقیق و ادبیات پژوهش و ارائه آنها بدون سرتیترهای جداگانه امری متداول محسوب می‌شود. اما معمولا در پایان‌نامه بخش‌های بستر پژوهشی و ادبیات پژوهش  در بخش هایی جدا از هم ارائه می‌شوند. نهایتا برای نگارش بخش زمینه تحقیق مقالات بهتر است به وبسایت مجله مورد نظر خود مراجعه نمایید

یکی از موارد مهمی که باید آن را در نظر گرفت این است که هنگام ساماندهی بخش ادبیات پژوهش، تحقیقاتی که تاکنون انجام شده اند برجسته گردد و آن چه که تاکنون از قلم افتاده است مطرح گردد. به همین دلیل بستر پژوهشی را گاهی به صورت داخلی و خارجی در پایان‌نامه تقسیم‌بندی می‌کنند.

شاید در گذشته تحقیقاتی صورت گرفته باشد که تلاش آن پر کردن خلاءهای پژوهشی مورد نظر بوده ولی در تحقق این امر موفق نبوده اند یا شاید هم راه‌های بهتری برای اشاره به خلاءهای پژوهشی وجود داشته باشد. طرح این خلاءهای پژوهشی و پوشش این نقاط در بخش ادبیات تحقیق چشم اندازی از اهمیت و نوآوری پژوهش را برای مخاطب فراهم می‌آورد. این امر با مقایسه مطالعات مشابه پیشین برای دیگر پژوهشگران امکان‌پذیر خواهد بود.

با سپاس از فروغ پاسارگادی