چرخه دمینگ
چرخه دمینگ یک الگوی عملیاتی در مدیریت کیفیت مبتنی بر برنامهریزی، اجرا، ارزیابی و اصلاح است که در مباحث تعالی سازمانی از اهمیت زیادی برخوردار است. دکتر ویلیام ادوارد دمینگ نخستین آغازگر جدی و نظریه پرداز مدیریت نوین جهان بر اساس مشارکت تمامی کارکنان ،مدیران و مشتریان یک سازمان است که با مکتب جدید خود تحولی شگرف پدید آورده است.
مشارکت وهمکاری وی با مدیران ژاپنی در توفیق آنها برای تولید یک کیفیت غبطهآور، مورد تأیید و قبول صاحبنظرانجهان پیشرفته امروز است. وی متولد سال ۱۹۰۰ در منطقه ” آیووا ” آمریکا است. دارای مدرک دکترا (PHD) دررشته فیزیک و ریاضی از دانشگاه ییل بود.
دکتر دمینگ که نظریاتش در دهه ۱۹۵۰ میلادی چندان مورد توجه آمریکاییها واقع نشد، در کشور ژاپن به گرمی پذیرفته و به تدریج راهبردهای پیشنهادی وی برای بهبود کیفیت کالاهای ژاپنی، این کشور را به یکی از کشورهای پیشرفته و برتر اقتصاد جهانی تبدیل نمود. اصول مورد نظر دمینگ در چرخه معروف وی به صورت زیر قابل نمایش است. کیفیت ادراکشده در کانون توجه این الگو قرار دارد و دستیابی به آن در چهار گام تشریح شده است.
چرخه دمینگ جهت تعالی سازمانی
این روش شناسی چهار مرحلهای به عنوان فرآیندی تلقی میشود که فنون یا ابزار هفت گانه کیفیت را مورد استفاده فرار میدهد. این فرآیند با مرحله برنامهریزی که در آن وضعیت فعلی، تجزیه و تحلیل میشود شروع میگردد، داده هاجمع آوری میشوند و برنامه هایی برای بهبود تنظیم و تدوین میگردد. مرحله انجام یا اجرا معمولا شامل بعضی از راههای آزمایشی یا مقدماتی است : مثلا بخش جزیی از یک فرآیند تولیدی یا خدماتی یا گروه کوچکی از مشتریان یا ارباب رجوع. این دوره آزمایشی در خلال مرحله مطالعه و بررسی به طور نقادانه ارزشیابی میشود و مشکلات یا فرصتهای دیگر مورد بررسی قرار میگیرد .
در مرحله نهایی سازمان اطمینان مییابد که بهبود کیفیت به عنوان شیوهای استاندارد و مستمر پیش از شروع چرخه (برنامهریزی بعدی) اجرا میشود. بنابراین در فرآیند تاکید بر بهبود مستمر با چرخه بسته است. برای آشنایی بیشتر پیشنهاد میشود تعالی سازمانی مدل دمینگ را مطالعه کنید.
مراحل چرخه دمینگ
اکثر سیستمهای مدیریت از چرخه بهبود مستمر دمینگ PDCA استفاده میکنند. این چرخه شامل چهار گام است:
- برنامهریزی Plan
- اجرا Do
- کنترل Check
- اقدام اصلاحی Act
به این ترتیب که بعد از تعیین خطمشی با استفاده از چرخه Plan, Do, Check, Act به معنای « برنامهریزی، اجرا، کنترل، اقدام اصلاحی» به اهداف از پیش تعیین شده خود میرسند. در سیستمهای پیچیده، مسئولیت افراد به همراه یک برنامهریزی زمان بندی شده به منظور اجرای فعالیتها نیز تعیین میشود و علاوه بر آن ممیزی برای اجرای اقدامات اصلاحی نیز انجام میشود تا سازمان دارای بهبودی مستمر باشد.
مراحل چرخه دمینگ
مطابق رویکرد فرآیندی استاندارد OHSAS18000، چرخه PDCA دمینگ میتواند در تمامی فرآیندها بکار گرفته شود:
برنامهریزی (Plan ): تعیین اهداف و فرآیندهای لازم جهت ارایه نتایج بر طبق خواستههای مشتری و خطمشیهای سازمان
اجرا (DO): اجرای فرآیندها
بررسی (Check): پایش و اندازهگیری فرآیندها و محصول بر طبق خطمشیها، اهداف و الزامات و یا خواستههای مربوط به محصول و گزارش دهی نتایج
اقدام (Act): انجام اقدامات جهت بهبود مداوم عملکرد فرآیند
نکته قابل ذکر در این چرخه آن است که وضعیت موجود همیشه موضوع اصلی برای برنامهریزی است. پس از برنامهریزی برای گذار از وضعیت فعلی اقدامات اجرایی برای دست یابی به اهداف پیشبینی شده در برنامه آغاز میشود و در ادامه با بررسی نحوه اجرای برنامه نقاط قوت و ضعف آن آشکار میگردد. در مرحله آخر اقدامات اصلاحی برای بهبود فعالیتهای انجام گرفته آغاز و این چرخه به همین ترتیب ادامه میباید. به عبارتی در نگاه چرخه دمینگ وضعیت موجود هیچگاه کاملا راضی کننده نیست و همواره باید به دنبال بهبود وضعیت باشیم .
تشریح مراحل و جمعبندی
اجزاء تشکیل دهنده چرخه PDCA و مفهوم کلی آنها به شرح ذیل است:
برنامه:
عبارتست از تغییر یا آزمایشی که برای بهبود مد نظر دارید. در این مرحله آنچه را میخواهید بهبود یابد، تجزیه و تحلیل کرده و نواحی قابل بهبود را پیدا کنید. نخستین گام، انتخاب آن نواحی است که در اولویت برای بیشترین تلاش شما قرار دارد. برای تشخیص این نواحی قابل تغییر از فلوچارت یا چارت پارتو استفاده کنید.
اجراء:
تغییر یا تست را به مورد اجراء گذارید. (ترجیحاً در یک مقیاس کوچک). این اجراء مربوط به تغییری است که در مرحله ی برنامه در مورد آن تصمیم گرفته اید.
بررسی یا مطالعه: نتایج آنچه یاد گرفته شد و آنچه اشتباه از آب درآمد.
این مرحله یک مرحله حیاتی در چرخه PDCA است. پس از اجراء تغییرات در یک مدت کوتاه، شما باید تشخیص دهید که اجراء آن تغییر تا چه حد موثر بودهاست. آیا واقعاً به بهبود مورد نظر شما منجر شده است یا نه؟ باید متناسب با ارزیابی هائی که میتوانید به وسیله آنها سطح بهبود را تنظیم کنید، تصمیم بگیرید. در این ارزیابی ها، استفاده از نمودارهای گردش کار میتواند مفید واقع شود.
اقدام:
تغییرات را ثبت کنید و یا دوباره چرخه را آغاز کنید. پس از برنامهریزی، اجراء و تنظیم تغییر، باید تصمیم بگیرید که آیا این تغییر ارزش استمرار دارد یا نه؟ اگر پاسخ منفی باشد، بهتر است توقف تغییر را مد نظر قرار داده و یا تغییر جدیدی را برنامهریزی کنید. ممکن است تصمیم بگیرید این تجربه (آزمایش) را به یک ناحیه متفاوت انتقال دهید و یا به تدریج بر پیچیدگی آن بیفزائید. بدین ترتیب شما به مرحله برنامه بر میگردید.
منبع: چرخه دمینگ نوشته نسیبه هدایتی نشر الکترونیک پایگاه مدیریار
ادبیات پژوهش تعالی سازمانی یا سرآمدی سازمان
دانلود فصل دو شامل ادبیات پژوهش و مبانی نظری تعالی سازمانی بصورت فایل ورد همراه با منابع فارسی و لاتین
دانلود پرسشنامه تعالی سازمانی دمینگ بصورت فایل ورد همراه با شرح و تفسیر و روایی و پایایی
