مدیریت ذرهبینی

مدیریت ذرهبینی (Micromanagement) یک شیوه از مدیریت سازمان است که مدیر یا سرپرست شغل روی تمامی جزئیات نظارت دارد و اعمال نفوذ میکند. این موضوع است که بیش از اندازه و بهشکل غیرضروری مورد توجه شدید قرار میگیرد، در نتیجه یک نمونه از ضعفهای مدیریتی محسوب میگردد.
چرخه مدیریت ذرهبینی بسیار خطرناک است. به این دلیل که وقتی بهرهوری کاهش پیدا میکند، این مدیران احساس میکنند که لازم است بیشتر خود را درگیر کارهای جزئی کنند. این کار مدیران در واقع عملی زیانبار است و باعث کاهش تعهد کارکنان و حتی بهرهوری آنان می شود. در نتیجه وقتی که کارکنان احساس نارضایتی کنند، و زمانیکه این احساس بیشتر شود به احتمال زیاد به دنبال جای دیگری برای شغل خواهند رفت. این امر باعث تغییرات زیادی در کسبوکار شده و مراحل انجام کار را کند میکند و موجب بلاتکلیفی در سازمان میگردد.
مدیریت ذرهبینی میتواند در برخی موقعیتهای کوتاهمدت مفید باشد، مانند آموزش کارکنان جدید، افزایش بهرهوری کارکنان کمکار، کنترل مسائل پرخطر. زمانی که نمیتوان گفت که چه کسی مسئول است. با این حال، هزینههای مرتبط با مدیریت ذربینی در بلندمدت میتواند گزاف باشد. در این مقاله به تعریف و بیان معایب و مزایای مدیریت ذرهبینی پرداخته میشود.
تعریف مدیریت ذرهبینی
در فرهنگ لغت آکسفورد، مدیریت ذربینی به عنوان نوعی از مدیریت که تمامی جزئیات یک پروژه یا رویداد را بهشدت کنترل میکند، اشاره دارد. این مدیران بر تمامی امور، به ویژه؛ وظایفی که کارکنان انجام می دهند، نظارت سختگیرانه اعمال میکند. مدیریت ذرهبینی، ارزیابی دقیق و مدیریت ریزبینانه از یک فرآیند بسیار فراگیر است و شامل مداخلات بیش از حدی است که میتوانند اثرات ناخواسته و معکوس در فرایند کاری ایجاد کنند و این فرایند را مختل سازند.
میکرو منیجمنت کنترل مدیران برای جزئیات ناچیز در مورد فعالیتهای روزانه در وظایف کاری کارکنان، تیم ها و سازمان است.
مدیریت ذرهبینی یک سبک مدیریتی است که در آن مدیران بیش از حد به جزئیات ریز در مورد وظایف انجام شده توسط زیردستان علاقهمند هستند و خلاقیت آنها را محدود میکند.
مدیریت خرد در کارکنان این احساس را ایجاد می کند که تمام فعالیت های آنها توسط مدیر نظارت می شود و می تواند با توجه بیش از حد به جزئیات، برنامه ریزی وظایف تا کوچکترین جزئیات، نظارت بر استراحت کارکنان یا ساعات کاری با وسواس همراه باشد. اگرچه ممکن است اینها رفتارهایی به نظر برسد که هر مدیری باید انجام دهد، اما مشکلاتی دارد و باعث میشود مدیر زمان لازم برای وظایف سازمانی مهمتر خود را از دست بدهد.
ابعاد مدیریت ذرهبینی
لمان و دلکچی (۲۰۲۱) مقیاسی ۲۷ سوالی شامل چهار بعد برای اندازهگیری این مقوله ارائه کردند. ابعاد پرسشنامه مدیریت ذرهبینی عبارتند از:
- خودمحوربودن
- عدم مدیریت زمان
- گزارشگیری بیش از حد
- کنترل بیش از حد
ساده ترین تعریف خودمحوری، عدم توانایی در تمایز بین خود و دیگری است. به طور خاص ، این نارسایی منجر به عدم تشخیص فرد در ارتباط بین واقعیتهای عینی و پیش فرضهای ذهنی میشود.
مدیریت زمان فرایند برنامهریزی و تمرین کنترل آگاهانه زمان جهت انجام فعالیتهای سازمانی است که کارایی، اثربخشی و بهرهوری را بهبود میبخشد. این مفهوم بسیار کلی است و برای همه امور زندگی قابل استفاده است اما در تئوریهای مدیریت و سازمان نیز کاربرد دارد.
کنترل سازمانی فرایندی است که بوسیله آن افراد و واحدهای سازمانی به شیوه مورد انتظار سازمان رفتار میکنند. به این ترتیب دستیابی به اهداف سازمان میسر میشود و مدیران نقش خود را به عنوان یک رهبر بهتر ایفا میکنند.
معایب مدیریت ذرهبینی
ازجمله اثرات سوء مدیران ذرهبینی آن است که تعهد سازمانی کارکنان کمتر میشود و بهرهوری نیز کاهش پیدا میکند. پتانسیل رشد حرفهای کارکنان و بخشهای مختلف سازمان را محدود میکند و امکان توسعه مهارتهای فردی را از بین میبرد.
- کاهش سلامتی کارکنان
- کاهش خلاقیت و نوآوری سازمانی
- افزایش میزان ترک خدمت کارکنان
- کاهش بهرهوری سازمانی
- آسیب به روابط شخصی
- کاهش امنیت شغلی
- کاهش سرعت پیشرفت پروژه
- پایین آمدن کار تیمی
- کاهش روحیه کارکنان
برخی از مدیران با نیت خوب و بدون داشتن اهداف بد دوست دارند کار روزانه کارکنان خود را کنترل کنند؛ این در حالی است که گروهی دیگر از مدیران وجود دارند که با هدف تحقیر کارکنان و محدودکردن آنان، قوانین سختی را در شرکتشان اعمال میکنند و شیوه مدیریتی میکرو منیجمنت بهمعنای مدیریت ذره بینی یا «مدیریت موشکافانه» را در پیش میگیرند؛ بهطوری که تمام اعضای تیم از آنان میترسند.
جمعبندی
با توجه به آنچه بیان شد، میتوان گفت که برای بهبود شرایط محیط کار و افزایش بهرهوری کارکنان باید به آنها فرصت کافی برای استقلال فکری، ارائه مطالبات واقعگرایانه و صحبت درمورد چگونگی انجام کارشان داده شود. همچنین باید امکان برقراری ارتباط با سایر همکاران و اعضای تیم فراهم شود، تصمیم گیری بهصورت مستقل مجاز باشد و کارکنان در وهله اول روی کارهایی تمرکز کنند که برای انجام آنها استخدام شدهاند. در واقع، فقط در صورت ایجاد چنین شرایطی میتوان افزایش کارایی و دوری از مدیریت ذره بینی را انتظار داشت.
تفاوت بسیاری بین مدیریت بهشیوه مؤثر ومدیریت ذره بینی وجود دارد؛ اما متأسفانه بسیاری از مدیران این تفاوتها را نادیده میگیرند. از جمله شرایطی که مدیریت ذره بینی برای کارکنان به وجود میآورد، میتوان به این موارد اشاره کرد: این مدیران هر ثانیه از روز کاری، بهصورت مداوم به سراغتان میآیند، میزان پیشرفتتان را رصد میکنند، درباره تمام جزئیات کوچک مربوط به کارتان وسواس بهخرج میدهند و دستورالعملهای دقیق نحوه انجام کار خودشان را نیز به شما توضیح میدهند و انتظار دارند که ذرهای از این قوانین تخطی نکنید. شما نیز میدانید که اگر خلاف دستورالعملهای مدیرتان عمل کنید، در ازای آنها با عواقب شدید، حتی خطرناک و طولانیمدتی مواجه خواهید شد.

نگارنده: مهدیه نگارستانی | تئوری سازمان و مدیریت | 23 مرداد 01