اخلاق سازمانی

اخلاق سازمانی (Organizational ethics) ارزش‌ها، هنجارها، باورها و اصول پذیرفته‌شده‌ای است که رفتار مدیران و کارکنان سازمان را شکل می‌دهد. اصول و رفتار اخلاقی در هر سازمان از اهمیت بسیاری اهمیت دارد و اخلاق کاری و اخلاق حرفه‌ای را در برمی‌گیرد.

سرمایه اخلاقی سازمان مجموعه هنجارهایی است که در فرهنگ فردی و سازمانی نهادینه شده و پیامدهای مثبتی را به همراه دارد و بسیار بااهمیت است. مدیران می‌کوشند با ایفای نقش رهبری اخلاقی افراد و زیردستان خود را در مسیر رفتارهای درست هدایت کنند. اگر اخلاق‌محوری در سازمان حاکم باشد بسیاری از رفتارهای انحرافی و بدرفتاری سازمانی کاهش پیدا می‌کند. در چنین شرایطی می‌توان انتظار داشت که عدالت سازمانی برقرار باشد و رضایت شغلی افزایش پیدا کند.

کارکنان یک سازمان اخلاق‌مدار به صورت خودجوش رفتارهای خود را کنترل می‌کنند و نیازی به سیستم کنترل سازمانی سنتی کمتر خواهد بود. آنها اگر اشتباه یا انحرافی را از دیگر کارکنان مشاهده کنند با سوت‌زنی سازمانی مدیران را خبردار خواهند کرد. سازمان‌ها می‌کوشند تا اصول و استانداردهای ویژه‌ای در این زمینه تدوین کنند. یک سیستم اخلاق‌محور درست و اصولی فرایندهای کاری در سازمان را بهبود می‌بخشد و بهبود مستمر سازمان قابل حصول خواهد بود.

تعریف اخلاق سازمانی

اخلاق سازمانی در واقع عبارت است از بررسی و عمل به رفتار اخلاقی در سازمان که شامل توضیح و ارزیابی ارزش‌های ریشه دار در سیاست‌ها و اعمال سنتی و جستجوی سازوکارهایی برای اخلاقی نمودن عملکردها است.  هر کاری که در محیط کار انجام می گیرد به نوعی بر باورهای اخلاقی مبتنی است. در واقع تصمیمات سازمان با اخلاقیات در هم تنیده شده‌اند. هر تصمیم غیراخلاقی می‌تواند آثار بسیار سوئی بر سرنوشت سازمان و حتی بر زندگی خصوصی کارکنان بگذارد.

دامنه یک تصمیم ناصحیح و غیر اخلاقی از زمان حال نیز فراتر رفته و می تواند آینه کارکنان سازمان را مخدوش سازد.  بنابراین تدوین و توسعه یک مجموعه اخلاقیات مشترک در سازمان افراد را در برابر هم متعهد می کند. همچنین به خلق یک فرهنگ سازمانی که پذیرای اخلاق باشد کمک می کند. در نهایت رفتارهای سازمانی مثبت را در سازمان تقویت می‌کند و رفتارهای منفی را تضعیف می‌نماید.

این مقوله را با نام‌های دیگری همچون اخلاق تجارت یا اخلاق شرکتی هم می شناسند و به کار می برند. به طور کلی مقوله اخلاقیات در سازمان در زمره اخلاق کاربردی یا حرفه‌ای در نظر گرفته می‌شود. با بررسی مجموعه اصول اخلاقی یا مشکلات اخلاقی که در یک سازمان به وجود می آید، می‌پردازد.

پاورپوینت اخلاق سازمانی

تعداد اسلایدها: ۶۰ اسلاید فارسی و قابل ویرایش

فصل دو و ادبیات پژوهش اخـلاق کاری و سـازمانی

تعداد صفحات: ۵۰ صفحه همراه با فهرست منابع به صورت فایل ورد

پرسشنامه اخلاق کاری شامل ۳۰ گویه با طیف لیکرت ۵ درجه با ابعاد: دلبستگی و علاقه به کار، پشتکار و جدیت در کار، روابط سالم و انسانی و روح جمعی و مشارکت در کار

رعایت اخلاقیات در کسب‌وکار

اخلاق سازمانی به مجموعه‌ای از اصول، ارزش‌ها و هنجارهای رفتاری اطلاق می‌شود که رفتار افراد و تصمیم‌گیری‌های مدیریتی در درون یک شرکت را هدایت می‌کند. این مفهوم فراتر از رفتار فردی است و به چارچوبی نظام‌مند اشاره دارد که مشخص می‌کند در محیط کاری چه رفتاری «درست» تلقی می‌شود و چه رفتاری مغایر با استانداردها و ارزش‌های محوری است.

اصول‌گرایی و رفتار مبتنی بر هنجارهای درست حاصل تعامل سه عامل اصلی است:

ارزش‌های بنیادین کسب‌وکار

انتظارات اجتماعی

ظام‌های رسمی کنترلی

باید سیاست‌ها، منشورهای رفتاری و مقررات داخلی بسیار درست وضع شوند. در این صورت در سطح کلان می‌توان انتظار داشت که رفتارهای درست نهادینه شوند. در سطح کاربردی، اخلاق‌گرایی نقشی کلیدی در ارتقاء شفافیت، پاسخ‌گویی، عدالت و مسئولیت‌پذیری ایفا می‌کند و بستر شکل‌گیری اعتماد میان کارکنان، مدیران و ذی‌نفعان بیرونی را فراهم می‌سازد.

کسب‌وکارا و شرکتی که به اصول و هنجارهای درست پایبند باشد، تصمیم‌های خود را نه‌فقط بر مبنای سود کوتاه‌مدت، بلکه بر اساس تأثیرات بلندمدت بر جامعه، محیط‌زیست، کارکنان و مشتریان اتخاذ می‌کند. اصول‌گرایی و رعایت اخلاقیات، نیروی محرکه‌ای برای توسعه پایدار، افزایش سرمایه اجتماعی و پیشگیری از فساد سازمانی است.

اهمیت و ضرورت اخلاق سازمانی

اجرای اخلاق سازمانی در هر سازمانی ضرورت دارد چرا که منجر به حفظ اعتبار سازمان شده، احتمال برقراری ارتباط و همکاری میان سازمان ها را بالا می برد، از انجام کارهای غیر اخلاقی و تعامل با رقیبان غیر اخلاقی دوری می‌شود. اخلاق‌محوری باعث ایجاد یک محیط کاری با ارزش می شود، امکان استفاده از فرصت ها در سازمان به صورت برابر را فراهم می کند.

وجود اخلاق‌محوری در یک سازمان به منزله اعمال اخلاقیات در سازمان است. به واسطه اخلاق‌محوری مدیران سازمان، کارمندان و هر فردی که در سازمان کار می کند، ملزم به رعایت اصول اخلاقی است. اخلاق بنیادین از ارزش های خاصی پیروی می‌کند. برای نمونه اخلاق‌محوری با مسئولیت پذیری، اعتماد به یکدیگر، احترام متقابل، مراقبت از یکدیگر، پرهیز از قضاوت، دشمنی، توهین و… همراه است.

این نیازمند نظام مدیریتی مناسب است. مدیریت به فراگرد به‌کارگیری کارامد و اثربخش منابع مادی و انسانی زیر نظام ارزشی پذیرفته شده آن جامعه گفته می‌شود. مدیریت با عنایت به اصولی چون برنامه‌ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل و نظارت صورت می‌گیرد. مدیران برای اینکه بتوانند به‌خوبی سازمان خود را هدایت کنند نیازمند کارکنانی هستند که اصول و ارزش‌های بنیادین شرکت را به‌خوبی بدانند و در عمل بدانها پایبند باشند.

سخن پایانی

اخلاق سازمانی مقوله بسیار مهمی برای همه سازمان‌ها است. سازمان‌های بزرگ و کوچک، انتفاعی و غیرانتفاعی، دولتی و خصوصی همه از اخلاق‌مداری پشتیبانی می‌کنند. همچنین این مقوله تنها در حوزه مدیریت سازمان خلاصه نمی‌شود. برای نمونه در مدیریت بازاریابی مسائل بسیار مهمی مانند رفتار اخلاقی فروشنده مطرح است. رفتار اخلاقی فروشنده به عنوان رعایت هنجارهای قانونی و عرفی فروشندگان همراه با بکارگیری اصول حرفه‌ای فروش تعریف می‌شود که موجب قصد خرید می‌شود.

رعایت اخلاق برای تعالی سازمان لازم است؛ اخلاق‌مداری عملکرد سازمان را بهبود می بخشد. سو رفتار در سازمان را کم می کند، به مدیریت بهتر، بررسی مشکلات و موانع سازمانی به صورت منطقی کمک می کند. از سوی دیگر با ایجاد و عمل به استاندارد های اخلاقی باعث پیشرفت سازمان و حفظ عملکرد سازمان در دراز مدت می شود. همچنین استانداردهای اخلاقی زمینه را برای حفظ مزیت رقابتی با دیگر سازمان‌ها فراهم می‌کند.

پرسشنامه اخلاق سازمانی + پرسشنامه اخلاق کاری

منبع: جغتاپور، پیروز. اخلاق سازمانی. تهران: پارس‌مدیر.