پروکوئست (ProQuest) یک شرکت اطلاعات و ارتباطات جهانی است که برنامه‌های کاربردی و محصولات علمی را برای کتابخانه‌ها تهیه می‌کند. این پایگاه دسترسی به میلیون‌ها مقاله علمی، پایان‌نامه مدیریت، کتاب و منابع دیجیتال دانشگاهی را فراهم می‌کند. در دورانی که کیفیت پژوهش وابسته به اصالت منابع است، اهمیت این پایگاه دوچندان می‌شود. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار، پایگاه علمی «پروکوئست» معرفی خواهد شد.
آشنایی با پروکوئست (ProQuest)
پروکوئست در سال ۱۹۳۸ در ایالات متحده آمریکا تأسیس شد و در ابتدا فعالیت خود را با آرشیو دیجیتال پایان‌نامه‌ها آغاز کرد. این شرکت امروزه یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان محتوای علمی در جهان است و پایگاه آن شامل میلیون‌ها منبع از حوزه‌های علوم انسانی، اجتماعی، پزشکی، مهندسی و هنر است.
از منظر نظری، پروکوئست تجسم مفهوم «دسترسی جهانی به دانش» است. این پایگاه با گردآوری منابع از هزاران مؤسسه پژوهشی و ناشر بین‌المللی، امکان دسترسی هم‌زمان به داده‌های علمی و تاریخی را فراهم می‌کند. افزون بر این، پروکوئست زیرساختی برای نمایه‌سازی، استناددهی و یکپارچه‌سازی اطلاعات علمی در سامانه‌هایی چوب اسکوپوس و وب‌آوساینس ایجاد کرده است.
در تعریف جامع‌تر، پروکوئست را می‌توان یک اکوسیستم جامع دانش دانست که علاوه بر دسترسی به منابع، ابزارهایی برای تحلیل داده، مدیریت استنادها و انجام مرورهای نظام‌مند ارائه می‌دهد. پایگاه‌هایی چون ProQuest Dissertations & Theses Global (PQDT)، ProQuest Central و ProQuest One Academic از زیرمجموعه‌های اصلی آن هستند که کاربرد گسترده‌ای در دانشگاه‌ها دارند.
اهمیت پایگاه پروکوئست
این سامانه یکی از معتبرترین منابع اطلاعاتی برای پژوهشگران، دانشجویان و اساتید دانشگاه در سراسر جهان است. اهمیت پروکوئست در پژوهش علمی از چند جنبه قابل بررسی است:
- دسترسی به پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها: پروکوئست بزرگ‌ترین پایگاه جهانی برای پایان‌نامه‌های دکتری و کارشناسی‌ارشد است.
- منابع چندرشته‌ای: از مدیریت و علوم اجتماعی تا پزشکی و فناوری، محتوای آن طیف گسترده‌ای از علوم را پوشش می‌دهد.
- اعتبار و اصالت منابع: تمام آثار نمایه‌شده در پروکوئست از طریق داوری علمی و کنترل کیفیت منتشر می‌شوند.
- پشتیبانی از پژوهش‌های نظام‌مند: ابزارهای جست‌وجوی پیشرفته، فیلترگذاری دقیق و امکانات ذخیره‌سازی، پژوهشگران را در تحلیل ساختاری منابع یاری می‌کند.
ضرورت استفاده از پروکوئست در این است که هیچ پایگاه دیگری چنین گستردگی، تنوع و عمق محتوایی را ارائه نمی‌دهد. پژوهشگرانی که به دنبال منابع اصیل و قابل استناد هستند، ناگزیر باید از این پایگاه بهره ببرند.
مشاوره نگارش مقاله
راهنمای نگارش مقاله مدیریت، حسابداری و مهندسی صنایع:
- انتخاب موضوع مقاله
- روش پژوهش مقاله
- تحلیل آماری مقاله
- استخراج مقاله از رساله
روش جستجو در پروکوئست
بخش‌های گوناگون پایگاه پروکوئست را می‌توان در سه محور اصلی خلاصه کرد:
- بعد محتوایی: شامل مقالات علمی، مجلات، کتاب‌ها، گزارش‌های تحقیقاتی، و مهم‌تر از همه پایان‌نامه‌ها است.
- بعد فناورانه: پروکوئست از فناوری‌های جست‌وجوی معنایی و داده‌کاوی برای یافتن دقیق‌ترین نتایج استفاده می‌کند.
- بعد پژوهشی: ابزارهایی برای ایجاد کتابخانه شخصی، مدیریت استنادها، و همگام‌سازی با نرم‌افزارهایی مانند RefWorks و EndNote فراهم کرده است.
این ابعاد در کنار هم پروکوئست را به مرجع بی‌رقیب پژوهش‌های دانشگاهی تبدیل کرده‌اند؛ مرجعی که میان داده‌های خام و تحلیل‌های علمی پلی مستحکم برقرار می‌سازد.
انواع روش‌های جستجو در پروکوئست عبارتند از:
- جستجوی ساده (Basic Search)
- جستجوی پیشرفته (Advanced Search)
- جستجوی ناشران (Publication)
- جستجوی مروری (Browse)
- جستجوی پایگاه داده (Databases)
در ادامه این نوشتار روش‌های جستجوی ساده و پیشرفته پایان‌نامه در این پایگاه تشریح شده است:
روش جستجوی ساده (Basic Search)
از نوار منوها روی آیکون جستجو کلیک کنید. یک کادر حستجو باز می‌شود.
برای دسترسی به محتوای تمام متن گزینه Full text را انتخاب کنید.
برای جستجو در مقالات علمی- پژوهشی پایگاه گزینه Peer reviewed را انتخاب کنید.
در قسمت Search subject areas با انتخاب هر تصویر امکان جستجو در محدوده موضوعی انتخاب شده فراهم می‌شود.
جستجوی پیشرفته (Advanced Search)
با انتخاب گزینه Advanced Search امکان استفاده از Advanced Search وسایر گزینه‌های آن فراهم می‌شود.
در صفحه Advanced Search امکان استفاده از جعبه‌های جستجوی متعدد و محدود کردن فیلدهای جستجو شامل عنوان، نویسنده و … فراهم می‌باشد.
در قسمت limit to انوع دسترسی و در قسمت Publication date محدوده زمانی را مشخص نمایید.
جستجوی بر اساس Advisor که امکان استفاده از بانک آن را با انتخاب look up Advisor فراهم می‌کند.
با انتخاب look up university/institution جستجو را بر اساس دانشگاه یا موسسه مورد نظر محدود نمود.
جستجو بر اساس اصطلاحات نمایه و با انتخاب look up index termامکان پذیر است.
جستجو بر اساس سرعنوانهای موضوعی و با انتخاب look up subject headings فراهم می‌شود.
سخن پایانی
پروکوئست یکی از ستون‌های اصلی زیرساخت علم در جهان معاصر است. این پایگاه با ترکیب منابع گسترده، فناوری پیشرفته و استانداردهای نشر علمی، به ابزاری ضروری برای تولید و توسعه دانش تبدیل شده است. پژوهشگرانی که در پی جامعیت، دقت و اصالت هستند، از پروکوئست به عنوان نخستین مرجع پژوهش استفاده می‌کنند. در آینده‌ای که داده‌محوری بر پژوهش علمی حاکم خواهد شد، پروکوئست همچنان نقش بی‌بدیل خود را در سازمان‌دهی و توزیع دانش حفظ خواهد کرد.
نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | 
