نرم‌افزارهای تحقیق کیفی

نرم‌افزارهای تحقیق کیفی برنامه‌هایی کاربردی هستند که عملیات کدگذاری، شناسایی مقوله‌ها و ارائه الگوهای تحلیلی را تسهیل می‌کنند. وابسته بودن مطالعات کیفی به محیط و تمرکز آن بر داده‌های کلامی و بر ذهنیت پژوهشگر، امکان استفاده از ابزارهای الکترونیک و کامپیوتر را دشوار می‌نماید. در عین حال در سال‌های اخیر توسعه چشم‌گیری در نرم‌افزارهایی که در برای تحلیل کیفی بکار می­روند، صورت پذیرفته است. بسیاری از پژوهشگران کیفی هنوز به تحلیل دستی داده­‌ها پایبندند. اما مزایایی که تحلیل داده ­ها به کمک رایانه در پی دارد، موجب سوق دادن آن­ها به سمت استفاده از نرم‌افزارها شده است.

استفاده از نرم‌افزار‌های رایانه‌ای در تحلیل داده‌های پژوهشی، پدیده‌ای رو به رشد است. ساده ترین تعریف پژوهش‌های کیفی، پژوهش هایی است که ارائه یافته‌های آن از طریق روش‌های آماری و یا سایر ابزار‌های کمی ساز به دست نیامده باشد. اﻣﺮوزه اﺳﺘﻔﺎده از فناوری‌های نو به ویژه نرم‌افزار‌های مختلف رایانه‌ای در پژوهش، به منظور تسریع و تسهیل امور گوناگون امری اجتناب ناپذیر است. متخصصان نرم‌افزار‌های تحلیل داده‌های کیفی را گاه نرم‌افزار‌های مهندسی تحقیق می‌نامند. چرا که انواع مسائل و مشکلات موجود در جریان تحقیق را حل می‌کنند. مهمترین نرم‌افزارهای تحقیق کیفی عبارتند از:

• نرم‌افزار اطلس تی
• نرم‌افزار مکس کیودا
• نرم‌افزار انویوو

نرم‌افزار انویوو (NVivo)

این نرم‌افزار از ابزارهای پژوهش کیفی قدرتمندی است که برای انجام پایان‌نامه ­دکتری مدیریت قابل استفاده است. این نرم‌افزار جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌های کیفی به کار می‌رود. درواقع نرم‌افزار NVivo برای محققین کیفی طراحی‌شده که کارشان مبتنی بر متون بسیار غنی یا اطلاعات چندرسانه‌ای است که سطوح عمیق تجزیه‌وتحلیل در حجم کوچک یا بزرگی از داده‌ها را می‌طلبد. طبقه‌بندی، مرتب کردن و ساماندهی اطلاعات، بررسی رابطه داده‌ها و راهنمایی تجزیه‌وتحلیل آن‌ها را می‌توان از امکانات این نرم‌افزار به‌حساب آورد. علاوه بر این به محقق اجازه می‌دهد که تئوری‌های پژوهش خود را بیازماید و روند داده‌ها را شناسایی کند.

محیط نرم‌افزار انویوو NVivo

نرم‌افزار NVivo داده‌ها در قالب‌های مختلفی ازجمله فایل‌های صوتی، فیلم‌ها، تصاویر دیجیتالی، Word، PDF، excel، متن‌های غنی، ساده، وب‌سایت و داده‌های رسانه‌های اجتماعی (فیس بوک، تویتر، یوتیوب) را پشتیبانی می‌کند. می‌توان داده‌ها را از برنامه‌های کاربردی نظیر word، Excel، SPSS Statistics، Surveymonkey، EndNote، OneNote و Evernote وارد کرد.

نرم‌افزار اطلس تی (Atlas.ti)

عمده کاربرد این نرم‌افزار برای ساخت نظریه بر مبنای کد است. این نرم‌افزار برای ایجاد پیوند بین کدها و یا برچسب­ها با متن یا قسمتی از متن به کار می­رود. همچنین این نرم‌افزار با رده بندی کدها در مقوله­‌های متفاوت, مدلی مفهومی از ساختار داده­های جمع آوری شده ارائه می­دهد. از ویژگی­ اصلی این نرم‌افزار تحلیل داده­ها با استفاده از روش هرمنوتیک است. این نرم‌افزار امکان انتقال داده­ها را به سایر نرم‌افزارهای پژوهش کمی را از جمله Excel  و SPSS دارد.

نرم‌افزار اطلس تی Atlas/ti

از نرم‌افزار اطلس تی جهت کار با داده‌ها در نظریه مبنایی استفاده می‌شود. ابزاری در جهت توسعه نرم‌افزاری علم است، که به روش هایی خلاقانه، منعطف و در عین حال سیستمیک؛ ابزارهایی را، برای مدیریت، استخراج، مقایسه، کشف، و بازسازی دوباره بخش‌های معنی دار انبوه داده ها، ارائه می‌کند. Atlas-ti محیط کاری قدرتمندی برای تجزیه و تحلیل‌های کیفی بخصوص گروه‌های بزرگی از داده‌های متنی، گرافیکی، صوتی و ویدویی است. تاکید آن بجای تحلیل‌های کمی بر تحلیل‌های کیفی است. یعنی تعیین عناصری که داده‌های اولیه را شامل شده وتفسیر معنی آنها. در ضمن تجزیه تحلیل کیفی، Atlas-ti به کشف پدیده‌های پیچیده در پشت داده‌های بی ساخت کمک می‌کند.

نرم‌افزار مکس کیودا (MAXQDA)

این نرم‌افزار از جمله نرم‌افزارهای ساده, کم حجم و در دسترس در حوزه تحلیل داده­های کیفی است. استفاده از آن نیاز زیادی به آشنایی با محیط نرم‌افزار نداشته و به صورت رایگان نیز می­‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. چارچوب اصلی استفاده از این نرم‌افزار مدیریت تخصصی داده‌ها و نیز تولید کد، مقوله و در نهایت تولید نمودار گرافیکی و مدل­‌سازی است. از این نرم‌افزار برای تحلیل مصاحبه­‌ها، متون بحث­‌های گروهی متمرکز، الصاق داده‌های بصری از قبیل فیلم, عکس، تصاویر ویدئویی استفاده کرد. از مزیت­‌های دیگر این نرم‌افزار پشتیبانی کامل از زبان فارسی است.

محیط نرم‌افزار مکس کیودا MAXQDA

نرم‌افزار MAXQDA (Qualitative Data Analysis) نرم‌افزاری حرفه‌ای برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های گردآوری شده توسط روش‌های کیفی و ترکیبی است. این نرم‌افزار محدود به یک رویکرد پژوهشی یا روشی نیست. درتحلیل داده‌های بدست آمده از مصاحبه، گروه‌های متمرکز، تحلیل گفت و گو، گفتمان و ژانر، تحلیل روایت و تمام فعالیت هایی که به نوعی با متن سروکار دارند می‌توان از این برنامه استفاده کرد. سازماندهی، ارزیابی، کدگذاری، حاشیه نویسی و تفسیر انواع داده‌ها، دستیابی آسان به گزارشات و تصاویر و اتصال و اشتراک گذاری با پژوهشگران دیگر ازجمله قابلیت‌های این نرم‌افزار است.

سایر نرم‌افزارهای تحقیق کیفی

نرم‌افزار Hyper Research : کدگذاری داده‌ها و بازیابی داده‌­های کد گذاری شده، تولید گزارش­‌های مختلف در حین و در اتمام پژوهش، تولید و تحلیل گزارش‌ها در قالب متن، تصویر، نمودارها، صوت، ویدئو، ساخت فرضیه و … است. این نرم‌افزار دارای یک منوی راهنمای آسان برای استفاده کاربران است.

نرم‌افزار Nud*ist : یک نرم‌افزار برای تحلیل داده ­های کیفی است که با ارائه پنج سطح مختلف از کارکردهای خود فرآیند تحلیل کیفی را انجام می­‌دهد. این سطوح کارکردی از پایین ترین به بالاترین سطح مرتب شده‌­ا‌ند. این سطوح عبارتند از:

• بازیابی اطلاعات و داده‌های کیفی وارد شده به نرم‌افزار
• مدیریت اطلاعات و داده‌های متنی
• بازیابی و کدگذاری داده‌ها
• تولید فرضیه و تئوری بر اساس اطلاعات کدگذاری شده
• تولید شبکه مفاهیم از اطلاعات و داده­‌های موجود

نرم‌افزار Answr : این نرم‌افزار یک برنامه برای اجرای پژوهش ­های کیفی با دامنه وسیع و همچنین گروهی است. مشخصه اصلی این نرم‌افزار تولید بیش از ۳۰ نوع گزارش متفاوت از پژوهش است که پژوهشگر می­‌تواند از این گزارش ­ها برای خلاصه سازی و معرفی پژوهش در قالب متن, جدول, ماتریس و … استفاده نماید.

مقایسه نرم‌افزارهای تحقیق کیفی

نرم‌افزار‌های تحلیل داده‌های کیفی متفاوت از نرم‌افزار‌های کمی مانند ,SAS, SPSS, MATLA و… هستند. این نرم‌افزارها اصول و قواعد یکسانی پیروی نمی‌کنند. زمانی که داده‌های خام وارد یک نرم‌افزار تحلیل داده‌های کمی می‌شوند. تمامی فرایند تحلیل، تعرف شده و بر اساس اصول و قواعد ریاضی و آماری و به عبارت دیگر از پیش تعیین شده صورت می‌پذیرد. نرم‌افزارهای تحلیل داده‌های کیفی فرایند تحلیل را پس از ورود اطلاعات توسط پژوهشگر منحصرا خودشان انجام نمی دهند. نرم‌افزارهای تحقیق کیفی را دانلود کنید.

این نرم‌افزار‌ها می‌توانند بطور سیستماتیک و منطقی به جستجو و سازماندهی داده‌ها و اطلاعات بپردازند. بر اساس الگوریتم‌های موجود تنها به برجسته نمودن برخی اطلاعات مبادرت(با پتانسیل و اهمیت بیشتر) نمایند. ماکسول بیان می‌کند که پژوهش کیفی بیشتر بر کلمات تاکید دارد تا اعداد. نرم‌افزار‌های کیفی تمام پروسه تحقیق را به صورت الکترونیکی در اختیار پژوهشگر قرار می‌دهد. به عبارت دیگر نرم‌افزار‌های تحلیل کیفی به صورت بالقوه باعث تسهیل انجام کلیت پژوهش از سوی محقق می‌شود. درحالی که نرم‌افزار‌های تحلیل کمی، داده‌های وارد شده را طی فرایند کاملا تعریف شده به نتایج نهایی مبدل می‌سازد. بنابراین پیشنهاد می‌شود نرم‌افزارهای تحقیق کیفی را دانلود کنید.