گوگل اسکالر (Google Scholar) موتور جست‌وجوی تخصصی مقالات علمی و پژوهشی است که دسترسی به طیف وسیعی از منابع دانشگاهی، پایان‌نامه‌ها و کتاب‌ها را فراهم می‌کند. در دنیایی که اطلاعات علمی به سرعت در حال رشد است، نیاز به ابزاری دقیق برای جست‌وجوی معتبرترین منابع، بیش از پیش احساس می‌شود. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار، «گوگل اسکالر» مفهوم‌سازی و تعریف خواهد شد.
آشنایی با گوگل اسکالر
گوگل اسکالر در سال ۲۰۰۴ توسط شرکت گوگل راه‌اندازی شد و هدف آن تسهیل دسترسی پژوهشگران، دانشجویان و اساتید به مقالات علمی معتبر بود. این سامانه با الگوریتم‌های خاص خود، منابع علمی را از پایگاه‌های داده دانشگاهی، نشریات معتبر، کنفرانس‌ها و حتی پایان‌نامه‌ها جمع‌آوری و نمایه‌سازی می‌کند. برخلاف جست‌وجوی عمومی گوگل، اسکالر تنها محتوای علمی را نمایش می‌دهد و از این جهت یک ابزار تخصصی برای جامعه پژوهشی محسوب می‌شود.
گوگل اسکالر بر مبنای مفهوم «علم باز» (Open Science) و دسترسی آزاد به دانش شکل گرفته است. این رویکرد باعث شده که بسیاری از منابع علمی بدون نیاز به اشتراک یا پرداخت هزینه در دسترس کاربران قرار گیرند. افزون بر این، معیارهایی چون «تعداد استنادات» و «شاخص h» امکان تحلیل تأثیر علمی آثار را فراهم می‌کنند.
در تعریف جامع‌تر، گوگل اسکالر نه تنها موتور جست‌وجو، بلکه ابزاری برای تحلیل علم (Scientometrics) نیز به شمار می‌رود. پژوهشگران از آن برای ارزیابی عملکرد علمی خود، شناسایی پژوهش‌های کلیدی در یک حوزه خاص و حتی طراحی مرورهای نظام‌مند استفاده می‌کنند.
کتاب‌ها و انواع مقاله علمی مانند مقاله علمی-پژوهشی یا مقاله کنفرانسی با استفاده از این سرویس قابل جستجو است. البته نتایج جستجو در مقابل جستجو در اسکوپوس، ساینس دایرکت، امرالد و اشپرینگر اعتبار کمتری دارد.
مشاوره نگارش مقاله
راهنمای نگارش مقاله مدیریت، حسابداری و مهندسی صنایع:
- انتخاب موضوع مقاله
- روش پژوهش مقاله
- تحلیل آماری مقاله
- استخراج مقاله از رساله
راهنمای جستجو در گوگل اسکولار
ابتدا وارد آدرس https://scholar.google.com شوید.
در کادر جستجو عنوان مقاله مورد نظر یا کلید واژه‌هایی که می‌خواهید درباره آنها مقاله پیدا کنید وارد نمایید.
تذکر: در گوگل اسکولار می‌توانید مقاله فارسی هم جستجو کنید.
بعد از جستجوی کلید واژه موردنظر لیستی از مقاله‌ها ارائه می‌شود.
نتایج جستجو در گوگل اسکالر
دو خط اول نتایج جستجوی گوگل اسکالر نشان‌دهنده اطلاعات کتاب‌شناختی اصلی است: عنوان، نویسنده‌ها، نام ژورنال، سال انتشار
کلیک روی لینک عنوان باعث می‌شود به صفحه ناشر وارد شوید که در آن ممکن است قادر به دسترسی به اطلاعات بیشتر درباره سند، شامل چکیده، و گزینه دانلود PDF سند باشید.
سپس در حد دو یا سه خط خلاصه‌ای محتویات مقاله ارائه شده است.
آیکون‌هایی نیز ارائه شده است که کاربرد آنها عبارت است از:
- آیکون ستاره: برای اضافه کردن مقاله به فهرست علاقه‌مندی‌ها
- آیکون نقل قول: برای مشاهده منبع کامل ارجاع‌دهی به مقاله
- آیکون Cited : تعداد دفعاتی که مقاله توسط دیگران ارجاع داده شده است.
در نهایت نیز مقاله‌های مرتبط Related Articles قابل مشاهده است.
اگر دسترسی به مقاله آزاد باشد لینک دانلود مقاله یا کتاب نیز ارائه می‌شود.
ایستادن بر شانه‌های غول
شعار گوگل اسکالر، ایستادن بر شانه‌های غول (Stand on the shoulders of giants) است. عبارتی استعاری است که می‌گوید برای وسعت بخشیدن به افق دید و گسترش حوزه دانش، بر شانه بزرگان یا غول‌ها باید ایستاد و از بالا نگریست.
ایستاده بر شانه غول
نیوتن نیز از این جمله در گفته‌های خود بهره برده است. اصطلاح کوتوله ایستاده بر شانه غول‌ها استعاره‌ای از «کشف حقیقت بر پایه اکتشافات پیشین» است. معروف‌ترین استفاده از این تعبیر، عبارتی است از اسحاق نیوتون در نامه ۱۶۷۶ به زبان انگلیسی: «اگر فاصله دورتری را دیده‌ام با ایستادن بر شانه‌های غول‌ها بوده است.»
این استعاره به یکی از افسانه‌های اساطیر یونان بر میگردد که یک غول نابینا به نام اوریون، کوتوله‌ای به نام سدالیون Cedalion را بر دوش خود حمل می‌کرد تا به او راه را نشان دهد.
منبع‌نویسی خودکار با استفاده از گوگل اسکولار
یک لینک بسیار مهم در نتایج جستجو، آیکون نقل قول است. کلیک روی آیکون نقل قول پنجره پاپ‌آپ با قالب‌های رایج استناد، مثل MLA، APA، شیکاگو، هاروارد و ونکوور، نشان می‌دهد که ممکن است کپی و الصاق شده باشند.
داده‌های استناد گوگل اسکالر بعضی اوقات ناقص است و، از این رو، اغلب بهتر است این داده‌ها در منبع بررسی شوند؛ یعنی با دنبال کردن لینک عنوان به وب‌سایت ناشرین. پنجره پاپ‌آپ «استناد» از طرفی نیز شامل لینک‌هایی برای برون‌ریزی داده‌های استناد به صورت فایل‌های BibTeX یا RIS است که هر ابزار مدیریت منابع اصلی‌ای قادر به درون‌ریزی‌شان است.
نوشتن خودکار فهرست منابع
انواع فرمت‌های استناددهی به مقاله
گوگل اسکولار بازیابی استنادهای قالب‌بندی‌شده در قالب‌هایی مثل APA، MLA، شیکاگو، هاروارد و ونکوور، را امکان‌پذیر می‌سازد. می‌توانید به تفاوت‌های جزئی در ترتیب اجزای یک استناد را در این پنجره ملاحظه کنید. البته اگر در حال ترجمه مقاله از فارسی به انگلیسی برای ژورنال‌های انگلیسی هستیم، باید منابع را مطابق با درخواست ژورنال مربوطه تنظیم کنیم.
پروفایل عمومی نویسندگان در گوگل اسکالر
از طریق ایجاد پروفایل عمومی امکان مشاهده مشخصات هر نویسنده در نتایج جستجوی گوگل اسکالر وجود دارد. رزومه علمی و آموزشی و همچنین همه پژوهش‌های آن نویسنده، همه به‌وسیله این صفحه شخصی قابل جستجو و مشاهده است. از همه مهم‌تر اینکه حتی اگر محققی چندین مقاله نوشته باشد و اسمش با نویسندگان دیگر مشابه باشد، باز هم به‌آسانی می‌توان اثرش را پیدا کرد. با استفاده از گوگل اسکولار، می‌توان مقالات مرتبط با هم را نیز به مطلب افزود. هنگامی‌که یک ارجاع جدید به اثر فرد در وب صورت گیرد، شمار ارجاعات به آن مقاله به‌صورت اتوماتیک آپدیت می‌شود.
با در اختیار داشتن این پروفایل عمومی در گوگل اسکولار، «مقالات منتشرشده توسط پژوهشگر»، «تعداد استنادهای دریافتی هر پژوهشگر به تفکیک سال‌های مختلف و هر یک از مقالات»، «شاخص‌های h-index و i10-index پژوهشگر»، «همکاران پژوهشی پژوهشگر» قابل مشاهده بوده و امکان «دنبال کردن فعالیت‌های پژوهشگر» و همچنین «ایجاد کتابخانه شخصی» فراهم میگردد.
ساخت پروفایل عمومی برای نویسندگان
می توانید با استفاده از حساب کاربری که درگوگل دارید وارد گوگل سکولار شوید در غیر اینصورت شما می توانید در profile Citations Scholar Google به طور رایگان ثبت نام کنید .
ابتدا باید یک حساب کاربری در گوگل ایجاد کنید.
زمانی که وارد صفحه حساب کاربری گوگل می‌شوید فرم form up sign Citations ظاهر میگردد.
نام و مشخصات خود را در فرم تکمیل کنید. آدرس ایمیل دانشگاهی برای تایید مورد نیاز است.
بعد از کلیک بر روی دکمه step next،صفحه‌ای باز می‌شود که فهرست گروهی ازمقالات نوشته شده توسط افرادی با نامهای مشابه خودتان را در آن می‌بینید.
مقالات مربوط به خود را انتخاب کنید. می‌توانید گزینه articles all see را انتخاب نموده و مقالات مربوط به خود را انتخاب کنید و یا به طور گروهی مقالات را اضافه نمایید.
با استفاده از عبارت Add و یا Remove مقاله‌ای را اضافه و یا حذف نمایید.
برای اضافه شدن مقالاتی که درآینده می‌خواهید به پروفایل خود اضافه کنید در قسمت profile updates دو حالت را می‌توانید انتخاب کنید.
گزینه ۱: می‌توانید انتخاب کنید که مقالات جدید شما به طور خود کار توسط سیستم به‌روز شوند.
گزینه ۲: مقالات با تایید شما از طریق ارسال لینک به‌روزرسانی به ایمیل آپدیت شوند.
در قسمت Add می‌توانید مقالات خود را نیز به صورت دستی با وارد کردن اطلاعات مربوطه اضافه نمایید.
چنانچه بخواهید مقاله‌ای را از پروفایل خود حذف کنید می‌توانید مقاله را انتخاب و گزینه delete را انتخاب کنید.
سخن پایانی
گوگل اسکالر در دو دهه اخیر به یکی از ارکان اصلی پژوهش علمی در جهان تبدیل شده‌است. این سامانه با فراهم کردن دسترسی آزاد به منابع، تحلیل استنادها و تسهیل فرایند جست‌وجوی علمی، جایگاهی بی‌بدیل یافته‌است. برای هر پژوهشگر، آشنایی با قابلیت‌های آن نه‌تنها مزیت، بلکه ضرورتی حرفه‌ای است. در آینده‌ای که دانش به‌صورت جهانی و مشارکتی تولید می‌شود، گوگل اسکالر نقشی تعیین‌کننده در تداوم جریان آزاد اطلاعات علمی خواهد داشت.
نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | 
