استراتژی نوآوری (Innovation strategy) مجموعه‌ای از فعالیت‌های ساختارمند، فراگیر و خلاقانه بوده که در راستای پشتیبانی از رشد آتی سازمان تدوین می‌گردند. این رویکرد ترکیبی از دو مفهوم مدیریت استراتژیک و نوآوری سازمانی است. نظر یه اهمیت موضوع در این مقاله استراتژی نوآوری مورد بررسی قرار می‌گیرد.
تعریف استراتژی نوآوری
استراتژی نوآوری در واقع چارچوبی برای نوآوری‌ها، ایده‌ها و خلاقیت‌هاست تا تضمین شود که تلاش، انرژی و هزینه شرکت در جهت مناسب خرج می‌شود. این رباهرد به هیچ وجه نباید با استراتژی کلی شرکت ناهم‌سو باشد. درست همانند استراتژی بازاریابی و فروش شرکت، که به‌صورت جداگانه و مستقل از سایر بخش‌های شرکت تعیین شده ولی هم راستا و هم سو با اهداف کلی شرکت هستند.
مراحل انتخاب استراتژی نوآوری درست عبارتند از:
- مشخص کردن هدف و روش استراتژیک در استراتژی نوآوری
- شناخت بازار، مشتری‌ها و رقبا
- مشخص کردن ارزش پیشنهادی
- ارزیابی و توسعه قابلیت‌ها و توانایی‌ها
- پیاده سازی استراتژی نوآوری
در گام نخست باید اولویت مهم شرکت مشخص گردد. علت و انگیزه نوآوری و خلاقیت چیست و چه هدفی دنبال می‌شود؟ یعنی کسب‌وکار نهایتاً با ایجاد نوآوری به چه مزیتی قرار است دست پیدا کند؟ برای پاسخ دادن به این سؤال، باید یک مرحله به عقب بازگشته و مسیر و اهداف دراز مدت شرکت را رصد کرد.
در واقع پاسخ این سؤال بشدت در ارتباط با اهداف کلی شرکت است. اهدافی که با گذر زمان کمتر دستخوش تغییر خواهند شد. بنابراین هر نوع استراتژی جهت نوآوری از قبیل ایجاد محصولات جدید، طراحی جدید و … باید در همین جهت باشد.
روش‌های استراتژی نوآوری
نوآوری الگوی کسب‌وکار
نوآوری الگوی کسب‌وکار توسعه مفاهیم جدید و یکتایی است که از نظر مالی به شرکت کمک کرده و مأموریت و فرآیندها را تسهیل می‌کند. در واقع هدف اول نوآوری مدل کسب‌وکار ایجاد منابع جدید درآمدزایی از طریق بهبود ارزش محصول و ارائه آن به مشتری است. بنابراین نوآوری مدل کسب‌وکار؛ هدف گذاری، محصول، خدمات و مدل بهره‌وری را تحت کنترل می‌گیرد. این استراتژی در سطح مدل عملیاتی بر سودآوری بیشتر، بهبود مزیت رقابتی و ایجاد ارزش تمرکز دارد.
توسعه استراتژی‌های موجود
منظور از توسعه استراتژی موجود، بهبود مداوم و روند افزایشی و پایدار نوآوری است. بر خلاف نوآوری مدل کسب‌وکار، در این مدل کسب‌وکار تمرکز اصلی بر توسعه مدل کسب‌وکار کنونی و بهبود هسته اصلی کسب‌وکار است و نه ایجاد مدل‌ها یا ارزش جدید!
بر اساس این دو روش کلی می‌توان نهایتاً از یک یا ترکیبی از سه الگوی نوآوری با تمرکز بر مشتری، بازار یا تکنولوژی استفاده کرد.
انواع استراتژی نوآوری
انواع استراتژی‌های نوآوری به دودسته تقسیم شده‌اند که شامل:
- استراتژی نوآوری محصول
- استراتژی نوآوری فرایند
راهبرد نوآوری محصول
استراتژی نوآوری محصول به افزایش مزیت رقابتی و کاهش هزینه‌های تولید و ایجاد مزیت رقابتی در عملکرد سازمان‌ها منجر می‌شود. محصول هر آن چیزی است که بتواند برای ارضای یک خواسته یا نیاز به بازار ارائه شود. محصولاتی که بازاریابی می‌شوند شامل کالاهای فیزیکی، خدمات، تجربیات، وقایع، افراد، اماکن، دارایی‌ها، سازمان‌ها، اطلاعات و ایده‌ها هستند. استفاده از ابزارهای، نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در مسیر نوآوری محصول بسیار یاری‌دهنده است.
راهبرد نوآوری فرایند
استراتژی نوآورهای فرایند برای پایداری نوآوری‌های محصول لازم هستند. تحقیقات نشان داده است که سازمان‌های موفق دریافته‌اند که دو حوزه نوآوری را به‌طور همزمان موردتوجه قرار دهند. نوآوری‌های فرایندی ممکن است شامل چنین مواردی نیز بشوند: مواد ورودی، ویژگی‌های شغل، جریان کار و اطلاعات.
ویژگی اصلی نوآوری فرایند این است که این نوع نوآوری در درون سازمان است و در خط تولید اتفاق می‌افتد و توسط افراد خارج از سازمان قابل رؤیت نیست. این یک ویژگی منحصربه‌فرد است چون به خاطر اینکه در درون سازمان است و قابل رؤیت نیست توسط رقبا تقلید نمی‌شود.
بکارگیری راهبردهای نوآورانه
هیچ دو استراتژی نوآوری شبیه به یکدیگر نیستند اما حداقل همه‌ی آن‌ها باید هدف فعالیت‌های نوآوری سازمان و ابتکارات کلیدی آن را تشریح کنند. استراتژی نوآوری به کسب‌وکار کمک می‌کند تا تناسب بین دانش خارجی و نیازهای نوآوری داخلی را ارزیابی نمایند. از این طریق عملکرد نوآوری پیشرفته را تضمین کنند.
داشتن یک راهبرد نوآوری با یک فرآیند برنامه‌ریزی رسمی، یک چرخه بودجه و یک روند بررسی، می‌تواند هماهنگی داخلی و هماهنگ‌سازی دانش خارجی را بهبود بخشد. این می‌تواند جذب و بهره‌برداری از دانش جذب شده از منابع خارجی را تسهیل و از این طریق عملکرد نوآوری را تقویت نماید.
به‌زعم شومپیتر، ابداع روش‌های جدید و نوآورانه از محصولات و خدمات همیشه برای حیات گروه‌ها در محیط‌های رقابتی مهم بوده است. نوآوری به‌عنوان فرایندی رایج در بخش‌های، مختلف صنعت فرصت‌های اساسی را برای سازمان‌ها درگرفتن بازارهای جدید و از بین بردن کسادی و رکود به وجود می‌آورد.
سخن پایانی
شرکت‌های پیشرو جهانی مانند اپل، آمازون و گوگل با بهره‌گیری از استراتژی‌های نوآوری روشن توانسته‌اند جایگاه برتر خود را حفظ کنند. هرچند بخشی از این استراتژی‌ها محرمانه است، اما ابزارهایی مانند ماتریس نوآوری امکان درک الگوهای کلیدی آن‌ها را فراهم می‌کند. نکته مهم در تدوین استراتژی نوآوری، توجه به مقیاس‌پذیری و قابلیت اجراست؛ زیرا هر استراتژی باید در ساختار، زیرساخت‌ها و فناوری‌های سازمان قابل پیاده‌سازی باشد. تنها در این صورت است که نوآوری می‌تواند به شکلی پایدار و اثربخش به رشد و موفقیت سازمان کمک کند.
دانلود پرسشنامه استراتژی نوآوری
منبع: میلر، امری. خلاقیت و نوآوری. اشپرینگر.
نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | 
