گردشگری درمانی

گردشگری درمانی (Medical Tourism) به سفر افراد به خارج از محل سکونت خود برای دریافت خدمات پزشکی و درمانی اطلاق میشود. این شیوه از گردشگری سلامت بیشتر برای بیمارانی مصداق دارد که برای درمان مسافرت میکنند.
این نوع گردشگری به دلیل دسترسی به خدمات درمانی با کیفیت بالاتر یا هزینه کمتر در کشورهای مقصد صورت میگیرد. توریسم پزشکی در چند دهه اخیر رشد زیادی داشتهاست. گردشگری درمانی معمولاً شامل خدمات پزشکی، جراحی، درمانهای تخصصی، و حتی درمانهای زیبایی میشود که به دلایل مختلف از جمله هزینههای پایینتر یا پیشرفتهای پزشکی خاص در برخی کشورها انجام میشود.
گردشگری درمانی در ایران یکی از بخشهای مهم صنعت گردشگری است که ظرفیت رشد بالایی دارد. ایران با داشتن امکانات و زیرساختهای پزشکی پیشرفته، پزشکان متخصص، و هزینههای پایینتر میتواند تبدیل به مقصدی جذاب برای گردشگران درمانی باشد. ا این وجود عدم مدیریت گردشگری درست موجب گردیده است که در این زمینه نیز پیشرفتی نداشته باشیم. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار، گردشگری سلامت مفهومسازی و تعریف خواهد شد.
تعریف گردشگری درمانی
گردشگری درمانی یا پزشکی یا گردشگری شاخهای از گردشگری سلامت است. در این روش شخص از کشوری پیشرفته به سایر نقاط دنیا سفر میکند تا از خدمات پزشکی کشور مقصد در مراکز درمانی بهرهمند شود. در اغلب موارد، هدف از توریسم پزشکی بهرهمندی از قیمت پایین خدمات پزشکی یا دریافت سریعتر خدمات در سایر نقاط دنیاست.
توریسم پزشکی با سفرهای معمولی پزشکی متفاوت است. در سفرهای معمول، شخص از کشوری کمتر توسعه یافته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای پیشرفته میرود و دلیل آن نبود خدمات مشابه در کشورش است. در حالی که در توریسم پزشکی خدمات مشابه ارائه میشود ولی توریست کشور دیگر را ترجیح میدهد.
سفر بیماران از کشورهای توسعه یافته به سایر نقاط دنیا برای مسائل پزشکی و درمانی، اغلب برای یافتن درمان با هزینه پایین، توریسم بهداشتی/ درمانی نامیده میشود. در کشورهای کمتر توسعه یافته، خیلی از بیماران به دلیل کمبود یا در دسترس نبودن امکانات پزشکی در کشور خودشان، مجبور به سفر به کشورهای توسعه یافته میشوند. اما همانطور که در تعریف اشاره شد، توریسم درمانی با این گونه سفرها متفاوت است.
ویژگیها و اهداف گردشگری درمانی
هزینه مناسبتر: یکی از دلایل اصلی افراد برای سفر به کشورهای دیگر، هزینه کمتر درمانهاست. در بسیاری از کشورها، هزینههای پزشکی و درمانی نسبت به کشورهای دیگر بهویژه کشورهای توسعهیافته ارزانتر است.
دسترسی به فناوری پیشرفته: بعضی کشورها با ارائه درمانهای پیشرفته یا دسترسی به تکنولوژیهای جدید در پزشکی، جذابیت زیادی برای گردشگران درمانی دارند. بهعنوان مثال، برخی از کشورهای آسیای شرقی یا اروپای شرقی در جراحیهای زیبایی و درمانهای تخصصی پیشرفته شناخته شدهاند.
تخصصهای خاص: برخی از کشورهای مقصد در زمینههای خاص درمانی مانند جراحیهای خاص، درمانهای دندانپزشکی، یا درمانهای سرطان تخصص دارند که ممکن است در کشور مبدأ دسترسی به آنها سخت یا گران باشد.
خدمات جانبی: علاوه بر درمان، برخی مراکز درمانی خدمات جانبی مانند مراقبتهای بعد از جراحی، اقامت و خدمات رفاهی نیز ارائه میدهند که جذابیت این نوع گردشگری را افزایش میدهد.
تنوع درمانی: از جراحیهای سنگین گرفته تا درمانهای خاص مانند دندانپزشکی، جراحیهای زیبایی، درمانهای سرطانی، و حتی درمانهای مرتبط با بیماریهای مزمن، گردشگری درمانی میتواند دامنه وسیعی از خدمات پزشکی را شامل شود.
مزایا و چالشهای گردشگری درمانی
مهمترین مزایای گردشگری پزشکی عبارتند از:
صرفهجویی در هزینهها: به دلیل تفاوتهای قابل توجه در هزینههای درمانی بین کشورها، افرادی که در کشورهای با هزینه بالا زندگی میکنند، ممکن است ترجیح دهند به کشورهایی با هزینه پایینتر برای درمان سفر کنند.
دسترسی به درمانهای تخصصی: در بسیاری از موارد، بیمارانی که به دنبال درمانهای خاص یا جراحیهای پیچیده هستند، ممکن است در کشورهای مقصد به خدمات تخصصی دسترسی پیدا کنند.
کیفیت بالاتر خدمات: برخی از کشورها بهویژه در زمینه جراحیهای زیبایی، مراقبتهای بهداشتی، یا درمانهای پیچیده پزشکی شهرت دارند. این امر باعث میشود تا گردشگران درمانی به این کشورها سفر کنند.
مهمترین چالشهای گردشگری پزشکی عبارتند از:
مترجمها و مسائل زبانی: یکی از چالشهای اصلی گردشگری درمانی میتواند مشکلات ارتباطی باشد. بسیاری از بیماران ممکن است با زبان کشور مقصد آشنا نباشند و در نتیجه از خدمات پزشکی استفاده بهینه نکنند.
قوانین و مقررات متفاوت: قوانین بهداشتی و درمانی کشورهای مختلف میتواند بسیار متفاوت باشد. بنابراین احتمال مشکلات حقوقی یا اختلافات در استانداردهای درمانی وجود دارد.
پیگیری درمان بعد از بازگشت: پیگیری و مراقبتهای بعد از درمان در کشور مبدأ ممکن است کمی دشوارتر باشد. بهویژه اگر درمانهای خاصی انجام شده باشد که نیاز به مراقبتهای طولانیمدت دارند.
در نهایت، گردشگری درمانی فرصتی برای بسیاری از افراد است تا درمانهای خود را با هزینه کمتر و کیفیت بالا دریافت کنند. اما این نوع سفر نیاز به تحقیق دقیق، انتخاب مقصد مناسب، و در نظر گرفتن تمامی جوانب پزشکی و حقوقی دارد.
گردشگری پزشکی در ایران
هزینههای پایینتر درمان: یکی از دلایل اصلی جذب گردشگران به ایران، هزینههای پایینتر درمان نسبت به کشورهای غربی است. بسیاری از درمانها و جراحیها مانند جراحیهای زیبایی، دندانپزشکی، و جراحیهای تخصصی در ایران با هزینهای بسیار کمتر از کشورهای اروپایی و آمریکایی انجام میشود، اما کیفیت خدمات در بسیاری از موارد مشابه است.
تخصص در زمینههای مختلف پزشکی: ایران در برخی حوزهها مانند جراحیهای زیبایی، درمانهای دندانپزشکی، جراحیهای پلاستیک، و درمانهای ناباروری به شهرت جهانی رسیده است. بسیاری از پزشکان و جراحان ایرانی در سطح بینالمللی شناخته شده هستند و تعداد زیادی از بیماران خارجی برای درمان به ایران مراجعه میکنند.
وجود بیمارستانهای مجهز و مدرن: ایران دارای بیمارستانها و مراکز درمانی با تجهیزات پیشرفته است که توانستهاند استانداردهای جهانی را رعایت کنند. این مراکز، از خدمات پیشرفتهای در زمینه درمانهای تخصصی و جراحیهای پیچیده برخوردارند.
پزشکان و کادر درمانی متخصص: پزشکان ایرانی در بسیاری از زمینههای پزشکی از جمله جراحی، ارتوپدی، چشمپزشکی، و درمانهای ناباروری به عنوان متخصصین برجسته شناخته میشوند. این پزشکان در بسیاری از مراکز درمانی خصوصی و دولتی مشغول به کار هستند.
محیطهای درمانی و طبیعی: ایران علاوه بر امکانات پزشکی پیشرفته، دارای مناطق طبیعی و آبدرمانیهایی است که به عنوان بخشی از درمانهای طبیعی و بازتوانی استفاده میشوند. مناطقی مانند استانهای شمالی با آب و هوای معتدل، همچنین برخی از مناطق کوهستانی، به عنوان مقاصد درمانی طبیعی و تندرستی شناخته میشوند.
چالشهای گردشگری درمانی در ایران
مسائل حقوقی و بیمه: یکی از چالشهای اصلی گردشگری درمانی در ایران، مسائل حقوقی و تفاوتهای نظامهای بیمهای بین ایران و سایر کشورها است. بسیاری از بیماران خارجی ممکن است با مشکلات مربوط به تأمین هزینههای درمان خود و پیگیری آن پس از بازگشت به کشورشان مواجه شوند.
زبان و فرهنگ: مشکلات زبانی و تفاوتهای فرهنگی میتواند یکی دیگر از موانع در این نوع گردشگری باشد. هرچند که بسیاری از پزشکان ایرانی با زبانهای خارجی آشنا هستند، اما ممکن است گردشگران درمانی در برخی موارد با مشکلات ارتباطی روبرو شوند.
ناهماهنگی در استانداردها: بعضی از مراکز درمانی ممکن است نتوانند استانداردهای جهانی را رعایت کنند و این میتواند برای گردشگران درمانی نگرانکننده باشد. بنابراین انتخاب مرکز درمانی معتبر و دارای گواهیهای بینالمللی بسیار مهم است.
تصویر منفی رسانهها: برخی از رسانهها ممکن است تصاویری نادرست از ایران به نمایش بگذارند که میتواند بر تصمیمگیری گردشگران برای سفر به ایران تأثیر منفی بگذارد. این چالش بیشتر مربوط به مسائل سیاسی و امنیتی است که میتواند در تصمیمگیری بیماران خارجی مؤثر باشد.
سخن پایانی
گردشگری درمانی در کنار گردشگری تندرستی از شاخههای گردشگری سلامت هستند. از آنجا که بسیاری افراد برای درمان اقدام به سفر میکنند بنابراین بازار بزرگی بزرگی را برای مدیران گردشگری ایجاد میکنند. سازمانهای گردشگری نیز از این مساله غافل نیستند و سالهاست که برای این افراد برنامهریزی میکنند.
نظامهای سلامت در بسیاری از کشورها دچار نقاط ضعف بزرگ از جمله بالا بودن هزینهها برای دولتها و شهروندان هستند. به علل مختلف تلاشها برای رفع نقاط ضعف خیلی موفق نبوده است. این در حالی است که بهبود شرایط میتواند به درآمدزایی منجر شده و سرمایه گذاران را به این بخش جذب کند. یکی از موضوعات مطرح و جالب توجه در حوزه سلامت، گردشگری درمان است.
گردشگری درمانی در ایران با داشتن پزشکان متخصص، هزینههای درمانی پایینتر، و امکانات پزشکی پیشرفته، فرصتی مناسب برای بیماران خارجی است. گردشگران در کنار دریافت درمانهای با کیفیت، از مزایای دیگر مانند هزینه مقرون به صرفه استفاده کنند. اگر ایران بتواند مشکلات موجود را مرتفع کند و استانداردهای بینالمللی را در صنعت گردشگری درمانی رعایت نماید، آینده روشنی در انتظار این صنعت خواهد بود.
منبع: حسینپور، کبری. مدیریت گردشگری. تهران: پارسمدیر.

نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | مدیریت گردشگری | 08 بهمن 03