ریسرچر آی‌دی (ResearcherID) یک شناسه منحصربه‌فرد پژوهشی است که برای شناسایی دقیق نویسندگان و ردیابی آثار علمی آنان در پایگاه‌های استنادی استفاده میشود. با گسترش تولید علمی و شباهت نام پژوهشگران، داشتن یک شناسه ثابت ضرورت جدی یافته است و نبود آن می‌تواند باعث سردرگمی در انتساب مقالات شود. در ادامه، با توجه به اهمیت موضوع، ساختار، کاربردها و مزایای «ریسرچر آی‌دی» به‌صورت آموزشی و دقیق توضیح داده میشود.
آشنایی با ریسرچر آی‌دی (ResearcherID)
ResearcherID شناسه‌ای است که نخستین‌بار توسط پایگاه وب‌آوساینس (Web of Science) ایجاد شد تا مسئله تکرار اسامی، تشابه نویسندگان و دشواری ردیابی انواع مقاله علمی را برطرف کند. این شناسه یک کد ثابت است که به نویسنده تعلق می‌گیرد و بدون توجه به تغییر دانشگاه، کشور یا حوزه کاری، همراه او می‌ماند. هدف اصلی این شناسه ایجاد یک «هویت پژوهشی دائمی» است تا آثار، استنادات، سوابق داوری و فعالیت‌های علمی بدون خطا قابل پیگیری باشد.
ساختار ResearcherID معمولاً شامل ترکیبی از حروف و اعداد است و در پروفایل پژوهشگر در Web of Science نمایش داده میشود. این شناسه، برخلاف برخی شناسه‌های دیگر، ارتباط مستقیم با پایگاه استنادی WoS دارد و به همین دلیل برای کسانی که در نشریات نمایه‌شده در این پایگاه فعالیت میکنند، اهمیت ویژه دارد. وجود این شناسه امکان ردیابی دقیق استنادها، تحلیل روند انتشارات و بررسی جایگاه علمی پژوهشگر را فراهم میکند.
از منظر سیاست‌های نشر، ResearcherID به یک الزام ضمنی برای بسیاری از مجلات معتبر تبدیل شده است؛ زیرا داوران و سردبیران با مراجعه به این شناسه می‌توانند اعتبار پژوهشگر، حوزه تخصصی و سوابق قبلی او را ارزیابی کنند. همچنین، این شناسه در کنار ORCID، یک زوج مکمل محسوب میشود که شفافیت و اصالت مسیر پژوهشی را تضمین میکنند. به همین دلیل، توصیه میشود پژوهشگران از ابتدای مسیر علمی خود این شناسه را ایجاد و مدیریت کنند.
اهمیت استفاده از ریسرچر آی‌دی (ResearcherID)
اهمیت شناسه ریسرچر آی‌دی زمانی آشکار میشود که روند انتشار مقالات علمی به‌صورت حرفه‌ای دنبال شود. برخی ضرورت‌های کلیدی استفاده از آن عبارت‌اند از:
- جلوگیری از اشتباه در تشخیص نویسنده: تشابه اسمی بین پژوهشگران رایج است و این شناسه مشکل را حل میکند.
- ارتباط مستقیم با Web of Science: تمام مقالات و استنادهای پژوهشگر در WoS به‌صورت خودکار قابل ردیابی میشود.
- ارزیابی آسان برای سردبیران و داوران: مجلات علمی برای تشخیص پیشینه پژوهشی از این شناسه بهره می‌برند.
- کمک به تحلیل جایگاه علمی: امکان مشاهده h-index، تعداد استنادات و روند انتشار فراهم میشود.
- یکپارچگی با ORCID: بسیاری از دانشگاه‌ها برای ثبت آثار، اتصال ORCID و ResearcherID را الزامی کرده‌اند.
استفاده از این شناسه در واقع بخشی از مدیریت هویت پژوهشی است و به پژوهشگر کمک میکند از پراکندگی اطلاعات علمی جلوگیری کند. هرگونه تغییر نام، مهاجرت، تغییر وابستگی سازمانی یا تغییر حوزه پژوهشی باعث هیچ اختلالی در ردیابی آثار نمی‌شود، زیرا شناسه ثابت باقی می‌ماند.
اجزا و ساختار کارکرد ResearcherID
ریسرچرآیدی تنها یک کد نیست؛ بلکه شامل مجموعه‌ای از عناصر کاربردی است که مدیریت فعالیت علمی را آسان‌تر میکند. ساختار اصلی آن شامل موارد زیر است:
- شناسه یکتا: یک کد ثابت مثل A-1234-5678 که برای هر پژوهشگر اختصاصی است.
- پروفایل فردی: شامل اطلاعات شغلی، سازمان، حوزه‌های تخصصی و فعالیت‌های علمی.
- فهرست آثار علمی: مقالات، کتاب‌ها، فصل‌ها و استنادات مرتبط که در Web of Science ثبت شده‌اند.
- نمودارهای تحلیلی: تحلیل استنادها، h-index، روند تولید علمی و شبکه همکاری‌ها.
- اتصال به ORCID: امکان همگام‌سازی داده‌ها و جلوگیری از تکرار اطلاعات.
این ساختار باعث میشود پژوهشگر یک پروفایل شفاف و معتبر در یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های استنادی جهان داشته باشد. به‌ویژه برای کسانی که قصد انتشار مقاله در ژورنال‌های پزشکی، مدیریت، علوم اجتماعی یا فنی دارند، داشتن ResearcherID یک مزیت رقابتی محسوب میشود.
نحوه ثبت‌نام و مدیریت ResearcherID
ثبت‌نام این شناسه کاملاً رایگان است و از طریق پلتفرم Publons (Web of Science Profiles) انجام میشود. مراحل کلی عبارت‌اند از:
- ایجاد حساب کاربری در Publons
- تکمیل اطلاعات پژوهشی و شغلی
- اتصال حساب به ORCID
- افزودن یا تأیید مقالات نمایه‌شده در Web of Science
- مدیریت و به‌روزرسانی دوره‌ای پروفایل
پس از این مراحل، شناسه پژوهشگر فعال شده و در تمام سیستم‌های مرتبط قابل استفاده خواهد بود.
سخن پایانی
ریسرچرآیدی ابزاری استراتژیک برای تثبیت هویت پژوهشی و افزایش شفافیت فعالیت‌های علمی است. پژوهشگران با ایجاد و نگهداری این شناسه می‌توانند مسیر علمی خود را منظم‌تر، قابل‌پیگیری‌تر و معتبرتر ارائه کنند. اتصال این شناسه به ORCID، به‌روزرسانی منظم پروفایل و ثبت دقیق آثار علمی، سه رکن اصلی مدیریت هویت پژوهشی محسوب می‌شوند. این نوشتار تلاش کرد کلیات، مزایا و ساختار ResearcherID را به شکل کاربردی و روشن توضیح دهد تا پژوهشگر بتواند بدون ابهام شناسه خود را ایجاد و مدیریت کند.
سوالات متداول
بله، ریسرچرآیدی مخصوص Web of Science است اما ORCID یک شناسه عمومی جهانی است. هر دو مکمل هم هستند. اتصال این دو شناسه توصیه میشود.
بله، ساخت آن رایگان است. تنها کافی است در Publons یا Web of Science Profiles ثبت‌نام کنید. شناسه بلافاصله ایجاد میشود.
در بسیاری از مجلات ضروری نیست اما داشتن آن امتیاز محسوب میشود. نشریات حوزه سلامت و علوم تجربی به آن توجه بیشتری دارند. داوران برای بررسی سابقه علمی از آن استفاده میکنند. این شناسه به پژوهشگر کمک میکند آثارش بدون اشتباه شناسایی شود. همچنین امکان ردیابی استنادها را فراهم میکند.
از طریق پروفایل Web of Science یا Publons امکان مدیریت کامل وجود دارد. می‌توانید مقالات جدید را اضافه کنید یا داده‌ها را از ORCID همگام کنید. به‌روزرسانی دوره‌ای توصیه میشود. اگر نام یا شهرت خود را تغییر دهید، ریسرچرآیدی ثابت می‌ماند و مشکلی ایجاد نمی‌شود. فقط لازم است اطلاعات پروفایل را اصلاح کنید. آثار قبلی همچنان به همان شناسه متصل می‌مانند.
نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | 
