تفاوت سوال و فرضیه تحقیق در آن است که پرسش در پی شناخت یا کشف یک پدیده است، در حالی که فرضیه، پاسخی احتمالی و آزمون‌پذیر به دیدگاه فکری پژوهشگر است. پرسش پژوهشی، مسئله‌ای را برای کشف و بررسی مطرح می‌کند، در حالی که فرضیه، پاسخی موقت و آزمون‌پذیر برای آن سؤال ارائه می‌دهد.
پرسش پژوهشی و فرضیه پژوهشی در واقع همان گزاره‌های تحقیق هستند و اهداف تحقیق را منعکس می‌کنند. سوال و فرضیه دو مقوله بسیار بااهمیت در روش پژوهش علمی هستند که گاهی باهم اشتباه گرفته می‌شوند.
بسیار مایل هستم در مورد تفاوت سوال و فرضیه تحقیق نکته‌ای را روشن کنم و بسیار آرزومند هستم این مطلب را به دقت مطالعه کنید. اجازه دهید حرف آخر را اول بزنم: کاربرد همزمان سوال و فرضیه پیرامون یک مقوله در تحقیق اشتباه است.
تفاوت سوال و فرضیه تحقیق چیست؟
گزاره تحقیق: تفاوت سوال و فرضیه
همه مشکلات ریشه در برداشت غلط از یک واژه دارد و آن واژه Proposition است. واژه Proposition که در فارسی از آن با عنوان گزاره تحقیق یاد می‌شود یک تعریف دارد: گزاره تحقیق بیان رابطه آزمایشی و حدسی میان سازه‌های پژوهش است.
A proposition is a tentative and conjectural relationship between constructs that is stated in a declarative form.
چون سازه‌ها در سطح بالائی از انتزاع قرار دارند و نمی توان به راحتی درباره آنها اظهارنظر کرد از روابط میان متغیرها صحبت می‌شود و بیان رابطه میان متغیرها فرضیه نامیده می‌شود. نمی خواهم با این جمله را دچار سردرگمی کنم. همه چیز بسیار ساده است. در هر تحقیق شما با تعدادی متغیر سروکار دارید. گزاره‌های تحقیق شما رابطه میان متغیرها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
طرح همزمان سوال و فرضیه پیرامون یک مقوله در تحقیق اشتباه است.
مثال: فرض کنید می‌خواهید رضایت پژوهشگران از سایت پارس مدیر را بررسی کنید. اگر حدس میزنید پژوهشگران از سایت پارس مدیر رضایت دارند فرضیه مطرح کنید:
فرضیه تحقیق : پژوهشگران از سایت پارس مدیر رضایت دارند.
اما اگر هیچ پیش زمینه فکری در مورد رضایت یا نارضایتی پژوهشگران از سایت پارس مدیر ندارید سوال مطرح کنید.
سوال تحقیق : آیا پژوهشگران از سایت پارس مدیر رضایت دارند؟
راهنمای نوشتن فرضیه تحقیق
ابتدا براساس عنوان تحقیق باید هدف اصلی تحقیق را بیان کنید.
هدف اصلی را به چند هدف فرعی تقسیم کنید.
به تناسب هر هدف فرعی یک فرضیه یا سوال بنویسید.
مثال: عنوان تحقیق بررسی عوامل موثر بر وفاداری پژوهشگران به سایت پارس مدیر
هدف اصلی: بررسی عوامل موثر بر وفاداری پژوهشگران به سایت پارس مدیر
هدف‌های فرعی
بررسی تاثیر رضایت پژوهشگران بر وفاداری آنها به سایت پارس مدیر
بررسـی تاثیر اعتماد پژوهشگران بر وفاداری آنها به سایت پارس مدیر
بررسی تاثیر کیفیت اطلاعات بر وفاداری پژوهشگران به سایت پارس مدیر
فرضیه‌های تحقیق
رضایت پژوهشگران بر وفاداری آنها به سایت پارس مدیر تاثیر دارد.
اعتماد پژوهشگران بر وفاداری آنها به سایت پارس مدیر تاثیر دارد.
کیفیت اطلاعات بر وفاداری پژوهشگران به سایت پارس مدیر تاثیر دارد.
کاربرد سوال تحقیق
در پژوهش‌هایی که برای کشف روابط بین پدیده‌ها یا تبیین و علت‌یابی پدیده‌هاست فرضیه لازم است؛ البته به این شرط که مسئله از پیشینه مطالعاتی و ادبیات تحقیق برخوردار باشد. به عبارت دیگر، پژوهش‌های اکتشافی فرضیه‌بردار نیست و امکان ارائه فرضیه منتفی است. برای مثال چون تحقیقات مبتنی بر تصمیم‌گیری چندمعیاره ماهیت اکتشافی دارند بنابراین فرضیه مصداق نداشته و پرسش‌های پژوهشی مطرح شده است.
۱- مهمترین عوامل موثر بر رضایت مشتریان از سایت پارس مدیر کدامند؟
۲- اولویت عوامل موثر بر رضایت مشتریان از سایت پارس مدیر چگونه است؟
سوال و فرضیه تحقیق کیفی و آمیخته
پژوهش کیفی تنها پرسش را بررسی می‌کند نه فرضیه. این پرسش‌ها گاهی اصلی و گاهی فرعی هستند. سوالات فرعی، هدف اصلی و سوال اصلی را در تعدادی دیدگاه محدود می‌کند. تعداد این سوالات نامحدود است اما بهتر است با «چه» و «چگونه» شروع شوند.
هدف و ماهیت پژوهش‌های کمی، درک دقیق پدیده‌ها است نه توضیح آنها. از سوی دیگر پژوهش‌های کیفی در صدد کشف و فهمیدن است و سوالات آن جنبه اکتشافی دارند. بنابراین یک پژوهش کمی می‌تواند دارای سوال یا فرضیه باشد اما پژوهش کیفی تنها دارای سوال پژوهشی است. اما چه تفاوتی میان سوال‌های تحقیق کمی و کیفی با یک تحقیق آمیخته وجود دارد؟
پاسخ سریعی برای این پرسش وجود ندارد چرا که هنوز این شیوه از پژوهش در حال گسترش است. با این وجود چندین عامل موثر برای سوالات پژوهش‌های ترکیبی وجود دارد. از آنجایی که گردآوری داده‌های کمی و کیفی به عنوان بخشی از روش آمیخته به‌شمار می‌رود، پرسش خاضی پیرامون ترکیب داده‌ها، می‌تواند مفید باشد (دلاور و کوشکی، ۱۳۹۶ : ۸۵). در مجموع در یک پژوهش آمیخته اکتشافی که با روش‌های کیفی آغاز می‌شود، طرح فرضیه مصداق ندارد و باید سوال مطرح شود (کرسول، ۱۳۹۶ : ۶۴).
سخن پایانی
سوال‌ها و فرضیه‌های پژوهش، بیان‌کننده هدف در قالب مجموعه‌ای از پرسشگری‌ها یا پیش‌گویی‌هایی است که بعدا مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. پس از بیان یک هدف، چنانچه پژوهشگر بتواند حدسی در مورد پاسخ آن داشته باشد، فرضیه مطرح می‌شود. اگر چنانچه هیچ شواهدی در دسترس نباشد، بهتر است پرسش پژوهش مطرح شود. در روش‌های پژوهش کیفی و ترکیبی، طرح فرضیه از اساس اشتباه است.
دانلود مقاله تفاوت سوال و فرضیه
فهرست منابع
حبیبی، آرش؛ جلال‌نیا، راحله. (۱۴۰۱). پدیدارشناسی. تهران: نارون.
دلاور، علی؛ کوشکی، شیرین. (۱۳۹۶). روش تحقیق آمیخته. تهران: ویرایش.
کرسول، جان. (۱۳۹۶). طرح پژوهش: رویکردهای کمی، کیفی و آمیخته. تهران: تدبیر روشن.
نگارنده: پشتیبانی پارس‌مدیر | 
