بازاریابی گوشه‌ای (Niche marketing) یک استراتژی بازاریابی است که به‌جای بخش کوچکی از یک بازار بزرگ بر بخش بزرگی از یک بازار کوچک تمرکز دارد. در این رویکرد با تکیه بر بازاریابی هدفمند کوشش می‌شود تا یک بخش بکر بازار تصرف شود.
تعریف بازاریابی گوشه‌ای
بازاریابی گوشه‌ای راهبردی است که در آن شرکت بر یک بخش بسیار خاص و کوچک از بازار تمرکز می‌کند که نیازها، ترجیحات یا ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد و توسط رقبا کمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف این رویکرد، ارائه محصولات یا خدماتی کاملاً متناسب با آن بخش محدود است تا مزیت رقابتی پایدار و وفاداری بالای مشتریان به دست آید.
محور الگوی بازاریابی نیچ یا گوشه بازار، حفظ بازار تأمین نیازهای خاص جامعه است. در واقع هدف این است که نیازهای قشر مشخصی از جامعه (مشتریان بالقوه) را هدف تولید خود قرار گیرد. با این روش افزون بر کسب رضایت مشتریان، بازاری همیشگی و وفادار برای کسب‌وکار فراهم می‌شود. در این روش صرفا گوشه‌ای از بازار را به صورت تخصصی برای خود می‌شود که احتمال حضور رقبا نیز در آنجا کمتر است.
کسب‌وکارهای نوپا و چالش‌گر با استفاده از نیچ مارکتینگ می‌توان جایگاه خود را در بازار شناسایی و تحکیم کنند. پس از جایگاه‌یابی با استفاده از ابزارهای بازاریابی دیجیتال و آمیخته بازاریابی، می‌توان به گسترش سهم بازار نیز اندیشید. در این نوشتار کوشش بر آن است تا بازاریابی گوشه‌ای، مفهوم‌سازی و تعریف شود.
استراتژی‌های بازاریابی گوشه‌ای
استراتژی حاکم بر نیچ مارکتینگ بر پایه تأمین یک بازار بزرگ در یک حوزه خاص با توجه به مشتریان خاص خود است. از این رو اولین گام در تعیین استراتژی‌های نیچ مارکتینگ، تعیین قشر خاصی است که باید مورد توجه بازاریابی شما قرار گیرد؛ یعنی مشتریان.
در دیدگاه کلی بازاریابی گوشه‌ای، اصل بر این است که شما نمی‌توانید و نباید متوجه تمام اجتماع یا کسب زیرشاخه‌های بیشتری باشید؛ چراکه محصول شما مورد توجه تمام افراد اجتماع قرار ندارد. از این رو لازم نیست تا مهر تأیید تمام اجتماع را داشته باشید. فقط کافی است نظر جامعه خاصی که مورد هدفتان است را به دست آورید. بعد از تعیین جامعه هدف باید در مورد آن‌ها تحقیق کنید و در تحقیق خود به مسائل و فاکتورهای زیر بپردازید:
- نیازها شامل نیازهای شغلی، تحصیلی و …
- علایق و سلیقه
- موقعیت جغرافیایی
- فرهنگ
- دیدگاه‌های مذهبی
- شرایط سنی
- اینفلوئنسرها یا افراد مشهوری
پس از این مرحله، باید از این اطلاعات استفاده کرد.
برای نمونه، استراتژی بازاریابی سایت پارس‌مدیر را می‌توان نمونه‌ای از بازاریابی گوشه‌ای دانست. جامعه هدف این سایت تمام کاربران اینترنت نیستند، بلکه پژوهشگران و دانشجویان حوزه مدیریت هستند. این گروه به دنبال منابع علمی، آموزش روش تحقیق و ابزارهای تحلیل داده‌اند. بنابراین تمرکز بر تولید محتوای تخصصی و کاربردی برای همین گروه، موجب جذب و حفظ مخاطبان وفادار می‌شود.
گام‌های بازاریابی گوشه‌ای (نیچ مارکتینگ)
گام‌های نیچ مارکتینگ را به ترتیب زیر می‌توان دانست:
- تحقیق در مورد مشتریان
- طراحی محصول یا خدمات بر اساس نیازهای مشتری
- انتخاب هوشمندانه پلتفرم تبلیغاتی
- شراکت
- بازاریابی آفلاین
در بازاریابی گوشه‌ای باید از تولید تا بسته‌بندی و تبلیغات، همه‌چیز بر اساس نیاز و سلیقه جامعه هدف طراحی شود.
برای مثال، پارس‌مدیر به‌جای تلاش برای جذب تمام کاربران اینترنت، تنها بر پژوهشگران و دانشجویان مدیریت تمرکز دارد. این یعنی انتخاب «برکه‌ای کوچک» به‌جای «اقیانوس بزرگ» و تمرکز بر ارائه آموزش‌ها، مقالات و ابزارهایی که دقیقاً با نیاز همین گروه هماهنگ است. چنین رویکردی باعث شناخت بهتر مخاطب، پاسخ دقیق‌تر به خواسته‌های او و ایجاد مزیت رقابتی پایدار می‌شود.
نکته اصلی این است که مشتریان خود را بشناسیم. معمولاً کمتر کسب‌وکاری را می‌توان یافت که بتواند مدعی شود همه اقشار جامعه می‌توانند مشتری وی باشند. حتی یک سازمان بیمه که در واقع به تمام اقشار جامعه خدمت‌رسانی می‌کند، باید ببیند در وهله اول چه افرادی برای بیمه کردن اعضای خانواده‌شان تصمیم‌گیری می‌کند و سمت و سوی بازاریابی‌های خود را به آن دسته از جامعه نشانه روند.
مزایای نیچ مارکتینگ
از جمله مزایای بازاریابی گوشه‌ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
می‌توانید بازارهایی را که برای رقیبان شما نفوذناپذیر شده‌اند تصاحب کنید.
قبل از آنکه رقبای شما نیازسنجی‌ها را داشته باشند، همراه با تأمین نیاز مذکور در فضاهای بازار حضور خواهید داشت.
به آسانی می‌توانید بر بازاری که دارید مسلط شوید و در امر تولید محصولات آن مهارت‌های کافی را کسب کنید.
به خوبی از نیاز مشتریانی که دارید مطلع خواهید شد.
با تمرکز بر قشر خاص مورد نظر که مشتریان اصلی محصول شما هستند، هزینه‌های بازاریابی را کاهش خواهید داد.
به سرعت در بازاریابی گوشه‌ای که برای خود انتخاب کرده‌اید، به یک برند تبدیل خواهید شد.
بازاریابی نیچ را می‌توان تقریباً در بدنه هر کسب و کاری جای داد، مگر اینکه یک کسب و کار بسیار گسترده و با طیف وسیعی از محصولات داشته باشید. حتی در این صورت نیز می‌توانید مشتریان خود را به گروه‌هایی با ویژگی‌های مشترک دسته‌بندی کرده و برای هر دسته به طور مجزا از بازاریابی نیچ بهره ببرید.
سخن پایانی
بازاریابی گوشه‌ای یعنی تمرکز بر یک بخش کوچک و خاص از بازار و تبدیل شدن به برند معتبر برای همان گروه. این رویکرد نیازی به جلب رضایت همه ندارد، بلکه با پاسخ دقیق به نیازهای جامعه هدف، وفاداری و تبلیغ دهان‌به‌دهان ایجاد می‌کند. اجرای آن محدود به کسب‌وکار فیزیکی نیست و فضای اینترنت فرصتی عالی برای یافتن و جذب مشتریان خاص فراهم می‌سازد.
دانلود پرسشنامه بازاریابی گوشه‌ای
منبع: کاتلر، فیلیپ؛ آرمسترانگ، گری. اصول بازاریابی. تهران: آموخته.
نگارنده: پشتیبانی پارس‌مدیر | 
