کارآفرینی رسانهای (Media Entrepreneurship) ایجاد و مالکیت یک کسبوکار است که فعالیت‌هایش دست‌کم به یک نوآوری در بازار رسانه منجر شود. این شیوه از کارآفرینی برای بازارهای مربوط به رسانه مناسب است و افراد کارآفرین باید از سواد رسانهای برخوردار باشند.
برای درک بهتر این شیوه کارآفرینی باید محصولات رسانهای را به درستی شناخت. محصولات رسانهای ویژگی هایی را برشمرده اند که عبارت است از: خودمختاری، نوآوری، مخاطره پذیری، پیش دستانه بودن، و از نظر رقابتی تهاجمی بودن. این ویژگی‌ها با ویژگی‌های شرکت‌های کارآفرینی هم‌خوانی کاملی دارد. اساساً صنعت رسانه به دلیل ماهیت محصول رسانهای با فعالیت‌های شرکت‌های کوچک و کارآفرین گره خورده است. نکته مهم در این تعریف توجه به نوآوری به عنوان یک ویژگی بارز و مشخص در محصولات رسانهای است و ماهیت محصول رسانهای را از نوآوری جدا نمی دانند.
اهمیت موضوع کارآفرینی رسانهای و فراهم بودن رسانه به عنوان بستری بسیار مناسب برای انجام فعالیت‌های کارآفرینی موجب شده است که بخش بزرگی از اقدامات کارآفرینی را در دنیای واقعی به خود اختصاص دهد. با این وجود پیشینه پژوهش‌ها در زمینه کارآفرینی رسانهای در مقایسه با سایر زمینه‌های مطالعاتی کم است. در این مطالعه کوشش می‌شود تا به ارائه تعاریف و مفاهیم مرتبط با کارآفرینی رسانهای پرداخته شود.
تعریف کارآفرینی رسانهای
کارآفرینی رسانهای ارائه محصولات رسانهای نوآورانه با استفاده از فناوری و برنامه‌های چندرسانه‌ای با هدف ایجاد یک کسبوکار جدید تعریف می‌شود.
در یک تعریف فراگیر، کارآفرینی رسانهای عبارت است از: پذیرفتن ریسک استفاده از فرصت‌ها با کاربرد نوآورانه از منابع در تبدیل یک ایده به فعالیت‌های پردازشی ارائه ارزش در شکل رسانهای که نیازهای یک بخش ویژه بازار را برآورده می‌کند. این می‌تواند در قالب فردی و یا راه اندازی یک شرکت جدید و یا اقدام درون یک شرکت موجود برای کسب منفعت از یکی از منابع درآمدی که تمایل دارد برای ارزش پیشنهادی پرداخت نماید. براساس این تعریف ویژگی‌های کارآفرینی رسانهای عبارتند از:
- فعالیتی با ریسک ادراک‌شده و کارآفرین فردی با ریسک‌پذیری بالا است.
- برپایه یک تشخیص فرصت است، چه توسط کارآفرین ساخته شود و چه توسط او کشف شود.
- بر یک ایده مبتنی بر فرصت شناسایی شده مبتنی است.
- برای استفاده از این ایده خالق، کارآفرین رسانهای نیازمند یافتن، اجاره کردن، جمع آوری و یا قرارداد بستن با منابع تولید است.
- الزاماً برپایه مالکیت منابع نیست، بلکه با کنترل آنچه در تملک دیگران است نیز امکان پذیر است.
- اساس کارآفرینی رسانهای ارائه ارزش برای بازار هدف است.
- با نوآوری در هم آمیخته است، گرچه در بسیاری مواردی شامل نوآوری تقلیدی و استفاده از ایده‌های پیشتر آزموده شده در بازارهای جدید است.
- ارزش پیشنهادی کارآفرین رسانهای که آنها را از سایر کارآفرینان متمایز می‌کند
- در شکل محتوای رسانه ای، یک پلتفرم رسانه ای، یا داده‌های کاربران است.
- برپایه برآورده ساختن نیازهای یک بخش خاص از بازار است
کسب‌وکارها یا مصرف‌کنندگان نهایی که حاضر هستند برای دریافت ارزش پیشنهادی منفعتی را به کارآفرین رسانهای برساند. در نهایت این شیوه می‌تواند فردی باشدمی‌تواند شامل راه اندازی یک کسب و کار جدید باشد و یا می‌تواند در قالب کارآفرینی درون سازمانی باشد.
ویژگی‌های محصولات رسانهای
شش تفاوت اصلی میان محصولات رسانهای و غیر رسانهای عبارتند از:
۱. محصول رسانهای دارای محتوای ناملموس است و در عین حال به یک رسانه فیزیکی برای توزیع نیازمند است.
۲. برخلاف سایر محصولات ملموس، افراد زیادی می‌توانند از یک محصول به طور هم زمان استفاده کنند. این امر نه تنها سبب استهلاک یا کمیابی محصول نگردد، بلکه صرفه ناشی از مقیاس نیز ایجاد کند.
۳. شرکت‌های رسانهای به منابع دوگانه محتوا و آگهی وابسته هستند. از این رو نیازمند شناسایی یک مدل کسبوکار ترکیبی م یباشند که درآمدهای کافی از هر دو منبع ایجاد کند.
۴. در بسیاری از محصولات رسانهای محتوا از طریق قالب‌های متفاوت و در دوره‌های زمانی مختلف به دست مصرف‌کننده می‌رسد.
۵. محصولات رسانهای از تغییرات سلیقه و علاقه مصر فکنندگان تأثیر می‌پذیرند. زیرساخت‌های ارتباطی در هر بازار جغرافیایی تأثیرات مستقیمی روی موفقیت آنها می‌گذارند، تحت تأثیر قانونگذاری نیز قرار می‌گیرند.
۶. برخلاف بسیاری از کالاهای مصرفی که طبقه محصول مشخصی دارند، محصولات رسانهای طبقه محصول خاصی ندارند. به عبارت دیگر مصرف کنندگان رسانه، به جای اینکه فقط یک رسانه خاص یا قالب رسانهای خاص را به کار گیرند، در عوض مجموعه‌ای از رسانه‌های گوناگون را در قالب‌های متنوع مورد استفاده قرار می‌دهند. در نتیجه شرکت‌های رسانهای اغلب محصولاتی را ایجاد می‌کنند که محصولات رقیب را در عین رقابت، تکمیل هم می‌کنند.
سخن پایانی
کارآفرینی رسانهای شیوه‌ای نوآورانه برای تولید محصولات و ارائه خدمات در بازارهای مرتبط با رسانه است. افراد یا شرکت‌های کوچکی که با استفاده از منابع کوچک مالی، مهارت، دانش، تجهیزات و با شناسایی یک فرصت مناسب سودآور در بازار اقدام به عرضه محصول یا خدمت جدیدی در بازار رسانه می‌کنند.
همیشه هدف این رویکرد سودآوری و کسب منافع مالی نیست. در برخی موارد کارآفرین رسانهای فعالیتی را برای جلب توجه عمومی به یک موضوع اجتماعی همچون مسائل محیط زیستی و یا تبعیض در جامعه انجام می‌دهد. برخی برای تشویق یک رفتار خاص، مثل رأی دادن به یک فرد یا حزب خاص در انتخابات فعالیتی را انجام می‌دهند. به همین خاطر منفعت (Benefit )به جای سود (Profit )به کار گرفته شده است. کارآفرینی رسانهای مدل‌های کسبوکار متفاوتی را برای به دست آوردن منفعت مورد نظر خود به کار می‌برد.
دریافت مستقیم از مصرف‌کنندگان نهایی مثل دریافت حق اشتراک، فروش مستقیم، دریافت در ازای هر بار استفاده و غیره یک راهکار است. دریافت از تبلیغ کنندگان، و یا دریافت از متقاضیان داده‌های کاربران و یا هر نوع مشتری دیگری راهکار دیگری است. کالایی که یک کارآفرین رسانهای می‌فروشد می‌تواند یک محصول، خدمت، داده، کاربر (مثل اعضای سایت یا دنبال کنندگان در حساب شبکه اجتماعی) و یا حتی خود یک هویت رسانه (مثل یک کانال تلگرام یا نشان تجاری) باشد. کارآفرینی براساس رسانه‌ها یک عمل عامدانه و آگاهانه است، گرچه شناسایی فرصت ممکن است آگاهانه و یا غیرآگاهانه صورت گیرد. تصویر زیر اجزای این تعریف را نشان می‌دهد.
نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | 
