کارآفرینی فناورانه (Technology Entrepreneurship) فرآیندی است که با نوآوری و استفاده از فناوری‌های نوین، ارزش اقتصادی و اجتماعی خلق می‌کند. مدیریت سازمان امروز بر دو محور مدیریت کارآفرینی و مدیریت فناوری اطلاعات استوار است. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار، «کارآفرینی فناورانه» مفهوم‌سازی و تعریف خواهد شد.
مبانی نظری و تعریف کارآفرینی فناورانه
کارآفرینی فناورانه به عنوان یکی از رویکردهای نوین در مدیریت کسب‌وکار، ترکیبی از خلاقیت، نوآوری و بهره‌گیری از فناوری است. این مفهوم برخلاف کارآفرینی سنتی، به جای تمرکز بر منابع محدود و روش‌های مرسوم، بر ایده‌های فناورانه و راهکارهای مبتنی بر دانش استوار است. بنابراین می‌توان گفت که کارآفرینی سازمانی براساس فناوری پلی میان تحقیقات علمی و نیازهای واقعی بازار محسوب می‌شود.
در تعاریف آکادمیک، کارآفرینی فناورانه فرآیندی است که افراد یا تیم‌ها با تکیه بر فناوری‌های نوین، محصول جدید یا خدمت جدید عرضه می‌کنند که قابلیت رقابت در سطح ملی یا بین‌المللی دارد. این نوع کارآفرینی نه‌تنها به توسعه اقتصادی کمک می‌کند بلکه بستری برای نوآوری‌های پایدار فراهم می‌سازد. در این میان، دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی و پارک‌های علم و فناوری نقش اساسی در شکل‌گیری و حمایت از چنین فرآیندهایی دارند.
از سوی دیگر، کارآفرینی فناورانه همواره با ریسک بالا همراه است. زیرا ورود به بازارهای نوظهور، نیازمند سرمایه‌گذاری کلان، دانش تخصصی و درک درست از روندهای فناورانه است. اما همین ریسک، فرصتی است برای ایجاد مزیت رقابتی و تسخیر بازارهای نوظهور. بدین ترتیب، کارآفرینی فناورانه نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی برای توسعه پایدار در قرن بیست‌ویکم است.
مقدمه‌ای بر کارآفرینی فناورانه
کارآفرینی فناورانه فرآیندی است که ایده‌های خلاقانه را با کمک ابزارهای فناورانه به فرصت‌های واقعی تبدیل می‌کند. رشد فناوری اطلاعات و اینترنت بستری مناسب برای عملیاتی کردن این ایده‌ها و ایجاد نوآوری در بازار فراهم ساخته است.
فناوری اطلاعات به افراد امکان داده است تا استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای خود را راه‌اندازی کنند و به استقلال اقتصادی برسند. این روند علاوه بر اشتغال‌زایی، اقتصاد دانشی را به حرکت درآورده و موجب رشد و پویایی جامعه می‌شود.
افزایش جمعیت، کاهش منابع و بروز نیازهای جدید، کشورها را به سمت یافتن راهکارهای اساسی برای مقابله با مشکلات سوق داده است. یکی از مهم‌ترین این مشکلات، بیکاری در جوامع در حال توسعه و حتی صنعتی است.
نوآوری مبتنی بر فناوری به عنوان راه‌حلی برای اشتغال‌زایی و ابزاری برای رشد اقتصادی مطرح می‌شود. مدیریت فناوری اطلاعات با بهره‌گیری از نوآوری، زمینه تحقق اهداف کارآفرینی فناورانه را فراهم می‌کند.
اهمیت کارآفرینی فناورانه
کارآفرینی فناورانه به دلایل متعددی برای جوامع امروزی حیاتی است. نخست، این رویکرد می‌تواند محرکی جدی برای رشد اقتصادی و اشتغال باشد. دوم، با اتکا به فناوری، بسیاری از مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی قابل حل خواهند بود.
دلایل اهمیت آن عبارتند از:
- ایجاد اشتغال پایدار: توسعه استارتاپ‌های فناورانه فرصت‌های شغلی متنوعی به وجود می‌آورد.
- افزایش بهره‌وری اقتصادی: نوآوری‌های فناورانه منجر به کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی می‌شود.
- رقابت‌پذیری جهانی: کشورها با حمایت از کارآفرینی فناورانه می‌توانند در بازارهای بین‌المللی حضور فعال داشته باشند.
- حل چالش‌های اجتماعی: فناوری‌های نوین در حوزه‌هایی مانند سلامت، محیط‌زیست و آموزش، اثرات مثبت گسترده‌ای ایجاد می‌کنند.
در مجموع، ضرورت توجه به کارآفرینی فناورانه از آنجا ناشی می‌شود که آینده اقتصاد و جامعه، بیش از هر زمان دیگری به خلاقیت و نوآوری فناورانه گره خورده‌است.
ابعاد کارآفرینی فناورانه
کارآفرینی فناورانه دارای ابعاد گوناگونی است که شناخت آنها می‌تواند مسیر توسعه این رویکرد را روشن‌تر کند. این ابعاد شامل جنبه‌های فردی، سازمانی، اقتصادی و اجتماعی است.
ابعاد کلیدی عبارتند از:
- بعد فردی: ویژگی‌های شخصیتی، مهارت‌ها و انگیزه‌های کارآفرین در موفقیت کسب‌وکار نقش حیاتی دارد.
- بعد سازمانی: ساختار، فرهنگ سازمانی و مدیریت منابع انسانی بر میزان نوآوری اثرگذار است.
- بعد اقتصادی: سرمایه‌گذاری، دسترسی به بازار و سیاست‌های حمایتی دولت‌ها از عوامل اصلی رشد هستند.
- بعد اجتماعی: پذیرش فناوری توسط جامعه و اثرات فرهنگی ناشی از آن، در پایداری کارآفرینی مؤثر است.
شناخت این ابعاد کمک می‌کند تا سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و خود کارآفرینان، مسیر روشنی برای برنامه‌ریزی و توسعه فعالیت‌های فناورانه داشته باشند.
ویژگی‌های اثربخش کارآفرینی فناورانه
فناوری اطلاعات با برخورداری از ویژگی‌ها و قابلیت‌های مختلف توانسته است انعطاف پذیری شایان توجهی را در زمینه کارآفرینی از خود نشان دهد. همین ویژگی‌ها سبب افزایش کارایی این فناوری در امر کارآفرینی فناورانه و ایجاد اشتغال شده اند. در یک نگاه کلی می‌توان به برخی از ویژگی‌های کارآفرینی فناورانه اشاره نمود:
- افزایش سرعت
- افزایش دقت
- کاهش اندازه فیزیکی مخازن اطلاعات
- رفع برخی از فسادهای اداری
- ایجاد امکان کار تمام وقت
- ایجاد امکان همکاری از راه دور
- کاهش هزینه‌های سیستم یا سازمان
محاسبه و پردازش سریع اطلاعات و انتقال فوری آن، زمان انجام کار را کاهش و در نتیجه بهره‌وری را افزایش می‌دهد. فناوری اطلاعات امکان جستجو و دستیابی سریع به اطلاعات را نیز فراهم می‌کند. در مشاغل مبتنی بر انسان دقت انجام کار متغیر است.
فصل دوم و ادبیات پژوهش مدیریت کارآفرینی
فصل دوم و ادبیات پژوهش در زمینه مدیریت کارآفرینی توسط پایگاه پارس‌مدیر به نگارش درآمده است. این فصل دوم در پایان‌نامه‌ای با هدف ارزیابی مدیریت کارآفرینی پایگاه پارس‌مدیر تهیه شده و به نگارش در آمده است. بنابراین مالکیت معنوی آن با پایگاه پارس مدیر است و بازنشر آن از نظر قانونی و اخلاقی صحیح نیست. مبانی نظری و ادبیات پژوهش مدیریت کارآفرینی را می‌توانید خریداری کنید.
مشارکت فناوری اطلاعات در کارآفرینی
اطلاعات و ارتباطات به‌عنوان دو قدرت اساسی، ارزش ذاتی داشته و امکان خلق ارزش افزوده را فراهم می‌کنند. دسترسی به داده‌های بازار و شبکه ارتباطی گسترده به تصمیم‌گیری بهتر و سودآوری بیشتر کمک می‌کند.
اطلاعات و ارتباطات ملزومات اصلی هر فعالیت اشتغال‌زایی مبتنی بر تکنولوژی هستند و بدون آنها کشف نیازهای اجتماعی امکان‌پذیر نیست. کارآفرین باید شناخت عمیقی از محیط، فرهنگ و اقتصاد داشته باشد و از تجربیات جهانی برای ارائه راه‌حل‌های نوین بهره گیرد.
فناوری اطلاعات، به‌ویژه اینترنت، بستری مشترک برای ارتباط همه بازیگران چرخه اقتصادی فراهم کرده است. این بستر تبادل اطلاعات، خدمات و محصولات را تسهیل کرده و زمینه‌ساز پیدایش نظریات نوین مانند کارآفرینی فناورانه شده است.
سخن پایانی
کارآفرینی فناورانه به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار، نقشی اساسی در آینده اقتصاد جهانی ایفا می‌کند. این رویکرد با ترکیب دانش، خلاقیت و فناوری، زمینه‌ساز شکل‌گیری کسب‌وکارهایی است که نه‌تنها ارزش اقتصادی خلق می‌کنند بلکه به حل مسائل اجتماعی نیز کمک می‌نمایند. هرچند چالش‌هایی مانند ریسک بالا و نیاز به سرمایه‌گذاری گسترده وجود دارد، اما فرصت‌هایی که از دل آن زاده می‌شود بسیار بیشتر است. ازاین‌رو، سرمایه‌گذاری در آموزش، سیاست‌های حمایتی و ایجاد بسترهای نوآورانه، برای رشد کارآفرینی فناورانه امری اجتناب‌ناپذیر است.
منبع: فلاح، محمدمادق. مدیریت کارآفرینی. تهران: سمت.
نگارنده: پشتیبانی پارس‌مدیر | 
