اسناد بالادستی

اسناد بالادستی مجموعه قوانین و دستورالعمل‌های لازم الاجرایی هستند که برای اطمینان از همسویی برنامه‌ها با هدف‌های کلی کشور تدوین شده‌اند. جمهوری اسلامی برای آنکه همه قوانین و برنامه‌های اجرایی موجود و آینده با موازین آن همراستا باشند چنین برنامه‌هایی را تدوین کرده است.

در مدیریت دولتی و برای اداره بخش عمومی (سازمان‌های دولتی) به چنین سندهایی استناد می‌شود. مدیران بخش دولتی و البته بخش خصوصی باید به اسناد بالادستی پایبند باشند. بنابراین از جنبه عملی و کاربردی اهمیت این سندها در مدیریت سازمان در کشور روشن است.

دانشجویان و پژوهشگران مدیریت در بخش بیان مساله و همچنین برای بیان اهمیت و ضرورت پژوهش می‌توانند به اسناد بالادستی ارجاع دهند. برای نمونه اگر پژوهشی در زمینه کارآفرینی سازمانی انجام می‌دهید باید به جایگاه کارآفرینی در اسناد بالادستی اشاره کنید. برای نمونه اشاره کنید در کدام بندها از برنامه توسعه یا سند چشم‌انداز به موضوع کارآفرینی پرداخته شده است. به این ترتیب می‌توانید توجیه مناسبی برای انجام پژوهش خود ارائه کنید.

انواع اسناد بالادستی

عمده‌ترین اسناد بالادستی عبارتند از:

سند چشم انداز ۱۴۰۴
سیاست‌های کلی نظام اداری کشور
ده برنامه تحول در نظام اداری کشور
سند دانشگاه اسلامی
نقشه جامع علمی کشور
قانون برنامه ششم توسعه
قانون برنامه هفتم توسعه

سند چشم انداز ۱۴۰۴

سند چشم‌انداز بیست‌سالهٔ ایران، سندی جهت تبیین افقی برای توسعهٔ ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است. این سند به پیشنهاد مجمع تشخیص، توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تدوین شده‌است. اجرای این چشم‌انداز از سال ۱۳۸۴ و در قالب چهار برنامهٔ توسعهٔ ۵ ساله انجام می‌گیرد. سال ۱۴۰۴ خورشیدی (۲۰۲۵ میلادی) افق چشم‌انداز است.

دانلود سند چشم انداز ۱۴۰۴

برنامه تحول در نظام اداری کشور

ده برنامه تحول در نظام اداری خود ناشی از اسناد بالادستی دیگری است. این اسناد عبارتند از: سیاست‌های کلی نظام اداری، سند چشم‌انداز، لایحه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در چارچوب سیاست‌های کلی دولت خدمتگزار. هدف آن است تا با توانمندسازی دستگاه‌های اجرایی کشور و تربیت مدیران و کارشناسان کارآمد و تحول‌آفرین طرحی نو در اندازد. همچنین در توسعه یکپارچه کشور نقشی اثربخش ا ایفا کند.

دانلود ده برنامه تحول در نظام اداری کشور

نقشه جامع علمی کشور

نقشه جامع علمی کشور بنا به تعریف، مجموعه‌ای است جامع، هماهنـگ، پویا و آینده نگر؛ شـامل مبـانی، اهـداف، راهبردهـا، سـاختارها و الزامات تحول راهبردی علم و فناوری مبتنـی بـر ارزش‌هـای اسـلامی بـرای دستیابی به اهداف چشم‌انداز بیست ساله کشور. در این سند تـلاش شـده بـر مبانی ارزشی و بومی کشور، تجربیات گذشته، نظریه‌ها، نمونه‌های علمی و تجارب عملی تکیه شود.

دانلود نقشه جامع علمی کشور

قانون برنامه ششم توسعه

قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای سال‌های ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ منتشر گردید. دولت چهارم مرداد ماه ۱۳۹۵ لایحه برنامه ششم توسعه مشتمل بر ۳۵ ماده را تقدیم مجلس شورای اسلامی کرد. در راستای تحقق اهداف سند چشم انداز بیست ساله و اجرای سیاست های کلی برنامه ششم توسعه و اقتصاد مقاومتی، برای سال‌های ۱۳۹۵-۱۳۹۹، اهداف، پیش‌بینی منابع مالی، اولویت ها و احکام مورد نیاز در چارچوب برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به شرح زیر تنظیم و ارائه می گردد.

دانلود قانون برنامه ششم توسعه

قانون برنامه هفتم توسعه

این قانون باید در سال ۱۴۰۰ ارائه و تصویب می‌گردید که با تاخیر صورت گرفت. متن کامل لایحه برنامه هفتم توسعه شامل ۲۴ فصل و دارای ۱۱۷ ماده که در ۱۴۰۲/۳/۲۸ توسط رئیس‌جمهور به مجلس تقدیم شد. برای دانلود فایل لایحه برنامه هفتم توسعه (۱۴۰۶-۱۴۰۲) کلیک کنید.

دانلود قانون برنامه هفتم توسعه

خلاصه و جمع‌بندی

برای پیشبرد اهداف جمهوری اسلامی در هر حوزه‌، نیاز به تهیه برنامه‌ای جامع و کامل است تا هر مسئولی با پذیرش مسئولیت با استناد به این برنامه‌ها اهداف مورد نظر را پیش ببرد. بنابراین برای رسمیت بخشیدن به این برنامه‌ها و الزام اجرایی شدن آنها توسط مسئولان این برنامه‌ها به “قوانین لازم‌الاجرا” تبدیل می‌شوند تا تخطئی از اجرای آن تخلف به شمار رود.

در حال حاضر اسناد بالادستی زیادی وجود دارد به طوری که در هر حوزه می‌توان به اسناد بالادستی آن حوزه استناد کرد. اما برخی اسناد بالادستی مهمی وجود دارد که اجرای آن ضمانت بیشتری دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی، سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی در افق ۱۴۰۴، برنامه ۵ ساله هفتم توسعه، سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، سیاست‌های ابلاغی رهبر، قانون بودجه سالانه کشور از مهمترین استاد بالادستی مشترک در همه حوزه‌ها به شمار می‌رود.

اما در هر حوزه‌ای نیز به فراخور وظایف و مسئولیت‌ها اسنادی تدوین شده که در زمره اسناد بالادستی تخصصی به شمار می‌رود. به فرض مثال سند تحول بنیادین از جمله اسناد بالادستی حوزه آموزش و پرورش و قانون کار جمهوری اسلامی در حوزه اشتغال از مصادیق اسناد بالا دستی این حوزه‌ها به شمار می‌رود. پژوهشگران مدیریت از این اسناد بالادستی به عنوان مرجعی برای نوجیه پژوهش خود استفاده می‌کنند.