تکنیک دیمتل DEMATEL

آموزش تکنیک دیمتل یا روش DEMATEL
تکنیک دیمتل DEMATEL یکی از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره است که برای شناسایی الگوی روابط علی میان متغیرهای مورد مطالعه مورد استفاده قرار میگیرد. دیمتل DEMATEL مخفف عبارت Decision Making Trial And Evaluation است. این روش توسط Fonetla و Gabus به سال ۱۹۷۱ ارائه شد. هدف تکنیک دیمتل شناسایی الگوی روابط علی میان یک دسته معیار است. این تکنیک شدت ارتباطات را بهصورت امتیازدهی مورد بررسی قرار داده، بازخورها توأم با اهمیت آنها را تجسس نموده و روابط انتقال ناپذیر را میپذیرد.
مزایای تکنیک دیمتل عبارتند از:
۱- در نظرگرفتن ارتباطات متقابل؛ مزیت این روش نسبت به تکنیک تحلیل شبکه ای، روشنی و شفافیت آن در انعکاس ارتباطات متقابل میان مجموع هی وسیعی از اجزاء می باشد. به طوری که متخصصان قادرند با تسلط بیشتری به بیان نظرات خود در رابطه با اثرات (جهت و شدت اثرات) میان عوامل بپردازند. لازم به ذکر است که ماتریس حاصله از تکنیک دی متل (ماتریس ارتباطات داخلی)، در واقع تشکیل دهنده ی بخشی از سوپرماتریس است به عبارتی، تکنیک دی متل به طور مستقل عمل نمیکند بلکه به عنوان زیر سیستمی از سیستم بزرگتری چون ANP است.
۲- ساختاردهی به عوامل پیچیده در قالب گرو ههای علت و معلولی. این مورد یکی از مهمترین کارکردها و یکی از مهم ترین دلایل کاربرد فراوان آن در فرایندهای حل مسئله است. بدین صورت که با تقسیم بندی مجموعه ی وسیعی از عوامل پیچیده در قالب گروه های علت معلولی، تصمیم گیرنده را در شرایط مناسب تری از درک روابط قرار می دهد. این موضوع سبب شناخت بیشتری از جایگاه عوامل و نقشی که در جریان تاثیرگذاری متقابل دارند، میشود.
مراحل انجام تکنیک دیمتل
تشکیل ماتریس ارتباط مستقیم (X)
برای شناسایی روابط N معیار ابتدا یک ماتریس N×N در تشکیل دهید. به این ماتریس یک ماتریس ارتباط مستقیم گویندو با X نمایش داده می شود. سپس از خبرگان بخواهید میزان تاثیر هر معیار را بر سایر معیارها با عددی از صفر تا ۴ مشخص کنند. زمانیکه از دیگاه چندنفر استفاده میشود از میانگین ساده نظرات استفاده میشود و X را تشکیل میدهیم. بحث آموزش تهیه پرسشنامه تکنیک دیمتل رجوع کنید.

طیف پنج درجه دیمتل (حبیبی و همکاران، ۱۳۹۳ : ۹۳)
نرمال کردن ماتریس ارتباط مستقیم
برای نرمال کردن ماتریس ارتباط مستقیم از فرمول N = X/K یعنی رابطه دو در شکل زیر استفاده می شود. برای محاسبه k ابتدا جمع تمامی سطرها و ستونها محاسبه میشود. بزرگترین عدد حاصل را با K نمایش می دهند. تمامی اعداد ماتریس ارتباط مستقیم بر K تقسیم می شود.
محاسبه ماتریس ارتباط کامل
برای محاسبه ماتریس ارتباط کامل ابتدا یک ماتریس یکه یا همانی تشکیل دهید. سپس از رابطه سه در شکل زیر استفاده کنید. ماتریس همانی را منهای ماتریس نرمال کنید. ماتریس حاصل را معکوس کنید. ماتریس معکوس شده را در ماتریس نرمال ضرب ماتریسی کنید.

فرمول محاسبه تکنیک دیمتل
ترسیم شبکه روابط NRM
نقشه روابط شبکه Network Relation Map یا NRM روابط علی و معنادار میان متغیرهای مورد مطالعه را نشان میدهد. این نقشه براساس ماتریس ارتباط کامل طراحی میشود. جهت تعیین باید ارزش آستانه Threshold محاسبه شود. با این روش میتوان از روابط جزئی صرفنظر کرده و شبکه روابط قابل اعتنا را ترسیم کرد. تنها روابطی که مقادیر آنها در ماتریس T از مقدار آستانه بزرگتر باشد در NRM نمایش داده خواهد شد. برای محاسبه مقدار آستانه روابط کافی است تا میانگین مقادیر ماتریس T محاسبه شود. بعد از آنکه شدت آستانه تعیین شد، تمامی مقادیر ماتریس T که کوچکتر از آستانه باشد صفر شده یعنی آن رابطه علی در نظر گرفته نمیشود.
ایجاد نمودار علی Causal Diagram
جمع عناصر هر سطر (D) برای هر عامل نشانگر میزان تاثیرگذاری آن عامل بر سایر عاملهای سیستم است. (میزان تاثیر گذاری متغیرها)
جمع عناصر ستون (R) برای هر عامل نشانگر میزان تاثیرپذری آن عامل از سایر عامل های سیستم است. (میزان تاثیرپذیری متغیرها)
بنابراین بردار افقی (D + R) میزان تاثیر و تاثر عامل مورد نظر در سیستم است. به عبارت دیگر هرچه مقدار D + R عاملی بیشتر باشد، آن عامل تعامل بیشتری با سایر عوامل سیستم دارد.
بردار عمودی (D – R) قدرت تاثیرگذاری هر عامل را نشان میدهد. بطور کلی اگر D – R مثبت باشد، متغیر یک متغیر علی محسوب میشود و اگر منفی باشد، معلول محسوب میشود.
ترسیم نمودار مختصات دکارتی تکنیک دیمتل
در نهایت یک دستگاه مختصات دکارتی ترسیم میشود. در این دستگاه محور طولی مقادیر D + R و محور عرضی براساس D – R میباشد. موقعیت هر عامل با نقطهای به مختصات (D + R, D – R) در دستگاه معین میشود. به این ترتیب یک نمودار گرافیکی نیز بدست خواهد آمد.

نمودار مختصات دکارتی تکنیک DEMATEL
راهنمائی: محاسبه عملیات ماتریسی با اکسل
– تابع MDETERM : برای یافتن دترمینان ماتریس
– تابع MINVERSE : برای یافتن معکوس ماتریس
– تابع MMULT : برای یافتن حاصل ضرب دو ماتریس
محدودهای به اندازه محدوده ماتریس اصلی انتخاب کرده و فرمول مورد نظر را مستقیم وارد کنید. سپس کلید ctrl+shift+enter را فشار دهید.
منبع: آموزش تکنیک دیمتل DEMATEL نوشته آرش حبیبی کتاب تصمیمگیری چندمعیاره فازی
جزوه آموزشی کامل تکنیک دیمتل
محتویات : آموزش کامل تکنیک دیمتل با مثال عددی بصورت فارسی همراه با فایل اکسل کدنویسی شده تکنیک دیمتل
اسلایدهای آموزش کامل تکنیک دیمتل
فایل PDF آموزش کامل تکنیک دیمتل با مثال عددی
فایل اکسل کدنویسی شده کامل تکنیک دیمتل
تشریح مثال حل شده در فایل اکسل

تصمیم گیری چندمعیاره | [wpstatistics stat=pagevisits time=total] بازدید | ۰۵ بهمن ۹۷
سلام
برای تکنیک دی متل، محدودیتی در تعداد متغیر هایی که سطر و ستون هارا تشکیل میدن وجود داره؟
در هیج کتاب یا مقاله معتبری اشاره نشده است حداکثر چند متغیر در تکنیک دیمتل میتوان استفاده کرد. به نظر میرسد بیش از ۱۵ متغیر از توان ذهنی انسان خارج باشد.
سلام و وقت بخیر خدمت شما
ببخشید برای تعیین حد آستانه در روش دیمتل روش های مختلفی وجود دارد اما متاستفانه نتونستم پیدا کنم خواستم اگه امکانش هست در این زمینه راهنمایی کنید
برای این منظور تنها یک روش ساده وجود دارد. میانگین کل مقادیر ماتریس ارتباط کامل را حساب کنید.