چشم‌انداز سازمان

چشم‌انداز سازمان (Vision) سیمای روشن و فراگیری از سازمان در بازه زمانی مشخصی از آینده است. این تصویر سازمانی جهت حرکت را تعیین می‌کند زیرا مشخص می‌سازد سازمان می‌خواهد چگونه باشد. بطور کلی مدیریت استراتژیک با ترسیم چشم‌انداز سازمان شروع می‌شود.

چشم‌انداز دورنمای آرمانی سازمان را مشخص می‌کند و در پاسخ به این پرسش است که جایگاه آینده سازمان کجاست؟ بر همین اساس ماموریت سازمان، استراتژی سازمان و خط‌مشی سازمان تدوین می‌شود. چشم‌انداز هنر دیدن نادیدنی‌ها است و به آینده نظر دارد. آینده مال کسی است که آن را ساخته است. برای تحقق اهداف و کسب موفقیت باید تصویر روشنی از آینده داشته باشیم. یعنی علاوه بر اینکه افق چشم‌انداز باید طولانی باشد در عین حال چشم‌انداز باید تصویری روشن از آینده را نیز بیان کند.

برخی از سازمان‌ها نخست وضع موجود را نگاه می‌کنند بعد آینده را طراحی می‌کنند پس از آن با تحلیل شکاف، اصالت را به وضعیت موجود داده و تاثیر گذشته بر آینده را تحلیل می‌کنند. دسته دیگری از شرکت‌ها ابتدا وضع آینده را طراحی می‌کنند بعد وضعیت فعلی را بررسی می‌کنند، سپس فاصله و شکاف بین این دو را می‌سنجند. این سازمان‌ها اصالت را به وضعیت آینده می‌دهند. این‌گونه سازمان‌ها وضع موجود را عوض می‌کنند که به آن تغییر تحول آفرین گفته می‌شود. حطیه بحث مدیریت استراتژیک رهبری تحول آفرین است و چشم‌انداز دیدگاهی است که نسبت به سازمان در آینده وجود دارد. برای دستیابی به تحول بنیادین در سازمان باید چشم‌انداز مطرح گردد.

مفهوم و اهمیت چشم‌انداز سازمان

برای دستیابی به اهداف و کسب موفقیت باید تصویر روشنی از آینده وجود داشته باشد. این بدان معناست که افق چشم‌انداز باید طولانی باشد و در عین حال چشم‌انداز سازمام باید تصویری روشن از آینده را نیز بیان کند. چشم‌انداز سازمان جایگاهی است که رقبا به سادگی نمی‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند. چشم‌انداز آینده باید واقع‌گرایانه، قابل تحقق و جذاب باشد. در واقع بیان صریح سرنوشتی باشد که سازمان باید به سوی آن حرکت کند. تمامی اقدامات بعدی مدیریت استراتژیک از همین تصویرسازی شکل می‌گیرد.

همه اعضای سازمان باید چشم‌انداز را ببینند و چشم‌انداز به همه افراد سازمان باید منتقل شده و در وجود آنها نهادینه گردد. همه سیستم‌ها و روش‌های سازمان باید در راستای دستیابی به چشم‌اندازی باشد که ترسیم شده است. باید مسیرهایی که سازمان را به چشم‌انداز می‌رساند مشخص شود. جهت اجرای اثربخش چشم‌انداز لازم است که کنترل استراتژیک صورت پذیرد که به آن ممیزی چشم‌انداز گویند. با طراحی معیارهای کارآمد و ارزیابی مستمر فرآیندها و اقدامات و مقایسه آنها با چشم‌انداز سازمان، موقعیت سازمان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

ویژگی‌های چشم‌انداز سازمان

چشم‌انداز سازمان توصیف می‌کند که شرکت می‌خواهد در آینده‌ای دور به چه سازمانی تبدیل شود و افق آینده آن چیست. چشم‌انداز عبارتست از دیدگاه‌ها و نتایجی که مدیران سازمان برای آینده درازمدت سازمان مدنظر دارند و قصد دارند که به آن برسند. ویژن در برنامه‌ریزی استراتژیک بیانگر آمال و آرزوهای مدیریت سازمان برای آینده است. چشم‌انداز یعنی آنچه که می‌خواهیم باشیم. ویژگی‌های یک چشم‌انداز خوب به صورت زیر است:

• آرزویی روشن برای آینده
• قابل درک، ساده و روشن
• الهام بخش و چالشی، آرمانی و ترغیب کننده برای مشتریان
• قابل باور
• در راستای رسالت سازمانی
• نقطه تفاهم تمام ذی‌نفعان
• توصیف کننده خدمات آینده سازمان
• حتی المقدور خلاصه
• محکم ولی انعطاف پذیر و آماده تغییر در زمان

تفاوت بیانیه ماموریت و چشم‌انداز سازمانی

نخست باید بدانید بحث تفاوت چشم‌انداز (ویژن) و بیانیه ماموریت (میشن) از اساس اشتباه است. چشم‌انداز ترسیم آینده ایده‌آل سازمانی است و بیانیه ماموریت اهداف حال حاضر است که در راستای چشم‌انداز ترسیم می‌شود.

چشم‌انداز سازمانی بر روی آینده و اهداف سازمان تمرکز می کند. این در حالی است که بیانیه ماموریت بیشتر بر روی حال حاضر و آنچه که سازمان انجام می دهد، متمرکز است. اگرچه بسیاری از کمپانی ها ممکن است جای این دو را با یکدیگر عوض کنند، داشتن هر دوی آن ها برای بقای مجموعه مهم است، چرا که داشتن هدف و معنا برای رشد یک مجموعه لازم هستند. به بیان دیگر، بیانیه ماموریت بدون حضور چشم‌انداز سازمانی کارایی ندارد و برعکس.

بیانیه ماموریت در واقع سازمان را هدایت می‌کند. تمام فعالیت های سازمان که در واقع هسته اصلی سازمان را تشکیل می دهند، نتایج را شامل می شوند و بقای سازمان را تامین می کنند در بیانیه ماموریت قرار می گیرند. بیانیه ماموریت همچنین فرهنگ سازمانی مجموعه شما را شکل می دهد.

در بیانیه ماموریت سازمان یک مجموعه، پاسخ پرسش هایی مانند “چه کاری انجام می دهیم؟”، “به چه کسی خدمت می کنیم؟” و یا “چگونه خدمت می کنیم؟” به چشم می خورد. یک بیانیه ماموریت ضعیف و یا حتی نداشتن آن می تواند تاثیر منفی بر روی رشد یک مجموعه داشته باشد، چرا که ارتباطات، فعالیت های و انگیزه تک تک کارکنان سازمان را کنترل می کند.

چشم‌انداز سازمانی را می توان به عنوان نقشه راه یک سازمان در نظر گرفت. آینده یک کسب و کار در چشم‌انداز سازمانی آن ثبت می‌شود و در نتیجه وجود آن به تک‌تک فعالیت‌های سازمان معنا و سمت‌وسو می‌بخشد.

خلاصه و جمع‌بندی

چشم‌انداز، وضعیت آینده سازمان را تشریح می‌کند. در واقع مدیران ارشد شرکت آرزو دارند که کسب‌وکار در آینده چنین وضعیتی داشته باشد. چشم‌انداز، به نحوه دیگری هم تعبیر شده است؛ چشم‌انداز وضعیتی است که ما دوست داریم ذی‌نفعان (مثل مردم، کارکنان، مشتریان و …) چنین نگرش و برداشتی از سازمان ما در ذهن خود داشته باشند.

گروهی از اندیشمندان، که نسبتاً واقع گرا هستند، بر این باورند که چشم‌انداز، وضعیتی را معرفی می‌کند که سازمان پس از اجرای موفقیت آمیز استراتژی‌ها به آن دست خواهد یافت. حال این سوال مطرح می‌شود که چگونه م یتوان نیاز به چشم‌انداز را سنجید. راز موفقیت یک گروه یا شکست گروه دیگر چیست؟ می‌توان گفت راز کار در نگاهیست که به مقصد و مسیر دستیابی به آن دارند. این امر به معنای برخورداری از یک ایده، طرح ذهنی، چشم‌انداز و مهارت اجرای ایده‌ها می‌باشد.

چشم‌انداز آغاز همه سازمان‌ها است. بسیاری از افراد ایده هایی را برای شروع کارها به خدمت می‌گیرند ولی به واقع، تنها شماری از آنان هستند که  موفق می‌شوند. ایده به طور معمول با تمایلی مبهم، نسبت به انجام کاری چالش برانگیز آغاز می‌شود. برای موفق شدن، می‌بایست این ایده تا جایی رشد کند که به کاری که واقعأ مایل به انجامش هستیم تبدیل شود. وقتی به جمع بندی رسیدیم که می‌خواهیم سازمان چگونه به نظر برسد، چگونه حس شود و شبیه چه چیزی باشد، آنگاه دارای ایده ی روشنی هستیم. سپس ایده به تصویری از آینده بدل می‌شود که معمولا آن را چشم‌انداز می‌نامند.به شدت غیر قابل باور است که فردی به تنهایی بتواند چشم‌انداز خویش را به نتایج تبدیل کند. بدین منظور، افراد به یاری و پشتیبانی دیگران نیاز دارند؛ کسانی که به طور معمول از اعضای گروهند.