حمایت سازمانی ادراک‌شده
حمایت سازمانی ادراک‌شده میزانی است که کارکنان باور دارند ارزش‌های سازمانی در راستای بهسازی و ارضای نیازهای آنها است. از آنجا که منابع انسانی یکی از عوامل حیاتی موفقیت سازمان‌ها است ینابراین پشتیبانی از آنها نیز حائز اهمیت است.
مفهوم مدیریت منابع انسانی بر نقش و اهمیت نیروهای ماهر و مستعد در سازمان استوار است. مدیران تمام سعی خود را در جهت به کارگیری، بهسازی و نگهداری و کاربرد منابع انسانی به کار می‌بندد تا از توانمندی‌های کارکنان استفاده کنند. برای این منظور باید پشتیبانی لازم از کارکنان سازمان به عمل آید و آنها این پشتیبانی را به معنای واقعی ادراک کنند. مهمترین و اساسی‌ترین مسئله هر سازمانی، عملکرد شغلی نیروهای انسانی آن سازمان است. عملکرد به عنوان ارزش کلی مورد انتظار سازمان از تکه‌های مجزای رفتاری تعریف شده است که یک فرد در طول یک دوره مشخص از زمان انجام می‌دهد.
اهمیت پشتیبانی از کارکنان از منظر عملکرد سازمانی نیز قابل بررسی است. عملکرد وظیفه‌ای مربوط به مسئولیت‌هایی است که در برگه مسئولیت‌ها و وظایف کارکنان ثبت شده است. عملکرد با وظایف محوله کارکنان در ارتباط است اما عملکرد زمینه‌ای مربوط به رفتارهایی است که بقای شبکه سازمانی و اجتماعی و جو روانشناختی که وظایف فنی را احاطه کرده است. برای بهبود عملکرد باید بر پشتیبانی از کارکنان عاملی کلیدی در بهبود عملکردی است. نظر به اهمی موضوع در این مقاله به حمایت سازمانی ادراک‌شده پرداخته می‌شود.
تعریف حمایت سازمانی ادراک‌شده
حمایت سازمانی ادراک‌شده (Perceived Organizational Support) میزان درکی است که کارکنان از توجه، قدردانی و حمایت سازمان نسبت به رفاه و نیازهایشان دارند. زمانی که کارکنان احساس کنند سازمان به تلاشهای آنها ارزش می‌گذارد و در مواقع ضروری از آنها پشتیبانی می‌کند، انگیزه، رضایت شغلی و تعهدشان افزایش می‌یابد.
این حمایت می‌تواند از طریق رفتار مدیران، سیاست‌های سازمانی، فرصت‌های رشد و مزایای شغلی تقویت شود. در مقابل، کمبود حمایت سازمانی ادراک‌شده می‌تواند منجر به کاهش انگیزه، فرسودگی شغلی و افزایش تمایل به ترک سازمان شود.
حمایت ادراک‌شده سازمانی عبارتست از اعتقاد کارمند به این که سازمان از تلاشهای وی در جهت برآورده کردن اهداف سازمانی آگاه بوده، به آن احترام می‌گذارد و برای آن ارزش قائل است. به‌دیگر سخن، پشتیبانی درک‌شده سازمانی به این نکته اشاره دارد که سازمان به تلاش کارمندان و سهم آنها در جهت نیل به اهداف سازمانی توجه کافی دارد و از سلامتی و رفاه کارمندان مراقبت می‌نماید.
منظور از حمایت سازمانی، احساس و باورهای تعمیم یافته افراد در این راستا است که سازمان نسبت به همکاری و مساعدت و حمایت اعضایش ارزش قائل است و نگران و دلواپس خوشبختی و آینده آنها است. کارکنانی که حمایت سازمانی ادراک‌شده زیادی را تجربه می‌کنند، این احساس را دارند که باید با توجه به رفتارها و نگرشهای مناسبی در سازمان ایفای نقش کنند تا عمل آنها در راستای منافع سازمان متبوع شان باشد و بدین وسیله حمایت سازمان را جبران نمایند .
پیدایش حمایت سازمانی ادراک‌شده
ایده حمایت سازمانی ادراک‌شده برای نخستین بار توسط آیزنبرگ و همکاران (۱۹۸۶) به طور رسمی در ادبیات سازمانی مطرح شد. در پی آن، صاحبنظران به تحلیل چگونگی شکل‌گیری حمایت سازمانی توجه خاص نمودند. افزون بر آن به بررسی تأثیرات و پیامدهای حمایت سازمانی در حوزه‌های فردی و سازمانی پرداختند.
اگرچه تا پیش از دهه ۱۹۹۰ تحقیقات زیادی راجع به این موضوع انجام نشد، اما در سالیان اخیر موضوع حمایت سازمانی ادراک‌شده مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفت. آنها که به بررسی جنبه‌های گوناگون این پدیده و رابطه آن با مقولات مختلف سازمانی پرداختند.
زمانی که کارکنان این احساس را ادراک کنند که سازمان دلواپس خوشبختی آنها است و نیروهای خود را مورد مساعدت و حمایت قرارمی دهد خود را جزئی از سازمان متبوع شان دانسته، سازمان را معرف خودشان می‌دانند و نسبت به سازمان احساس پایبندی و وفاداری می‌کنند.
جایگاه پشتیبانی از کارکنان در سازمان
حمایت سازمانی ادراک‌شده مفهوم بسیار مهمی در ادبیات مدیریتی است. این مفهوم می‌تواند رابطه مابین نحوه برخورد سازمان با کارمندان و نگاه و رفتار کارمندان نسبت به شغلشان و سازمان را توضیح دهد. میزان پشتیبانی بیانگر احساس درونی کارکنان در رابطه با مراقبت و توجه سازمان است.
کارمندان باید احساس کنند از طرف سازمان به خوبی پشتیبانی می‌شوند. آنها باید بدانند در شرایط احساس نیاز به پشتیبانی برای کار یا زندگی، سازمان در کنارشان خواهد بود. روش‌های گوناگون پشتیبانی، کارمندان را تشویق می‌کند که به صورت خودکار کارها را مدیریت و رهبری نمایند. این در نهایت باعث افزایش بهره‌وری سازمانی خواهد شد.
بسیاری از مدیران برای مدیریت عملکرد و رضایت‌مندی کارکنان از پاداش‌های مالی استفاده می‌کنند. با این حال این تنها ترغیب کننده کارکنان برای ارتقا عملکرد نیست. باید به همدلی و صمیمت سازمانی توجه شود تا روح و قلب کارکنان مسخر سازمان شود. تنها در سایه پشتیبانی ژرف سازمان است که کارمندان بهترین عملکرد را خواهند داشت.
اهمیت حمایت سازمانی ادراک‌شده
در دنیای رقابتی امروز حوزه کسب‌وکار، رقابت‌پذیری شرکت‌ها به طرز تفکر و رفتار منابع انسانی بستگی دارد. اگر کارمندان از طرف سازمان دارای ارزش بوده و به آنها پاداش داده شود در اینصورت کارمندان احساس آرامش و رضایت بیشتری خواهد داشت. چنین کارمندی از لحاظ احساسی خود را نسبت به سازمان و اهداف سازمانی متعهد می‌دانند.
تعهد سازمانی کارکنان تنها دستاوارد حمایت سازمانی نیست بلکه عوامل منفی در محیط کار نیز کاهش خواهد یافت. در محیطی که منابع انسانی احساس آرامش دارند، فرسودگی شغلی و فلات‌زدگی حداقل خواهد شد. برعکس معنویت در محیط کار افزون خواهد شد و کار عاطفی در جو سازمانی حاکم می‌گردد.
میتوان گفت پشتیبانی ادراکی به معنی شکل‌گیری یک اعتقاد عمومی در ذهن کارمند است که نشان می‌دهد سازمان تا چه اندازه نسبت به سلامتی کارمندان توجه دارد و برای تلاش کارمندان ارزش قائل می‌شود. بر اساس تئوری تبادل اجتماعی، وقتی کارمندان احساس کنند که سازمان آنها را در انواع مختلف عملیات منابع انسانی وارد نموده و به این ترتیب برای آنها ارزش قائل شده و از آنها حمایت می‌کند، در اینصورت کارمندان نیز سعی می‌کنند پاسخ این حمایت سازمان را با عملکرد مؤثر و مداوم خود پاسخ دهند.
سخن پایانی
تحققیات راجع به پشتیبانی سازمانی ادراک‌شده با این مشاهده شروع شد که اگر مدیران نسبت به تعهد کارمندان به سازمان نگران هستند، در مقابل کارمندان نیز به تعهد سازمان به خودشان نگران هستند. برای کارمندان، سازمان به منزله یک ایستگاه مهم اجتماعی-احساسی از منابع مختلفی چون احترام، مراقبت، حقوق و خدمات درمانی است. ارزش قائل شدن سازمان برای کارمندان نشان می‌دهد که تلاش کارمندان برای رسیدن به اهداف سازمانی مورد توجه مدیران سازمان بوده و به خاطر تلاش زیاد، به آنها پاداش تعلق می‌گیرد.
تئوری حمایت سازمانی بیان می‌کند که برای برآورده نمودن نیازهای اجتماعی-احساسی و ارزیابی منافع حاصل از تلاش مضاعف کارکنان، این احساس در کارمندان شکل می‌گیرد که ببینند سازمان تا چه حد به تلاش و سهم آنها در رسیدن به موفقیت توجه داشته و در ازای تلاش بیشتر کارکنان به آنها پاداش‌هایی اعطا می‌نماید.
احساس پشتیبانی باعث خواهد شد که یک کارمند کمک بیشتری به سازمان برای رسیدن به اهدافش کند. تعهد کارکنان به سازمان را افزایش می‌دهد و انتظار کارکنان برای دریافت پاداش در اثر کار زیادتر را افزایش می‌دهد. نتایج رفتاری این پشتبانی شامل بهبود عملکرد در اجرای وظایف و کارهای مافوق وظایف و کاهش رفتارهای مخرب مانند غیبت طولانی مدت است.
پرسشنامه حمایت سازمانی ادراک‌شده
منبع: ایوب‌زاده، سلیمان. تئوری سازمان پیشرفته. تهران: پارس‌مدیر.
