روش ترکیبی ISM-DEMATEL
روش ترکیبی ISM-DEMATEL رویکردی برای مدلسازی روابط معیارها مبتنی بر پاردایم تفسیری است که از توانمندی دیمتل به عنوان ورودی استفاده می‌کند. روش مدلسازی ساختاری-تفسیری (ISM) از توانایی بسیاری برای مدلسازی برخوردار است. در مقابل ورودی این روش تنها به صورت صفر و یک است که خبرگان را برای بیان روابط میان متغیرها محدود می‌کند. از سوی دیگر در روش دیمتل (DEMATEL) میتوان از طیف گسترده‌تری برای گردآوری و بازنمایی دیدگاه خبرگان استفاده کرد.
روش ترکیبی ISM-DEMATEL رویکردی نظام‌مند و علمی است که برای طراحی الگوهای اکتشافی در مدیریت و علوم اجتماعی مناسب است. این روش مبتنی بر پارادایم تفسیری و تحقیق در عملیات نرم است لذا در مطالعات مدیریت کارایی بالایی دارد. در این روش میتوان به طور همزمان از مزایای روش دیمتل و مدلسازی ساختاری-تفسیری استفاده کرد. ترکیب این دو روش نخستین بار توسط ژو به سال ۲۰۰۴ معرفی گردید و خیلی زود مورد اقبال پژوهشگران قرار گرفت. در داخل کشور نیز دانشجویان دوره دکتری مدیریت برای انجام پایان‌نامه دکتری از این روش استفاده زیادی می‌کنند. بنابراین لازم دانستم به تشریح این روش ببپردازم. همچنین مقاله‌ای علمی-پژوهشی نیز با همین عنوان به انتشار رساندم تا دانشجویان و پژوهشگران بتوانند با استناد به آن پژوهش خود را به پیش ببرند. در ادامه روش ترکیبی ISM-DEMATEL به صورت گام به گام تشریح شده است.
گام‌های روش ترکیبی ISM-DEMATEL
شناسایی شاخص‌های پژوهش
ابتدا براساس ادبیات پژوهش یا روش‌های پژوهش کیفی، شاخص‌های متغیر مورد مطالعه را شناسایی کنید.
شناسایی الگوی روابط علی
با استفاده از روش دیمتل الگوی روابط علی میان متغیرها را شناسایی کنید. در نهایت نقشه روابط معنادار را با محاسبه آستانه تحمل ترسیم کنید. برای محاسبه آستانه تحمل، میانگین مقادیر ماتریس ارتباط کامل را حساب کنید. این گام کلید روش ترکیبی ISM-DEMATEL است.
سطح بندی شاخص‌های پژوهش
در ماتریس ارتباط کامل خروجی دیمتل هر شاخصی که امتیازی کوچکتر یا مساوی آستانه تحمل دارد را صفر در نظر بگیرید و مقادیر بزرگتر را ۱ در نظر بگیرید. از این ماتریس به عنوان ماتریس دستیابی در مدلسازی ساختاری-تفسیری استفاده کنید. ماتریس دستیابی را سازگار کرده و مساله را به روش ISM حل کنید.
ارائه الگوی نهایی
در نهایت براساس سطح‌بندی روش ISM و الگوی روابط علی شناسایی شده، به سادگی مدل پژوهش را ترسیم کنید.
سخن پایانی
طراحی الگو یک موضوع بسیار با اهمیت در مطالعات مدیریت و علوم اجتماعی است. در یک طرح آمیخته اکتشافی برای مدلسازی و طراحی الگو میتوان از روش ISM و روش دیمتل استفاده کرد. هر یک از این دو روش مزایا و مشکلاتی دارند. برای نمونه دیمتل از طیفی پنج درجه برای گردآوری دیدگاه خبرگان استفاده می‌کند بنابراین انعطاف بیشتری برای ورودی دارد. درحالیکه مدلسازی ساختاری-تفسیری با ماتریس ۰ و ۱ شروع می‌شود بنابراین انعطاف بسیار پایینی برای دریافت ورودی دارد.
از سوی دیگر مدل‌های مبتنی بر روش دیمتل بسیار ساده بوده و نمودار مختصات دکارتی حاصل از وجاهت کافی برای استفاده به عنوان مدل نهایی برخوردار نیست. این درحالی است که مدل حاصل از روش ISM بسیار مطلوب و مورد تایید است. بنابراین روش ترکیبی ISM-DEMATEL این امکان را می‌دهد تا مزایای هر دو روش همزمان مورد استفاده قرار گیرد.
با سلام
بنده از ترکیب این دو روش استفاده کردم.
نهایتا شاخص ها که هشت مورد بودند در سه سطح، سطح بندی شدند. اما نکته ای که وجود داشت اینه که در سطح اول یعنی تاثیر پذیر ترین چهار تا شاخص قرار گرفت که سه مورد با هیچ کدام از شاخص های سطح دوم و سوم ارتباط ندارند و مستقل هستند. این تفسیرش چی میشه؟
(دوتا شاخص در سطح دو و دوتا در سطح سه قرار گرفتن که همه با هم مرتبط هستند)
اگر روابط ثانویه را چک کنید همچین اتفاقی هرگز رخ نمی‌دهد.
کلا ممکنه تو روش ISM این اتفاق رخ دهد؟ (بدون ترکیب با روش دیمتل)
یا اینکه متغیری مستقل باشه؟
آقا مجتبی کلاً اگر شما روابط ثانویه را چک کنید همیشه عناصر هر سطح بر کلیه عناصر سطوح بالایی تاثیرگذار خواهند بود.
سلام تحلیل در این مورد وامکانش هست برام انجام بشه؟
با شماره‌های مندرج در سایت جهت سفارش تحلیل آماری ارتباط برقرار کنید.
برای این روش از چه نرم افزاری استفاده می شود
دیمتل را در محیط اکسل انجام می‌شود و آی‌اس‌ام نیز در میک‌مک صورت می‌گیرد.
سلام
آیا روش دیمتل و ISM فقط برای بررسی روابط علی بین معیارها استفاده می‌شود؟ میتوان از این روش برای رابطه‌ی اولویتی استفاده کرد؟ به جای تأثیر زوج معیارها بر یکدیگر، اهمیتشان نسبت به هم بررسی شود؟
درود بر شما. یک روش ساده برای اولویت‌بندی عوامل با دیمتل نیز ارائه شده است که به‌نظر من روش نادرستی است. در آموزش دیمتل می‌توانید ردیابی کنید.