فن‌بازار
فن‌بازار (TechnoMart) مرکزی تخصصی مبتنی بر فناوری است که محصولات و خدمات فناورانه به‌صورت آنلاین برای مبادلات تجاری در اختیار افراد قرار دارد. این پدیده محصولی از مدیریت بازاریابی و مدیریت فناوری اطلاعات در عصر تحول دیجیتال است.
همانگونه که بازار مسکن محل مبادله مسکن است و بنگاههای معاملات مسکن واسطه‌های اطلاعاتی و حقوقی معامله مسکن هستند. در بازار فناوری نیز فن‌بازارها نقش واسطه‌ای برای رساندن اطلاعات تکنولوژی به «عرضه‌کنندگان»، «متقاضیان»، «کارآفرینان» و «سرمایه‌گذاران» را دارد. درضمن به ارائه مشاوره در خصوص مراحل انتقال تکنولوژی می‌پردازد. این آینده بازارهای نوظهور شاید آینده بازارهای تجاری باشند.
تاریخچه فن‌بازار
تولد فن‌بازارها به یک دهه قبل (دهه ۱۹۹۰) و کشورهای شرق آسیا برمی‌گردد. کشورهایی چون «ژاپن»، «چین» و «هنگ‌کنگ» که خود تولیدکننده تکنولوژی نبودند و بیشتر از استراتژی انتقال تکنولوژی استفاده می‌کردند، برای سامان‌دهی به جریان انتقال تکنولوژی در کشورشان دست به ایجاد ساختارهایی زدند که بعداً به نام Technomarket یا technomart معروف شدند. از جمله تاثیرگذاران فن بازار در ایران می‌توان به نسیم برابندی و شاگردانش ثریا امانی و نوشین امینی اشاره کرد.
نمونه‌ای از مهم‌ترین فن‌بازارها در حال حاضر عبارت‌اند از:
- فن‌بازار آسیا و اقیانوسیه APCTT؛ مستقر در دهلی‌نو
- فن‌بازارYet2؛ در آمریکا
- فن‌بازار هنگ کنگ
ماموریت و هدف‌گذاری فن‌بازارها
ظرایف موجود در انتقال تکنولوژی لزوم ایجاد اطلاع‌رسانی صحیح، مشاوره و استانداردسازی مبادلات را بوجود آورد، که این نقش توسط فن‌بازارها ایفا می‌شود. در اصل فن‌بازار در نقش یک واسطه حرفه‌ای در سطوح مختلف در کنار عرضه‌کنندگان (دانشگاه‌ها، پژوهش‌گاه‌ها و واحدهای تحقیق و توسعه صنایع) و متقاضیان تکنولوژی (صنایع بزرگ، بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط، سرمایه‌گذاران و حتی دانشگاه‌ها) خواهد بود. با این تعریف می‌توان گفت فن‌بازار در اصل یک بنگاه تخصصی معاملات تکنولوژی است.
در این بازار، فروشندگان تکنولوژی فرصت می‌یابند تا ایده‌ها و تکنولوژی‌های خود را به معرض نمایش گذاشته و برای آنها اقدام به بازاریابی نمایند. از طرفی این امکان نیز وجود دارد که متقاضیان تکنولوژی نیز تقاضاهای خود را مطرح نموده و به این صورت قدرت انتخاب بالاتری در بین گزینه‌ها داشته باشد.
انواع فن‌بازارها
فن بازارها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند:
فن‌بازار اطلاعات: در فن‌بازار اطلاعات، تنها اطلاعات تکنولوژی به مخاطبان عرضه می‌شود. در واقع همان‌طور که وقتی به یک بنگاه معاملات مسکن مراجعه می‌کنید، اطلاعات کاملی در مورد مسکن قابل خرید یا فروش با تمام ویژگی‌هایش می‌بابید، در فن‌بازار اطلاعات هم می‌توانید از تکنولوژی‌های قابل خرید و فروش مطلع شوید.
فن‌بازار مشاوره: این گونه فن‌بازارها به طرفین معامله انتقال تکنولوژی مشاوره‌های فنی، حقوقی و بازار می‌دهند تا به بهترین شکل منافع طرفین تأمین شود.
فن‌بازار ترکیبی: که هر دو وظیفه بالا را هم‌زمان انجام می‌دهد.
فن بازار در ایران
با گسترش روزافزون اهمیت فن‌بازارها در دنیا به عنوان یک ابزار قدرتمند توسعه و تبادل فناوری، ایده ایجاد فن‌بازار در ایران در سال۱۳۸۱ شکل گرفت. با توجه به عدم وجود تجربه مشابه در داخل کشور، فاز مطالعاتی ایجاد فن‌بازار در همان سال در پارک فناوری پردیس آغاز شد. مدل مناسب برای پیاده‌سازی در ایران با توجه مطالعات انجام‌شده و نیز شرایط و زیرساخت‌های موجود در کشور در سال ۱۳۸۲ استخراج گردید و منجر به شکل‌گیری اولین فن‌بازار در پارک فناوری پردیس شد که تحت عنوان فن‌بازار ملی ایران به‌کار خود ادامه داد.
در همان سال، اصطلاحات و تعاریف فن‌بازار در قالب یک واژه‌نامه، مورد امضا و تأیید سه وزارتخانه قرار گرفت. یعنی وزاتخانه علوم، تحقیقات و فناوری، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و صنایع و معادن وقت و پارک فناوری پردیس واقع گردید. در این واژه‌نامه، به تعریف فن‌بازار، بخش‌های آن، سایت فن‌بازار ملی و فن‌بازارهای تخصصی اشاره شده‌است.
در حال حاضر، فن‌بازار ملی ایران، بزرگترین و منسجم‌ترین تشکیلات مرتبط با فن‌بازار در ایران است. این مرکز که توسط پارک فناوری پردیس تأسیس شده‌است تاکنون اقدامات مختلفی مانند راه‌اندازی بانک اطلاعات مرجع فناوری، برگزاری جشنواره ملی فناوری و… را انجام داده و هم‌اکنون راه‌اندازی بخش فیزیکی فن‌بازار ملی را در پارک مذکور در دستور کار خود دارد. از دیگر اقدامات انجام شده در رابطه با فن‌بازار در ایران، می‌توان به برگزری نمایشگاه فن‌بازار در هفته پژوهش از سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۵ توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اشاره نمود.
فن‌بازار منطقه‌ای
فن‌بازارهای منطقه‌ای، مراکزی هستند که تحت نظارت فن‌بازار ملی ایران و در همکاری نزدیک با نهادهای مرتبط با فناوری در استان‌ها و یا مناطق کشور ایجاد می‌شوند. وظیفه این فن‌بازارها، مدیریت و گردآوری اطلاعات مرتبط با دستاوردها و نیازهای فناوری منطقه است. این داده‌ها جهت تسهیل در مبادلات فنآوری و ارائه انواع خدمات تخصصی مرتبط با آن می‌باشد.
با توسعه شبکه جامعی از متخصصین و نهادهای علمی و تحقیقاتی صنعتی و دانشگاهی می‌تواند نیازمندیهای صنایع و بنگاههای اقتصادی را تامین نماید. یا بهترین منابع پاسخ به تقاضاهای ایشان را در دسترس قرار دهد. در همین راستا در ایران کوشش‌هایی برای ایجاد فن‌بازار منطقه‌ای صورت گرفته‌است.
در راستای اجرای بند ۴ اساسنامه سازمان و در راستای تأمین نیازهای فناوری صنایع، نفوذ فناوری های نوین در آنها و بهبود فرآیند مبادلات فناوری و ارتقای خدمات این حوزه متعاقب امضای تفاهم نامه همکاری فی مابین سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران و پارک فناوری پردیس ایجاد و راه اندازی فن بازارهای منطقه ای از سال ۱۳۹۲ در دستور کار سازمان قرار گرفت و در سال ۱۳۹۳ پیرو امضای تفاهم نامه مذکور قرارداد واگذاری دفتر فن بازار منطقه ای استان بین این شرکت و فن بازار ملی ایران بسته شد.
سخن پایانی
فن‌بازار به معنای بازار فناوری، محلی برای مبادلات فناوری است. در واقع فن‌بازار یک بنگاه معاملات فناوری است که با ایفای نقش واسطه اطلاعاتی و حقوقی، وظیفه نزدیک کردن طرف‌های «عرضه» و «تقاضا» در حوزه فناوری و محصولات پیشرفته را بر عهده دارد.
شناسایی و ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حوزه فناوری، جلب سرمایه‌گذاران، تسهیل روند تجاری‌سازی دانش‌فنی و سایر فعالیت‌های حرفه‌ای که منجر به «توسعه بازار فناوری» می‌شود از جمله نقش‌های اساسی فن‌بازارها است. در دنیا فن‌بازارها به سه دسته فن‌بازارهای اطلاعات فناوری، فن‌بازارهای انتقال فناوری و فن‌بازارهای ترکیبی تقسیم‌بندی می‌شوند.
