نسبت‌های مالی

انواع نسبت‌های مالی

برای تجزیه‌وتحلیل وضعیت مالی یک شرکت نمی‌توان فقط به صورت‌های مالی و ارقام آن اکتفا نمود. ایجاد ارتباط معنی‌دار میان مفاهیم و اقلام این صورت‌ها و مقایسه آن‌ها با یکدیگر، دیدگاه جامع‌ و دقیق‌تری برای بررسی وضعیت فعلی شرکت و پیش‌بینی آینده آن به‌دست می‌دهد. نسبت‌های مالی، اقلام موجود در صورت‌های مالی را بررسی کرده و آن‌ها را از مفهوم ریالی به نسبت‌های قابل مقایسه تبدیل می‌کند. این نسبت‌ها میان عوامل مؤثر صورت‌های مالی ارتباط معنی‌دار برقرار کرده و با ایجاد این ارتباط بین اطلاعات موجود در گزارش‌های مالی، به استفاده‌کنندگان قدرت تحلیل می‌دهد. نسبت‌های مالی ازجمله ابزار تحلیل بنیادی محسوب شده که در مطالب گذشته بآشگاه به آن اشاره شده است.

به ارتباط منطقی و ریاضی که بین اقلام موجود در صورت‌های مالی وجود دارد و به‌صورت نسبت بیان می‌شود، نسبت‌ مالی می‌گویند. از نسبت‌های مالی به‌منظور ارزیابی کیفی اطلاعات کمی، ارائه گزارش و طبقه‌بندی صورت‌های استفاده می‌شود.

نسبت‌های مالی اهمیت ویژه‌ای در مدیریت مالی و ضریب واکنش سود دارند. نکته قابل‌توجه در بررسی نسبت‌های مالی این است که از هر نسبت مالی می‌توان به‌عنوان یک سیگنال خبری در کنار سایر نسبت‌ها، استفاده کرد و در تصمیم‌گیری نباید فقط یک نسبت مالی را به‌عنوان ملاک تصمیم‌گیری قرار داد. گزارش‌هایی که براساس نسبت‌های مالی ایجاد می‌شوند، نتایج عملیات و وضعیت مالی شرکت را در یک دوره‌ مالی خاص بیان می‌کنند.

نسبت نقدینگی

نسبت نقدینگی از نسبت‌های مالی است، که از تقسیم پول نقد و معادل‌های نقدی و اوراق بهاداری که به‌راحتی قابل تبدیل به نقد می‌باشند، بر بدهی‌های جاری، به‌دست می‌آید. این نسبت آزمون نقدینگی شرکت است؛ برای محاسبه آن کل وجوه نقد و اوراق بهادار قابل‌ خرید و فروش در بازار را، جمع می‌کنند و آن را بر کل بدهی‌های جاری تقسیم می‌کنند. با نسبت‌های نقدینگی می‌توان بررسی کرد که آیا یک شرکت می‌تواند به تعهدات مالی کوتاه مدت خود پاسخ دهد یا خیر، نسبت‌های نقدینگی، توانایی واحد تجاری را در انجام تعهدات کوتاه مدت، اندازه‌گیری می‌کند.

نسبت‌های نقدینگی

کل سپرده‌ها به کل دارایی‌ها
سرمایه‌گذاری به کل دارایی‌ها
نسبت نقدینگی

ریسک نقدینگی

ریسک نقدینگی از نسبت‌های مالی و جزء ریسک‌های مالی است. ریسک نقدینگی عبارتست از ریسک نقدینگی ناشی از ناتوانایی یک بانک در تامین وجوه برای اعطای تسهیلات، یا پرداخت به موقع دیون خود (نظیر سپرده‌ها) است. هنگامی که یک بانک نقدینگی کافی ندارد، قادر نیست که به سرعت و با هزینه‌ای معقول، وجوه کافی را با افزایش بدهی‌ها یا تبدیل دارایی‌ها به دست بیاورد و این ناتوانایی بر سودآوری بانک تاثیر خواهد گذاشت در شرایط حاد، عدم نقدینگی کافی ممکن است به ورشکستگی یک بانک بینجامد.

نسبت‌های ریسک نقدینگی

تسهیلات اعطایی به سپرده‌های سرمایه‌گذاری
سپرده‌های غیردیداری به کل سپرده‌ها
مجموع سپرده‌ها به کل بدهی‌ها

ریسک اعتباری

ریسک اعتباری ریسکی است که از نکول/قصور طرف قرارداد، یا در حالتی کلی‌تر ریسکی است که از «اتفاقی اعتباری» به وجود می‌آید. به طور تاریخی این ریسک معمولاً در مورد اوراق قرضه واقع می‌شد، بدین صورت که قرض‌دهنده‌ها از بازپرداخت وامی که به قرض‌گیرنده داده بودند، نگران بودند. به همین خاطر گاهی اوقات ریسک اعتباری را ریسک نکول هم گویند.

نسبت‌های ریسک اعتباری

مطالبات سررسید گذشته به تسهیلات
مطالبات معوق به کل تسهیلات
مجموع مطالبات سررسید گذشته
معوق و مشکوک‌الوصول به کل تسهیلات

نسبت سودآوری

این نسبت‌ها میزان موفقیت واحد تجاری را در کسب سود نشان می‌دهند. که مهمترین آن عبارتند از: بازده فروش، بازده دارایی، بازده سرمایه در گردش و … برای سنجش کفایت سود شرکت ازنسبت‌های سودآوری استفاده میشود .نسبت‌های سودآوری درارزیابی فعالیتهای عملیات اجرایی شرکتها، مورد استفاده قرار میگیرند .نسبتهای سودآوری، میزان موفقیت شرکت رادرتحصیل سودوبازده خالص نسبت به درآمدوفروش یا نسبت به سرمایه گذاری میسنجند. نسبتهای سودآوری، عملکردکلی شرکت و کارایی مدیریت رادرتحصیل سودمناسب، موردسنجش قرارمیدهند.این نسبتها بر دو نوع هستند: دسته اول سودآوری را در رابطه بافروش و درآمد، مورد سنجش قرار میدهند ودسته دوم، سودآوری رادر رابطه باسرمایه‌گذاریها و داراییها می‌سنجند.

نسبت‌های سودآوری

بازده دارایی‌ها
بازده حقوق صاحبان سهام
هزینه‌های عملیاتی به میانگین دارایی‌ها
درآمد مشاع به میانگین دارایی‌ها
نرخ رشد درآمد مشاع

نسبت کیفیت دارایی‌ها

از آنجا که بانک ها خود باید در مورد تخصیص وجوه سپرده گذاری شده نزد آنها تصمیم بگیرند. این تصمیم آنها سطح ریسک اعتبارات و ریسک نکول و واخواستی های آنها را شکل می دهد، بنابراین با معیاری چون بررسی کیفیت دارایی های بانک که شامل وام ها و اوراق بهادار آنها می شود می توان به این بعد از هدف های ارزیابی بانک دست پیدا کرد.

نسبت‌های کیفیت دارایی

ذخیره تسهیلات به کل تسهیلات اعطایی
نرخ رشد دارایی‌ها
معاملات با اشخاص وابسته

نسبت کفایت سرمایه

ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ پایه ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻉ ﺩﺍﺭﺍیی‌های ﻣﻮﺯﻭﻥ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﺿﺮﺍﻳﺐ ریسک ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺩﺭﺻﺪ است. این نسبت اولین بار در سال ۱۹۸۸ توسط کمیته بال به بانک‌های دنیا معرفی گردید. کمیته بال در آن سال مجموعه‌ای از شروط حداقل سرمایه را به بانک‌ها پیشنهاد کرد که بعدها به «پیمان بال» معروف شد. نسبت کفایت سرمایه یکی از نسبت‌های سنجش سلامت عملکرد و ثبات مالی مؤسسه مالی و بانک‌ها است. بانک‌ها باید سرمایه کافی برای پوشش دادن ریسک ناشی از فعالیت‌های خود را داشته و مراقب باشند که آسیب‌های وارده به سپرده‌گذاران منتقل نشود. بدین‌لحاظ باید از حداقل میزان سرمایه مطلوب برای پوشش ریسک‌های عملیاتی خود برخوردار باشند که تقریباً ۱۲٪ دارایی‌های موزون‌شده به ریسک (ریسک هر دارایی با توجه به ماهیت آن دارایی و میزان ریسک مرتبط با آن) می‌باشد.

نسبت‌های کفایت سرمایه

کفایت سرمایه
حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها
تسهیلات اعطایی به حقوق صاحبان سهام
سپرده‌ها به حقوق صاحبان سهام، نرخ رشد سرمایه
تقسیم سود
ایجاد سرمایه داخلی

جمع‌بندی بحث نسبت‌های مالی

تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی یکی از ابزارهای که برای تعیین موقعیت مالی شرکتها مورد استفاده قرار می گیرد تجزیه و تحلیل نسبت‌های مالی است. در واقع نسبت‌های مالی واقعیت‌های مهمی را در ارتباط با عملیات و وضعیت مالی یک شرکت آشکار می سازد. فایده محاسبه نسبتها آن است که رابطه بین اقلام عمده صورتهای مالی دقت پیدا می کند. همچنین با استفاده از آن مشکلات و نقاط ضعف و قوت مالی شرکتها تعیین می گردد. البته نسبت‌ها وقتی بیشتر مفهوم پیدا می کنند که با سایر نسبت‌ها در گذشته همان شرکت و یا با مؤسسات مشابه و یا با استانداردهای مطلوب صنعت مربوط مقایسه شوند.

تحلیل گران مالی به منظور تحلیل وضعیت مالی یک شرکت از نسبت‌های مالی استفاده می کنند. نسبتهای مالی می تواند برخی از واقعیتهای مهم را درباره نتایج عملیات و وضعیت مالی یک شرکت به آسانی آشکار و اطلاعات مربوط به آن را ارائه کند، لذا با توجه به هدف و موارد استفاده می توان نسبت های خاص را مورد تجزیه و تحلیل قرارداد.