آزمون t مستقل

آزمون t مستقل (Independent Samples t Test) برای مقایسه و بررسی معناداری تفاوت یک میانگین از دو جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش ناپارامتریک برای بررسی تفاوت یک میانگین از دو جامعه آزمون U مان-ویتنی است.

اگر دیدگاه دو گروه را پیرامون یک پدیده جویا شویم از آزمون t مستقل استفاده می‌شود. اگر اگر دیدگاه یک گروه را پیرامون دو پدیده جویا شویم از آزمون t زوجی استفاده می‌شود. برای نمونه اگر بحث تفاوت دیدگاه افراد براساس جنسیت، وضعیت تاهل و دیگر مقوله‌های بولی باشد می‌توان از این آزمون استفاده کرد. در این نوشتار کوشش می‌شود تا آزمون t مستقل به‌عنوان یکی از روش‌های پرکاربرد آزمون میانگین جامعه آموزش داده‌شود.

آشنایی با آزمون t مستقل

پرکاربردترین استفاده از آزمون t مستقل، بررسی اختلاف دیدگاه دو گروه پیرامون یک پدیده است. ممکن است شما بخواهید اختلاف دیدگاه دو گروه مانند مردها و زنان و یا افراد متاهل و مجرد را آزمون کنید.

برای نمونه در سایت پارس‌مدیررضایت دانشجویان از پایگاه آماج پژوهش قرار گرفت. در بررسی مقدماتی مشخص شد دانشجویان از پایگاه پارس‌مدیر رضایت دارند. اکنون می‌خواهیم بدانیم آیا دانشجویان پسر و دختر به یک میزان از پارس‌مدیر رضایت دارند یا اینکه اختلاف دیدگاه آنها معنادار است. برای این منظور چون با دو میانگین از یک جامعه سروکار داریم از آزمون t مستقل استفاده می‌شود.

یک میانگین از دو جامعه

فرضیه‌های پژوهش را به صورت زیر تنظیم کنید:

H₀ : µ_۱ = µ_۲
H₁ : µ_۱ ≠ µ_۱

دقت کنید اساس فرضیه‌های آزمون و تحلیل مانند قبل است با این تفاوت که در اینجا دو گروه موجود است. مواردی مانند پس آزمون و پیش‌آزمون یا مباحث تحلیل شکاف در این دسته قرار نمی‌گیرند. بطور پیش فرض آزمون در سطح خطای ۵% انجام می‌شود. در اینصورت اگر مقدار sig از سطح خطا کوچکتر بود اختلاف میانگین مشاهده شده بین دو گروه معنادار است.

آموزش آزمون t مستقل در SPSS

از منوی Analyze گزینه Compare Means و Independent samples t-test را اجرا کنید:

Analyze\ Compare Means\ Independent samples t-test

برونداد آزمون t مستقل در یک صفحه مجزا باز می‌شود. نتیجه حاصل چند قسمت دارد. در جدول اول نتایج آمار توصیفی مانند میانگین و انحراف معیار آمده است.

Mean N Std. Deviation Std. Error Mean
Pair 1 Satisfaction1 3.3603 145 1.02608 .08521
Satisfaction2 3.4741 145 1.18377 .09831

مقدار متغیر Satisfaction برای دانشجویان پسر ۳/۴۷۴ برآورد گردید که بزرگتر از میانگین دانشجویان دختر ۳/۳۶۰ است. براساس این جدول میزان رضایت دانشجویان پسر از دانشجویان دختر ببشتر است. معنی‌داری اختلاف میانگین شده براساس جدول دوم قابل بررسی است.

Paired Differences t df Sig.

Mean Std. Deviation Std. Error Mean 95% Confidence Interval of the Difference
Lower Upper Lower Upper Lower
Pair 1 Satisfaction1 Satisfaction2 .086 1.017 .084 -.080 .253 1.020 144 .0309

مقدار معناداری اختلاف مشاهده شده ۰.۰۳۰۹ بدست آمد که از میزان خطای ۵% کوچکتر است بنابراین فرض صفر رد می‌شود. به عبارت دیگر با اطمینان ۹۵% میزان رضایت دانشجویان پسر از دانشجویان دختر ببشتر است.

پایان سخن

یکی از پرکاربردترین آزمون‌های میانگین جامعه، آزمون t مستقل است. این آزمون برای مقایسه یک میانگین از دو جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی دیگر از پرکاربردترین استفاده از آزمون t زوجی، «تحلیل شکاف» و «تحلیل اهمیت-عملکرد» است. این تحلیل برای سنجش فاصله وضعیت موجود و مطلوب کاربرد دارد. در این نوشتار کاربرد و شیوه انجام آزمون تی-مستقل در نرم‌افزار SPSS با ذکر یک مثال مفهوم‌سازی و تشریح گردید.

منبع: حبیبی، آرش؛ سرآبادانی، مونا. (۱۴۰۱). آموزش کاربردی SPSS. تهران: نارون.