پروپوزال مدیریت (Proposal) پیش‌نویس یک طرح تحقیق است که دانشجویان برای دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد یا رساله دکتری خود تهیه و تدوین می‌کنند. دانشجویان کارشناسی ارشد مدیریت و دوره دکتری مجموعه مدیریت برای فارغ‌التحصیلی باید این پیشنهاده پژوهشی را به گروه ارائه نمایند. در این نوشتار کوشش بر آن است تا شیوه نگارش «پروپوزال» برای دانشجویان دوره ارشد و دکتری تشریح شود.
راهنمای نگارش پروپوزال مدیریت
واژه پروپوزال (Proposal) در زبان لاتین به معنی پیشنهاد است؛ برای همین در نظام آموزش عالی کشور به آن «پیشنهاده» یا «طرح پژوهش» نیز می‌گویند. پس از انتخاب عنوان پایان‌نامه و تایید آن توسط استاد راهنما، زمان تدوین این طرح فرا می‌رسد.
پژوهشگر بوسیله فرم پروپوزال اطلاعات مربوط به خود، اطلاعات مربوط به مسئله تحقیق و روش انجام آن و اعتبارات مورد نیاز برای انجام تحقیق را به اطلاع مسئول ذیربط می‌رساند. پروپوزال مدیریت یک طرح تحقیقاتی مقدماتی است که در آن به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت تحقیق و همچنین اهداف پژوهشگر از اجرای طرح پرداخته می‌شود.
نحوه تهیه فرم پروپوزال
برای نگارش پروپوزال ابتدا باید فرم پروپوزال را تهیه کنید. هیچ فرم واحدی برای دانشگاه آزاد یا سراسری وجود ندارد. برای تهیه فرم پروپوزال پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری باید به واحد آموزش دانشکده یا سایت رسمی دانشگاه خود رجوع کنید.
پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری مدیریت
پروپوزال کارشناسی ارشد و دکتری مدیریت سندی بنیادین برای آغاز پژوهش است و نشان می‌دهد دانشجو تا چه اندازه مسئله، ادبیات موضوع و روش تحقیق را می‌شناسد.
در مقطع کارشناسی ارشد، تمرکز بیشتر بر انتخاب موضوع کاربردی، حل یک مسئله سازمانی و ارائه روش پژوهش قابل اجراست. اما در دکتری، عمق نظری، کشف خلأ پژوهشی، نوآوری علمی و طراحی روش‌شناسی پیشرفته اهمیت بیشتری دارد.
به بیان دیگر، پروپوزال دکتری باید توانایی پژوهشگر در تولید دانش جدید و ارائه مدل یا چارچوبی نو را به‌خوبی نشان دهد، در حالی که پروپوزال ارشد بیشتر جنبه عملیاتی و کاربردی دارد. تفاوت اصلی در میزان گستردگی پیشینه پژوهش، سطح استدلال و میزان دقت در روش تحقیق است.
در مجموع، هر دو نوع پروپوزال باید ساختارمند، مستدل و مبتنی بر منابع معتبر باشند، اما انتظار از عمق علمی و نوآوری در سطح دکتری بسیار بیشتر است.
مشاوره نگارش پایان‌نامه و رساله دکتری
راهنمای نگارش پایان‌نامه و رساله دکتری مدیریت:
- انتخاب موضوع روز و جدید برای رساله
- روش‌شناسی پژوهش مناسب برای رساله
- تحلیل آماری پایان‌نامه و رساله دکتری
- استخراج مقاله از پایان‌نامه و رساله دکتری
آموزش نگارش پروپوزال مدیریت
بخش اول: عنوان تحقیق و مشخصات پژوهشگر
بخش اول فرم پیشنهاده پژوهشی شامل اطلاعات مربوط به عنوان پژوهش، مشخصات فردی پژوهشگر، اساتید راهنما و مشاور، مشخصات دانشگاه و وضعیت تحصیلی پژوهشگر است. همچنین عنوان پایان‌نامه به فارسی و لاتین ارائه می‌شود.
بیان مسئله تحقیق
مهمترین بخش پروپوزال بیان مسئله تحقیق است. در بیان مسئله باید موضوع به لحاظ علمی تشریح شده و دقیقا روشن کنید در هدف پایان‌نامه چیست. ادبیات پژوهش نیز بعضا در این بخش می‌آید. حجم مطالب این قسمت بهتر است در حد یک تا ۲ صفحه باشد.
گاهی در انتهای بیان مسئله، زمینه تحقیق ذکر می‌شود که نباید با پیشینه پژوهش اشتباه گرفته شود.
اهمیت و ضرورت تحقیق
اهمیت و ضرورت پژوهش به معنای آشکارسازی دلایل انتخاب موضوع مورد بررسی است. هرچقدر دلایل انتخاب موضوع، مستندتر و با جزئیات بیشتر باشد ارزش آن بیشتر خواهد بود. آمار و ارقام مندرج در بیان مسئله نیز باید مستند باشد. در این بخش از پروپوزال مدیریت باید اهمیت آن را تشریح کنید.
ادبیات پژوهش (پیشینه پژوهش)
در بخش پیشینه پژوهش به ارائه مطالعات مشابه که پیشتر بوسیله پژوهشگران دیگر صورت گرفته پرداخته می‌شود. نظر به تاکید جوامع علمی بر اطلاعات دست اول در برخی از فرم‌های پروپوزال بخش پیشینه پژوهش در همان قسمت بیان مسئله ارائه می‌شود. این بخش بعداً در فصل دوم پایان‌نامه بیشتر گسترش پیدا می‌کند.
جنبه جدید بودن موضوع
مهمترین بخش یک پروپوزال جنبه نوآوری پژوهش است. در حد یک یا دو پاراگراف باید نشان دهید که موضوع پایان‌نامه یک موضوع جدید است و کاری تکراری صورت نمی‌گیرد. مهمترین قسمت پروپوزال مدیریت جنبه جدید بودن و نوآوری پایان‌نامه است.
گزاره‌های پژوهش
گزاره‌های تحقیق شامل اهداف، سوالات و فرضیه‌های تحقیق است و به عنوان یک بخش اصلی پروپوزال مدیریت و علوم اجتماعی باید باهم منطبق باشد.
اهدف، فرضیه‌ها و سوالات تحقیق
نگارش هدف‌های پژوهش مهمترین بخش تحقیق است. براساس اهداف تحقیق باید فرضیه‌های تحقیق یا شوالات تحقیق را تدوین کرد. دقت کنید برخی از فرم‌های پروپوزال حاوی بخش سوالات تحقیق و هم بخش فرضیه‌های تحقیق هستند. این رویکرد کاملا غلط است. تفاوت سوال و فرضیه تحقیق را مطالعه کنید.
مدل مفهومی تحقیق
نمودار گرافیکی و نمایه شماتیک رابطه متغیرها به نحوی روشن و قابل تحلیل است. برای طراحی مدل مفهومی ابتدا موضوع را به مولفه‌های آن تجزیه کنید. هر مولفه یک متغیر است. حال متغیرهائی که بر این مولفه‌ها موثرند یا از آنها تاثیر می‌پذیرند را فهرست کنید. حال تنها کار باقی مانده ترسیم یک تعداد پیکان جهت نمایش جهت تاثیرات است. چارچوب نظری پژوهش را مطالعه کنید.
روش تحقیق
در این بخش باید نوع پژوهش (براساس هدف و روش) تشریح شود. همینطور جامعه آماری، نمونه آماری، روش نمونه‌گیری، مقیاس سنجش و روشهای آماری تجزیه و تحلیل داده‌ها بیان شود. آموزش روش پژوهش علمی را مطالعه کنید.
فهرست منابع
در پایان فهرست منابع مورد استفاده را به ترتیب منابع فارسی و لاتین معرفی کنید. روشهای مختلفی برای نوشتن فهرست منابع وجود دارد. یکی از روشها معتبر استفاده از فهرست نویسی براساس روش APA است. آموزش روش نوشتن فهرست منابع را مطالعه کنید.
سخن پایانی
پروپوزال مدیریت یکی از بنیادی‌ترین اسناد در فرآیند پژوهشی و اجرایی است و نقش مهمی در شکل‌دهی به پروژه‌ها، تصمیم‌ها و برنامه‌های سازمانی دارد. این سند با ارائه چارچوبی روشن، به پژوهشگر و مدیر کمک می‌کند تا مسیر حل مسئله را با دقت و برنامه‌ریزی دنبال کند. در این نوشتار نشان داده شد که پروپوزال تنها یک فرم اداری نیست؛ بلکه ترکیبی از تفکر تحلیلی، شناخت نظری و برنامه‌ریزی عملی است. طراحی یک پروپوزال خوب می‌تواند زمینه‌ساز اجرای موفق پروژه‌ها و کاهش خطاهای مدیریتی شود. با توجه به روند رو به رشد پیچیدگی محیط‌های کسب‌وکار، داشتن پروپوزالی علمی، دقیق و ساختارمند، نه یک انتخاب بلکه ضرورتی جدی برای سازمان‌ها و پژوهشگران مدیریت است.
نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | 
