روش سودا (SODA)

روش سودا (SODA) رویکردی در تحقیق در عملیات نرم است که برای مواجهه با مسائل پیچیده و چندبعدی مدیریت استراتژیک مناسب است. این رویکرد از ساده سازی مسئله، ناشی از نادیده انگاری عوامل متغیر اثرگذار بر مسئله و روابط بین آنها به شدت پرهیز می‌کند و می‌کوشد که تا حد امکان مختصات مسئله را به واقعی ترین شکل ممکن شناسایی کند.

تحلیل و توسعه گزینه‌های استراتژیک برگردان پارسی Strategic Option Development and Analysis  که با فرم کوتاه سودا (SODA) نشان داده می‌شود. بر اساس این اصل که مهم ترین گام در حل مسئله، تعریف درست آن است، پیش از آنکه به دنبال جواب باشد، به دنبال ساختاردهی مسئله، شناسایی و در نظر گرفتن تمام عوامل ثابت و متغیر تأثیرگذار بر مسئله است.

وجه اشتراک این روش‌ها این است که در آنها، مدلهانه یک بازنمایی عینی از واقعیت پیش رو، بلکه به منزله بازنمایی هایی از دیدگاه‌ها با باورهای افراد از واقعیت قلمداد می‌شوند. تحلیل و توسعه گزینه‌های استراتژیک، یک روش ساختاری مشکل است که یک رویکرد خاص در نقشه برداری شناختی را که از نظریه روان شناختی سازه‌های شخصی شکل می‌گیرد، شامل می‌شود. آنچه از همه روش‌های دیگر شناخت شناسی متفاوت است، استفاده از ساختارهای دو قطبی است که روشن کردن معنی را امکان پذیر می‌سازد. این بدین معنی است که ساختار نقشه‌های سودا علاوه بر محتوای کیفی آنها، طیف وسیعی از تجزیه و تحلیل‌های کمی را نیز فراهم می‌کند.

کاربرد روش سودا (SODA)

سودا (تحلیل و توسعه گزینه‌های استراتژیک) روشی مناسب و کیفی برای حل مسائل پیچیده است که از نگاشت شناختی برای شناخت مسئله و آنچه ممکن است در مورد آن رخ دهد، استفاده می‌کند. ریشه نگاشت شناختی در روانشناسی شناختی است که سعی در درک نحوه تفکر انسان‌ها و تعبیر آنها از تجربیات خود دارد. این روش بر اساس تئوری ساختاردهی شخصی، جامعه شناسی تعاملات اجتماعی و تحقیق در عملیات شکل گرفت. ساختاردهی شخصی تلاشی است برای درک راه کارهایی که هر یک از ما جهان را تجربه می‌کنیم و همچنین برای درک رفتار افراد مناسب است.

با توجه به این نظریه و توجه به روش هایی که به درک و تعبیر دید دیگران از واقعیت کمک می‌کند، رویکرد سودا را ارائه دادند که خروجی آن به وسیله نگاشت شناختی ارائه می‌شود. تحلیل و توسعه گزینه‌های استراتژیک (سودا) یک گروه یا فرد را قادر می‌سازد تا نمایشی گرافیکی از یک وضعیت مشکل‌ساز را بسازد. بنابراین گزینه‌ها و تأثیرات آنها را در رابطه با یک سیستم پیچیده از اهداف بررسی می‌کند. علاوه بر این، هدف از این روش کمک به گروه‌ها برای رسیدن به یک توافقنامه در مورد چگونگی اقدام برای حل و فصل وضعیت موجود است.

گام‌های روش سودا (SODA)

روش سودا شامل شش مرحله است که عبارتند از:

• مصاحبه فردی
• تشکیل نقشه مربوط به خبره
• ادغام نقشه‌ها و تشکیل نقشه تجمیع شده
• تشکیل کارگاه
• مدل‌سازی
• تجزیه‌وتحلیل

گام‌های تحلیل و توسعه گزینه‌های استراتژیک در شکل زیر نمایش داده شده است:

مراحل تحلیل تحلیل و توسعه گزینه‌های استراتژیک (سودا SODA)

مرحله نخست با هریک از خبرگان به صورت مجزا مصاحبه انجام می‌شود. برای انتخاب نمونه، مقاله نمونه‌گیری در پژوهش کیفی را مطالعه کنید. پس از مرحله نخست و اتمام مصاحبه، با توجه به اطلاعات گردآوری شده، نقشه نگاشت برای هر خبره تشکیل و تمام نقطه نظرات خبره تبدیل به نقشه می‌شود. در نهایت پژوهشگر باید این نقشه‌ها را با هم ادغام نماید و نقشه واحدی تشکیل دهد که حاصل نظرات همه خبرگان است. برای این منظور از نرم‌افزار دسیژن اکسپلورر (Decision Explorer) استفاده می‌شود. پس از اینکه نقشه واحدی شکل گرفت، این نقشه در یک کارگاه به همه خبرگان ارائه شده و با جرح و تعدیلات لازم، مدل نهایی ارائه می‌گردد.

جمع‌بندی

مدیریت استراتژیک با مجموعه‌ای از شاخص‌های درهم‌تنیده و پیچیده سروکار دارد. برای آنکه تصمیم درست در شرایط واقعی اتخاذ شود باید همه این معیارها و عناصر در تصمیم‌گیری مورد توجه قرار گیرد. روش‌های علمی مرسوم در مواجهه با حل مسائل می‌کوشند تا جای ممکن مسائل را ساده‌سازی کنند. چنین رویکری در سبب می‌شود تا کارایی و قابلیت استفاده در دنیای واقعی را از دست بدهند. روش روش سودا (SODA) می‌کوشد تا با رویکردی علمی به حل مسائل واقعی با همه پیچیدگی‌های موجود در آن بپردازد.