تامین مالی

تامین مالی (Financing) به جذب و فراهم کردن پول لازم برای فعالیت‌های تجاری از جمله سرمایه‌گذاری، توسعه کسب‌وکار و خرید تجهیزات گفته می‌شود. هدف از تأمین مالی، سرمایه‌گذاری، سودآوری، مدیریت ریسک و برطرف کردن نیازهای اقتصادی و اجتماعی شرکت و بنگاه است.

بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و متوسط برای کسب منابع پولی کافی از «اعتبارات بانکی» و «بازار سهام» استفاده می‌کنند. تامین مالی از طریق بازار سرمایه بیشتر به سرمایه‌گذاری بلند مدت و بازدهی سهام متکی است، درحالیکه نظام بانکی معمولاً بر اساس تسهیلات کوتاه ‌مدت و اعتبارات مالی عمل می‌کند و به عنوان یک منبع مالی فوری برای شرکت‌ها در مواجهه با نیازهای نقدی فوری مؤثر است.

عملکرد مالی برای همه شرکت‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد و با بقای سازمان در ارتباط مستقیم است. به عنوان دانشجویان رشته مدیریت مالی یا حسابداری بهتر است با شیوه‌های کسب منابع پولی آشنا باشید. در این مقاله کوشش بر آن است به مفهوم تامین مالی و انواع روش‌های انجام آن توسط شرکت‌ها تشریح شود.

تعریف و مفهوم تامین مالی

تامین مالی عبارت است از فرآیند کسب پول و نقدینگی لازم برای فعالیت‌های تجاری یک شرکت. تامین مالی به دو طریق اصلی انجام می‌شود که شامل ایجاد بدهی و حقوق صاحبان سهام است. تصمیمات مربوط به پرسشنامه تامین مالی شرکت‌ها، یکی از مهمترین تصمیماتی است که مدیران واحدهای اقتصادی اتخاذ می‌کنند. این نوع تصمیم‌گیری‌ها مربوط به ساختار سرمایه و تعیین و انتخاب بهترین شیوه تامین مالی است.

منابع مالی در دسترس هر بنگاه اقتصادی از دو محل استقراض (ایجاد بدهی) و حقوق صاحبان سهام (سرمایه) تشکیل می‌شود. استقراض ممکن است به صورت دریافت وام یا انتشار اوراق قرضه توسط شرکت انجام شود و حقوق صاحبان سهام شامل سرمایه گذاری سهامداران در شرکت است. کسب پول و نقدینگی از طریق حقوق صاحبان سهام شامل واگذاری بخشی از سهام شرکت و استفاده از منابع حاصل از واگذاری در فعالیت‌های تجاری است که ممکن است به شکل عرضه اولیه یا واگذاری سهام باشد.

تامین مالی داخلی و خارجی

کسب پول و نقدینگی به دنبال جلب و مدیریت منابع مالی جهت پشتیبانی از فعالیت‌ها و پروژه‌ها است. منابع تامین مالی می‌توانند از منابع داخلی یا خارجی شامل موارد زیر باشند:

منابع داخلی

سود انباشته: قسمتی از سود ناخالص که به صورت انباشته در تجارت‌ها نگهداری می‌شود و به عنوان منبع تامین مالی برای پروژه‌های آینده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سهامداران: سرمایه‌گذاری از طریق صاحبان شرکت، سهامداران، یا مؤسسان می‌تواند منبع مهمی برای توسعه و ادامه فعالیت‌ها باشد.

منابع خارجی

سهام: سهام به معنای سهمی است که افراد یا سازمان‌ها در سرمایه شرکت دارند. با فروش سهام، شرکت می‌تواند سرمایه برای توسعه فعالیت‌ها، پروژه‌ها، یا پرداخت بدهی‌ها جلب کند.

اوراق بدهی: اوراق بدهی نمایانگر تعهدات مالی است که یک شرکت به سرمایه‌گذاران یا بانک‌ها دارد. این اوراق ممکن است شامل اوراق قرض‌الحسنه، اوراق تسهیلات مالی، یا اوراق دیگر باشند.

وام : وام‌های بانکی منابع مالی هستند که توسط شرکت از بانک‌ها یا مؤسسات مالی گرفته می‌شوند. این وام‌ها ممکن است به صورت سررسید یا تسهیلات مالی باشند.

انواع روش‌های تامین مالی

در نمودار زیر روش‌های کسب پول و نقدینگی به تفکیک ارائه شده است:

روش‌های تامین مالی

اعتبار بانکی

تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی از طریق اعتبار بانکی شامل موارد زیر است:

 وام‌ها: بنگاه‌های اقتصادی بزرگ و متوسط ممکن است از بانک‌ها و مؤسسات مالی برای دریافت وام‌ها جهت تأمین سرمایه‌ای نقدینگی یا پروژه‌های خاص استفاده کنند.

خط اعتبار: برخی بنگاه‌ها خطوط اعتبار با بانک‌ها می‌گذارند تا در صورت نیاز به منابع مالی نقدینگی دسترسی داشته باشند.

تامین مالی از طریق حقوق صاحبان سهام

حقوق صاحبان سهام یا همان حق مالکیت شرکت‌ها یکی از منابع اصلی تامین مالی است. درواقع در زمان تاسیس هر بنگاه اقتصادی، آورده نقدی موسسان، اولین منبع کسب پول و نقدینگی شرکت خواهد بود. موسسان در زمان تاسیس شرکت مبلغی را به عنوان سرمایه در اختیار شرکت می‌گذارند و در ازای آن به نسبت سهم الشرکه خود در سود و زیان شرکت شریک شده و در تصمیمات آن حق رای به دست می‌آورند. مالکان یک شرکت می‌توانند با واگذاری بخشی از حق مالکیت خود اقدام به تامین مالی کنند. این شیوه در مقایسه با استقراض (ایجاد بدهی) مزایا و معایبی دارد که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

تامین مالی از طریق ایجاد بدهی

بدهی یکی از دو منبع اصلی تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی است. مدیران شرکت‌ها می‌توانند از طریق استقراض و دریافت وام، میزان منابع مالی تحت اختیار شرکت برای عملیات تجاری را افزایش دهند. این روش از طریق بدهی نسبت به حقوق صاحبان سهام مزایا و معایبی دارد که به آن خواهیم پرداخت.

تامین مالی از طریق بازار پول و بازار سرمایه
تامین مالی شرکت‌ها، صرف نظر از اینکه مبتنی بر بدهی یا سرمایه باشد می‌تواند از طریق بازارهای مالی انجام شود. اساسا هدف اصلی از وجود بازار پول و بازار سرمایه کمک به کسب منابع پولی بنگاه‌های اقتصادی است.

بازار پول

این بازار، بازاری برای داد و ستد پول و دیگر دارایی‌های نقدی جانشین نزدیک پول (اوراق خزانه و گواهی سپرده نقدی) است که سررسیدی کمتر از یک سال دارند. هم‌چنین می‌توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت نام برد، که اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی بالا از جمله ویژگی‌های آن هستند.

تمرکز فعالیت این بازار در استفاده از ابزارهایی است که به اشخاص و بنگاه‌های تجاری این امکان را می‌دهند که به سرعت حجم نقدینگی در اختیار خود را به میزان مطلوب برسانند. از ابزارهای این بازار می‌توان به اسناد خزانه، گواهی سپرده بانکی، اوراق بدهی و… اشاره کرد. بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند با انتشار اوراق قرضه در این بازار اقدام به جذب نقدینگی برای پیشبرد اهداف تجاری شرکت کنند که در حقیقت نوعی افزایش بدهی است.

بازار سرمایه

بازاری است که ابزارهای مالی بلند‌مدت با سررسید بیش از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید در آن مورد معامله قرار می‌گیرد. این بخش از بازار مالی نقش مهمتری در گردآوری منابع پس‌اندازی و تأمین نیازهای سرمایه‌گذاری واحدهای تولیدی دارد. بازار سرمایه نسبت به بازار پول بسیار گسترده‌تر است و از تنوع ابزاری بیشتری برخوردار است. سهام (عادی و ممتاز)، اوراق مشارکت، اوراق صکوک و… از ابزارهای تامین مالی مورد استفاده در این بازار هستند. لازم به ذکر است که حیطه فعالیت شرکت‌های سرمایه‌گذاری، کسب پول و نقدینگی شرکت‌ها از طریق بازار سرمایه است.

مزایای تامین مالی از بازار سرمایه مبتنی بر بدهی عبارتند از:

• حفظ مالکیت سهامداران
• حفظ سود باقی‌مانده
• ایجاد سپر مالیاتی
• ارزان‌تر بودن از طریق بدهی

معایب این رو نیز عبارتند از:

• نیاز به وثیقه مکفی یا ضامن
• افزایش ریسک نقدینگی
• کاهش جریان‌های نقدی

پایان سخن

در این مقاله انواع روش‌های تامین مالی شرکت‌ها را با هم بررسی کردیم. هدف اصلی استفاده از فرایند تامین مالی، افزایش ثروت سهامداران است. منابع مالی شرکت‌ها از دو منبع داخلی و خارجی تشکیل می‌شود. منابع داخلی شامل جریان‌های نقدی حاصل از عملیات و وجوه حاصل از فروش دارایی‌ها و منابع خارجی شامل استقراض از بازارهای مالی و انتشار سهام است. استفاده از هر یک از این روش‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارد و مدیران باید توجه به ساختار مالی شرکت، گزینه مناسب را انتخاب کنند.