کارآفرینی شهری

کارآفرینی شهری یک استراتژی بلندمدت و کلان است که می‌کوشد با تقویت خلاقیت و نوآوری در شهروندان و کسب‌وکارهای بومی به درآمدزایی پایدار دست یابد. این مفهومی میان‌رشته‌ای از مدیریت شهری و مدیریت کارآفرینی در عصر حاضر است.

برخی کارآفرینی شهری را تاثیرگذاری فعالیت اقتصادی جامعه بیان می‌کنند. جامعه شهر می‌تواند به عنوان یک بعد مهم برای بستر کارآفرینانه استفاده گردد. به‌نظر می‌رسد توسعه پایدار شهری با توجه به نوآوری‌های شهری حاصل از ایجاد کسب‌وکارهای نوپا در شهرها شکل می‌گیرد و این گسترس با توجه به تعداد شهرستان‌ها قابل اندازه‌گیری است. برای سنجش این مقوله می‌توانید از پرسشنامه کارآفرینی شهری استفاده کنید.

دستاوردهای پژوهشی نشان می‌دهد که کارآفرینی در وهله نخست یک رویداد منطقه‌ای است. به این معنا که تصمیم‌گیری کارآفرینانه، موفقیت یا شکست نوآفرین‌ها و دیگر عوامل، تحت تاثیر ان دسته از عوامل منطقه‌ای است که فرد و نوآفرین‌ها در آن قرار دارند. با درنظر گرفتم جنبه‌های فضایی و جغرافیایی در کارآفرینی، چهار سطح از کارآفرنی وجود دارد: محلی، منطقه‌ای، ملی و فراملی. این سطح‌بندی برای ارزیابی علل یا تاثیرات بسیار مهم است.

تعریف کارآفرینی شهری

کارآفرینی شهری (Municipal entrepreneurship) به معنای اداره شهرستان‌ها به شیوه‌ای منظم‌تر و بکارگیری روش‌هایی با ویژگی‌هایی نظیر ریسک‌پذیری کسب‌وکار، نوآوری، پیشبرد و انگیزه سود توسط دولت‌های محلی است. این نگرش کارآفرینانه یک الگوی موفق در مدیریت شهرهای هزاره سوم است.

کارآفرینی شهری پدیده تازه‌ای در زمینه مطالعات شهری و کارآفرینانه است که به دلیل میان‌رشته‌ای بودن آن و نادیده گرفتن جنبه‌های فضایی در پدیده کارآفرینی تاکنون نتوانسته است از تعریف واحدی برخوردار باشد. این حوزه از کارآفرینی تعریف واحدی ندارد و گاهی تبدیل به تعبیری از کارآفرینی می‌شود و در موارد دیگر نیز آن را به کسب‌وکارهای کوچک ارجاع می‌دهند که در مناطق دارای رکود اقتصادی عملیاتی می‌شوند یا به ارائه خدمات می‌پردازند.

از جمله مهم‌ترین شاخص‌های دخیل در این حوزه می‌توان به منابع فرصت، مکان‌های نهایی، همکاری در توسعه سرمایه‌گذاری و جامعه مدنی تاکید. کارآفرینی شهری را مبتنی بر ساختاری پیچیده از روابط اجتماعی می‌دانند که در سطوح گوناگون می‌تواند پیامدهای متفاوتی از ارزش ایجاد نماید. برای رسیدن به این مهم باید ابتدا به یک سیستم نوآوری منطقه‌ای رسید و پس از آن با یادگیری پیوسته و کسب دانش از طریق یک فرایند به سیستم کارآفرینی شهری دست یافت.

عوامل موثر بر کارآفرینی شهری

عمده‌ترین عوامل موثر بر کارآفرینی شهری عبارتند از:

• زیست‌بوم کارآفرینانه
• شهر خلاق
• خط‌مشی و شکوفایی شهری
• شرایط تولید کارآفرینانه

در سایه این عوامل می‌توان به پیامدهای زیادی دست یافت که عبارتند از:

• نگرش کارآفرینانه
• توانایی کارآفرینانه
• آرمان کارآفرینانه
• اقدامات کارآفرینانه

مطالعات بسیاری پیرامون شناسایی عوامل موثر بر کارآفرینی شهری وجود دارد. شروع کسب‌وکارها، تنوع، خلاقیت و اثر سرریز دانش بر شهرها را با استفاده از سرمایه‌های انسانی و اجتماعی به عنوان فرصت‌های قابل کشف و بهره‌برداری می‌دانند. تنوع و ایجاد کسب‌وکارهای جدید باعث رشد و توسعه اقتصادی می‌شود. عواملی مانند پدیداری کسب‌وکارها، سرمایه‌های انسانی، ساختارهای صنعتی و تنوع جمعیت در زیستگاه‌های احتماعی رابطه معناداری با پویایی کارآفرینی دارد. در نتیجه استقرار کارآفرینی در شهرها و توسعه اقتصادی میسر است.

راهبردهای کارآفرینی شهری

راهبرد شهرها در ایجاد کارآفرینی شهرها در سه دسته قابل بررسی است:

تقویت موقعیت رقابتی به کمک استفاده از منابع موجود برای ایجاد مزیت در تولید کالا و خدمات است.

تقویت موقعیت رقابتی به کمک مصرف، تلاش برای ساختن شهر به عنوان مکانی برای زیست بهتر و گذارندن وقت، ایجاد مراکز رفاهی، تفریحی، ورزشی و فرهنگی

بهبود موقعیت رقابتی به ایجاد زیرساخت‌ها، مدیریت مالی و تسهیل در ارتباطات بین‌المللی و تربیت نیروی ماهر برای بهره‌گیری از روش‌های نوین و فناوری‌های پیشرفته

در یک دسته‌بندی کلی، درآمدهای شهرداری به دو دسته درآمدهای پایدار و درآمدهای ناپایدار تقسیم می‌شود. درآمد پایدار به درآمدهایی گفته می‌شود که مداوم، مطلوب و انعطاف‌پذیر باشد و برای وصول آن، بتوان برنامه‌ریزی‌های اجرایی لازم را تعریف کرد. در مقابل، درآمدهای ناپایدار به درآمدهایی اطلاق می‌شود که قابل تکرار و قابل تحقق مشابه نیستند و به شدت به نوسانات اقتصادی وابسته‌اند. به‌طوری که در دوره رونق دچار افزایش چشمگیر و در دوره رکود دچار کاهش می‌شوند.

کارآفرینی و درآمد پایدار شهری

از جمله دلایل توجه به توسعه کارآفرینی، می‌توان به قدرت آن در ایجاد کسب و کارهای جدید با ارزش افزوده بالا، توسعه کسب و کارهای موجود، رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی، کاهش نرخ بیکاری و افزایش سرانه تولید و برقراری عدالت اجتماعی اشاره کرد.

زنجیره ارزش کارآفرینی به عنوان ابزاری قدرتمند برای شناسایی مؤلفه‌های کارآفرینی و نحوه تعامل آن‌ها با یکدیگر، فعالیت‌های موجود در این فرآیند را به دو دسته فعالیت‌های اولیه و پشتیبانی تقسیم می‌کند.

شهرها، مجامعی برای هم‌گرایی اقتصادی هستند که مراکزی همچون بنگاه‌ها، سازمان‌ها و افراد را در کنار یکدیگر قرار می‌دهند؛ علاوه بر این، می‌توانند عوامل زاینده اقتصادی را شکوفا کنند و باعث احتکار و از بین رفتن استعدادهای اقتصادی، شوند.

مدیریت شهری می‌تواند با فراهم کردن منابع، ایجاد انگیزه در شهروندان و بسترسازی برای کارآفرینی، به دو بعد مهم کارآفرینی، یعنی گرایش به کارآفرینی و مدیریت کارآفرینی بپردازد. مطالعات نشان می‌دهد که اقدامات کارآفرینانه در محیط شهری، می‌تواند در بهبود عملکرد شهری مؤثر باشد.

خلاصه و جمع‌بندی

ترویج و پرورش کارآفرینی به یک بخش اصلی در توسعه اقتصادی شهرها و کشورهای سراسر جهان تبدیل شده است. یک نمونه خوب از پرورش کارآفرینی به عنوان یک راهبرد توسعه اقتصادی، اکوسیستم کارآفرینی است. خروجی ناشی از نوع شناسی ابعاد، مفاهیم و شاخص های در دستِ بررسی است که به ارزش آفرینی در شهرها منجر می‌گردد. پیامد آن توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی شهر خواهد بود. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد شهرداری‌ها و نهادی متولی شهر می‌توانند بستر لازم برای کارآفرینی را فراهم کنند.

اکنون در سایه رشد و توسعه شهرها بحث کارآفرینی در شهرها اهیت بسیاری دارد. مقوله کارآفرینی، یکی از مباحث مهم شهری است که از چند جنبه، باعث ارتقای مدیریت شهری و سطح کیفیت زندگی شهروندان خواهد شد. از یک جهت به عنوان یکی از منابع درآمد پایدار شهری به اقتصاد شهر کمک می‌کند و از طرف دیگر با توسعه بخش خصوصی، می‌توان بسیاری از وظایف شهرداری را به بخش خصوصی سپرد و هزینه‌های مدیریت شهری را کاهش داد.

از دید اقتصاد شهری، عواملی چون گسترش دامنه فعالیت‌های شهرداری‌ها نیاز به گسترش منابع مالی و درآمدی شهرداری‌ها را بیشتر می‌کند. همچنین ارتقای سطح انتظارات مردم از آن‌ها و مشکلات ناشی از افزایش جمعیت شهری مزید بر علت است. بنابراین کسب درآمد در شهرداری‌ها از اموری است که تأثیر عمده‌ای در ارائه خدمات شهری به شهروندان دارد.