تحلیل سوات (SWOT)
تحلیل سوات (SWOT) ابزاری در مدیریت استراتژیک برای انتخاب استراتژی مناسب براساس پایش نقط قوت، نقط ضعف، فرصتها و تهدیدهای سازمان است. با استفاده از این ابزار وضعت موجود و مطلوب عوامل داخلی و خارجی بررسی میشود و استراتژی مناسب برای سازمان انتخاب میشود.
تحلیل سوات SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و تواناییهای درونی سازمان است. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک و همین طور بازاریابی، شناخت محیط پیرامونی سازمان است. ماتریس SWOT که آن را به شکلهای دیگر مثل TOWS هم مینویسند، از چهار سر واژه اصلی تشکیل میشود:
- نقاط قوت Strength
- نقاط ضعف Weakness
- فرصتها Opportunity
- تهدیدها Threat
ماهیت قوت و ضعف به درون سازمان مربوط میشود و فرصت و تهدید معمولاً محیطی است. در این مقاله مراحل مختلف تحلیل سوات ارائه شده است.
مراحل تحلیل سوات
گامهای تحلیل سوات عبارتند از:
- شناسایی عوامل داخلی و خارجی
- تعیین وزن عوامل داخلی و خارجی
- تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل داخلی
- تشکیل ماتریس ارزیابی عوامل خارجی
- انتخاب استراتژی مناسب
به صورت خلاصه نخست باید عوامل داخلی شناسایی و سپس در قالب نقاط ضعف و قدرت دستهبندی شود. سپس عوامل خارجی شناسایی و به صورت فرصتها و تهدیدها دستهبندی میشوند. در ادامه باید وزن هریک از عوامل مشخص شود. در گام بعدی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی تشکیل میشود. گام نهایی نیز انتخاب بهترین استراتژی میباشد.
گام نخست: شناسائی عوامل داخلی و خارجی
در تحلیل سوات ابتدا عوامل داخلی و عوامل خارجی شناسائی میشود. پس از مشخص شدن تمامی نقاط ضعف و قوت و تهدیدها و فرصتها، ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE ) تشکیل میشود. نقاط ضعف و قوت داخلی در ماتریس IFE و فرصتها و تهدیدات خارجی در ماتریس EFE تجزیه و تحلیل میشوند. پس از مشخص شدن و نمره دهی عوامل درونی و بیرونی، این عوامل در جدول ماتریس استراتژیها قرار میگیرند. سپس استراتژیهای اتخاذ شده با استفاده از ماتریس QSPM نمره دهی شده و اولویت اجرای هر کدام مشخص میشود.
با استفاده از ادبیات پژوهش و مصاحبههای تخصصی مهمترین شاخصهای هریک از معیارهای فوق شناسائی میشوند و سپس در قالب نقاط ضعف و قوت دستهبندی خواهند شد. به روش مشابه با استفاده از ادبیات پژوهش و مصاحبههای تخصصی مهمترین شاخصهای هریک از عوامل خارجی شناسائی شده و سپس در قالب فرصتها و تهدیدها دستهبندی خواهند شد.
گام دو: تعیین اوزان عوامل داخلی و خارجی
پس ازشناسائی عوامل داخلی و خارجی و دستهبندی آنها در قالب نقاط قوت وضعف و فرصتها و تهدیدها، باید میزان اهمیت هریک از آنها مشخص شود.با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسلهمراتبی وزن هریک از شاخصهای عوامل داخلی و خارجی مشخص میشود. بنابراین خروجی تکنیک AHP میتواند میزان اهمیت هر شاخص تصمیمگیری استراتژیک را نشان دهد. به مقاله رویکرد ترکیبی AHP-SWOT رجوع کنید.
گام سه: ایجاد ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی
برای تهیه ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE) ابتدا نقاط قوت و سپس نقاط ضعف را لیست کرده و به هرعامل یک ضریب وزنی بین صفر (بیاهمیت) تا یک (بسیار مهم) اختصاص میدهیم. در اینصورت جمع ضرایب وزنی اختصاص داده شده باید مساوی یک باشد. این وزن میتواند با استفاده از تکنیک AHP محاسبه شود.
– به هریک از این عاملها نمره ۱ تا ۴ میدهیم. نمره ۱ بیانگر ضعف اساسی، نمره ۲ ضعف کم،نمره ۳ بیانگرنقطه قوت و نمره ۴ نشان دهنده قوت بسیار بالای عامل میباشد.
– برای تعیین نمره نهایی هرعامل، ضریب هرعامل را درنمره آن ضریب کنیم.
– مجموع نمرههای نهایی هرعامل را محاسبه کنیم تا نمره نهایی سازمان مشخص شود.
اگرمیانگین آنها کمتر از ۲٫۵ باشد یعنی سازمان ازنظر عوامل داخلی دچارضعف بوده و اگر نمره میانگین بیشتراز ۲٫۵ باشد سازمان دارای قوت میباشد.
برای تهیه ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) نیز مانند مانند قبل عمل میشود.
گام چهارم: طراحی مدل تحلیل سوات SWOT
برای تجزیه و تحلیل هم زمان عوامل داخلی و خارجی از ماتریس داخلی و خارجی استفاده میگردد. این ماتریس برای تعیین موقعیت صنعت یا سازمان به کار میرود و برای تشکیل آن باید نمرات حاصل از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و ماتریس ارزیابی عوامل خارجی را در ابعاد عمودی و افقی آن قرار داد تا جایگاه صنعت یا سازمان در بازار مشخص گردد و بتوان استراتژیهای مناسبی را برای آن مشخص کرد. این ماتریس منطبق بر ماتریس SWOT است و استراتژیهای مناسب برای سازمان را مشخص میکند.
روش تجزیه و تحلیل SWOT به شکل نظامیافته هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدیدها را که در مرحله قبل شناسایی شده اند مورد تحلیل قرار داده و استراتژیهای متناسب با موقعیت را منعکس میسازد. در مدل SWOT پس از فهرست نمودن هر یک از عوامل قوت، ضعف، فرصت و تهدید که در مرحله قبل شناسایی شده و نوشتن آنها در سلولهای مربوطه به خود بر حسب ترتیب امتیاز وزن دار از محل تلاقی هر یک از آنها استراتژیهای مورد نظر حاصل میگردد. بنابراین همواره این ماتریس منجر به چهار دسته استراتژی ST، WT، WO و SO میشود. در شکل زیر ماتریس تجزیه و تحلیل SWOT نشان داده شده است.
انواع استراتژیهای سوات
استراتژیهای SO : در اجرای استراتژیهای SO میتوان با استفاده از نقاط قوت داخلی از فرصتهای خارجی حداکثر بهره برداری را نمود. هر سازمانی علاقهمند است که همیشه در این موقعیت قرار داشته باشد تا بتواند با بهرهگیری از نقاط قوت داخلی از فرصتها و رویدادهای خارجی حداکثر استفاده را بنماید.
استراتژیهایWO : هدف از استراتژیهای WO این است که از مزیتهایی که در فرصتها نهفته است در جهت جبران نقاط ضعف استفاده شود.
استراتژیهایWT : هدف در اجرای استراتژیهای WT کم کردن نقاط قوت و ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از محیط خارجی است. در چنین موقعیتی وضعیت نامناسب بوده و در وضع مخاطره آمیز قرار خواهیمگرفت و باید سعی کنیم باانحلال، واگذاری، کاهش عملیات، ادغام و سایر روشها از چنین وضعیتی پرهیز نماییم.
استراتژیهایST : در این نوع استراتژی تلاش میگردد تا با استفاده از نقاط قوت داخلی برای جلوگیری از تاثیر منفی تهدیدات خارجی، ساز و کارهایی در پیش گرفته شود و یا تهدیدات را از بین برد.
به این ترتیب با استفاده از ماتریس SWOT فهرستی از استراتژیهای مختلف در چهار گروه متفاوت بدست میآید. با استفاده از ماتریس QSPM میتوان این تحلیل را پایان داد. علائه ور ماتریس سوات و تحلیل QSPM میتوان از رویکردهایی مانند AHP-TOPSIS نیز استفاده کرد که در پارس مدیر تشریح شده است.
منبع: تحلیل سوات یا ماتریس SWOT نوشته آرش حبیبی براساس کتاب تحلیل سوات
نگارنده: پشتیبانی پارسمدیر | تئوری سازمان و مدیریت , مدیریت استراتژیک | ۲۵ دی ۹۳
سلام ممکنه نحوه محاسبه ضریب اهمیت را بگید . جایی هم نوشته بود به روش AHP هم میشود این ضریب را محاسبه کرد. روش محاسبه اش را توضیح میدهید لطفا
براساس کتاب مدیریت استراتژیک دیوید وزندهی به صورت نظری توسط مدیران استراتژیک سازمان انجام میشود. در کتاب تحلیل سوات فاین هم پیشنهاد شده از روش AHP برای این منظور استفاده شود.
سلام و درود. بعد از اینکه ما کلی اطلاعات در مورد نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدات و همچنین شکاف هایی که در شرکت وجود دارد پیدا کردیم،چگونه باید این اطلاعات را پردازش و از دل اینها به یک جهت گیری کلان برسیم؟ ممنون میشم پاسخ بدید
درود بر شما. ابتدا استراتژیهای چهارگانه را براساس ماتریس ارزیابی عوامل داخلی و خارجی تعیین اولویت کنید. پس از آن سناریوهایی را برای بهترین استراتژی تدوین کنید و از طریق ماتریس برنامهریزی کمی بهترین سناریو را انتخاب کنید.
خیلی ممنون از لطفتون. اگر اشکالی ندارد ، یه منبع یا رفرنس خوب و قوی برای سوال بنده جهت ادامه کار بفرمابید. ضمنا استراتژی های ۴ گانه که حضرتعالی در مقاله ارزشمند فوق مطرح کردید و سناریو رو م کمی توضیح بفرمایید. سپاسگزارم
کتاب مدیریت استراتژیک فرد دیوید یا کتاب تحلیل سوات لارنس فاین را مطالعه کنید. همینطور یک ویدیوی آموزش کامل تحلیل سوات نیز تهیه شده است که میتوانید مشاهده کنید.
سلام من ی سوال داشتم چرا در وزن دهی بین صفر و یک نمره میدهند و در رتبه به قوت ها ۳تا ۴ و ضعف ها۱تا ۲؟دلیلش چیه؟
در وزن دهی جمع اوزان باید ۱ باشد که منطقی است. وضعیت هر یک از عوامل درونی و بیرونی هم بین ۱ تا ۴ نمرهدهی میشود. ملاک نمرهدهی در این روش کتاب فرد دیوید است و اینکه چرا از این اعداد استفاده کرده واقعا اطلاعاتی نداریم.
سلام لطفا راهنمایی بفرمایید تفاوت مزن دهی بین ماتریس داخلی و خارجی به چه دلیل هست؟داخلی نقاط قوت (۳،۴) و نقاط ضعف (۱،۲) در صورتی که ماتریس خارجی فرصتها و تهدیدات بین ۱ تا ۴
درود بر شما. وضع موجود نقاط قوت ۳ و ۴ نقاط ضعف ۱ و ۲ فرصتها ۳ و ۴ تهدیدها ۱ و ۲ بدهید.
سلام این نرم افزار سوات و از کجا و چطوری میشه دانلود کرد- واقعا ضروریه کمک کنید سپاسگزارم
نرمافزاری برای این منظور نمیشناسم.
با عرض سلام و خدا قوت خدمت استاد بزرگوار
بسیار تحلیل کمی دقیق و کاربردی ، ضمن اینکه پشتیبانی از فایل هم بسیار عالی بود و تمام سوالات پاسخ داده شد.
خدوند به تلاش های شما برکت دهد. انشالله
درود بر شما. ارادت دارم، هدف اصلی من پشتیبانی از پژوهشگران برای انجام یک کار پژوهشی مبتنی بر اصول علمی است.
سلام و وقت بخیر
ایا برای همه شرکت ها هر ۴ نوع استراتژی را می شود پس از تحلیل نوشت؟
و اینکه در ادامه ۴ استراتژی را از روش QSPM تبدیل به یک استراتژی (که همان وضع موجود است ) می شود ؟
درود بر شما. سوات تحلیل وضعیت استراتژیک است. با این روش مشخص میشود سازمان در کدام وضعیت استراتژیک قرار دارد. با ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمی هم باید برای وضعیت موجود سناریوسازی کرده و بهترین سناریو را انتخاب کنید.
سلام و وقت بخیر
ببخشید یک سئوال داشتم.
اگر پرسشنامه تحلیل swot بین چند نفر از مدیران تکمیل شده باشه، تعیین وزن و ضرایب نقاط قوت و ضعف و فرصت و تهدید چطوری محاسبه میشه؟
درود بر شما. تحلیل استراتژیک نیازمند هماندیشی است و مدیران مسائل استراتژیک را به صورت جزیرهای تحلیل نمیکنند.
سلام
سوال من در رابطه با مقایسه یک منطقه (قشم) با سه تحلیل سوات هستش.
حال سوال من اینکه انتخاب کدام تحلیل ارجحیت دارد؟
با تشکر بسیار
درود بر شما. پرسش شما روشن نیست، چرا باید یک منطقه با سه روش مورد تحلیل سوات واقع شود. پاسخی برای این سوال وجود ندارد مگر آنکه کسی که چنین کاری انجام داده دلیلی برای کارش ارائه کرده باشد.
سه مقاله مختلف انالیز سوات، برای منطقه قشم انجام شده از بین این سه مقاله نمی دونم کدوم مورد و به عنوان رفرنس انتخاب کنم؟
هیچ روش علمی برای این منظور وجود ندارد، این به تشخیص پژوهشگر و اساتید مربوط بر میگردد.
سپاس از توضیحتان
امکان اینکه بخواهیم انالیز سوات مناطق حوزه خلیج فارس و دریای عمان را انجام داده و آنالیز سوات هر کدام از مناطق را با هم مقایسه کرده و یک منطقه را انتخاب کنیم؟
ممنون میشم راهنمایی بفرمایید.
تحلیل سوات برای اولویتبندی مناطق مصداق ندارد اگر مقالهای هم چنین کاری کرده باشد از نظر من صحیح نیست. تحلیل سوات برای ارزیابی وضعیت استراتژیک است و نشان میدهد پدیده محوری در کدام ربع از حالات چهارگانه استراتژیک قرار دارد.
با تشکر از توضیحتان
شما سلسله مراتب تصمیم گیری برای انتخاب مطلوب ترین ساحل گردشگری با استفاده AHP را چطور تفسیر می کنید؟ آیا این کار اشتباهی است؟ به استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره به عنوان مثال روش AHP ، برای مقایسه ترجیحات و شدت آن ها نمی توان استناد کرد؟
میتوانید از روشهای تصمیمگیری چندمعیاره استفاده کنید، خیلی هم مناسب هستند.
سلام وقت بخیر همزمان می شود یک شرکت این ۴استراتژی را دارا باشد؟
درود بر شما. تحلیل سوات، وضعیت استراتژیک را نشان میدهد، هر شرکت در یک زمان مشخص در یکی از چهار وضعیت موجود قرار دارد.
پس ابتدانقاط قوت ،ضعف،فرصت وتهدید شناسایی میکنیم و بعدارزیابیشون میکنیم و ۴استراتژی که وضعیت رو نشان میدهند استخراج می شوند.
و شرکت در یکی از انها میتواند قرار بگیرد و سپس استراتژی رقابتی کلی شرکت خودش(رهبری بها یا تمایز)که مناسب محیط شرکتش هست روانتخاب میکنه درست متوجه شدم روندش رو؟