تحلیل SOAR

تحلیل SOAR ابزاری برای برنامه‌ریزی استراتژیک است که می‌تواند برای کمک به سازمان در ایجاد و اجرای استراتژی خود مورد استفاده قرار گیرد. به بیان دیگر، تجزیه‌و‌تحلیل SOAR با تمرکز بر نقاط قوت شرکت و چگونگی استفاده از آنها برای بهره‌مندی از فرصت‌های پیش روی سازمان کار می‌کند.

در مدیریت استراتژیک استفاده از آنالیز سوآر (SOAR) بر روی قدرت‌ها و چشم‌انداز سازمان به صورت همزمان تاکید دارد. کوشش بر آن است تا از توانمندی‌های شرکت و فرصت‌های محیطی برای دستیابی به آرزوها و هدف‌های آرمانی استفاده شود. تهدیدها و موانع همیشه هستند اما تمرکز باید رسیدن به آرزوها با آنچه که داریم باشد. نظر به اهمیت موضوع در این مقاله روش تحلیل SOAR آموزش داده شده است.

ابعاد تحلیل SOAR

تحلیل SOAR مخفف چهار واژه است:

• نقاط قوت (Strenghs)
• فرصت‌ها (Opportunities)
• چشم اندازها (Aspirations)
• نتایج (Results)

نقاط قوت (Strenghs)

چیزهایی که یک سازمان یا کسب و کار به خوبی انجام می‌دهد، که حتی شامل دارایی‌های آن، قابلیت‌ها و دستاوردهای بزرگ آن می‌شود. نخست درباره نقاط قوت سازمان با اعضا و تیم رهبری تحلیل ایده‌پردازی کنید. یعنی کارهایی که خیلی خوب انجام می‌دهید و خصوصیات اساسی سازمان که به آنها کمک می‌کنند.

نقاط قوت سازمان شامل سرمایه انسانی و مادی، توانایی‌های فناوری و نوآوری، دانش، مهارت و تجربه و دستاوردهایشان می‌شود. پس از شناسایی آنها، بهتر می‌توانید از آنها محافظت کنید و از آنها برای فرصت‌سازی استفاده کنید.

نقاط قوت را با نقاط قوت رقبا مقایسه کنید تا مطمئن شوید که ارزش واقعی دارند. برای نمونه شاید شبکه توزیع عالی داشته باشید، ولی اگر تمام شرکت‌های دیگر هم این‌طور باشند، این نقطه قوت خاصی نیست.

فرصت‌ها (Opportunities)

فرصت‌ها، عوامل خارجی که می‌توانند مزیت ایجاد کنند. برای بررسی آینده سازمانتان، ابتدا با اعضای سازمان درباره استفاده هرچه بیشتر از شش تا ده نقطه قوتتان ایده‌پردازی کنید. سپس، ایده‌پردازی‌تان را گسترش دهید تا هر فرصت ممکن را شامل شود.

به طور مثال، ورود به بازارهای جدید، رفع بهتر نیازهای مشتریان و افزایش کارایی سازمانتان را بررسی کنید. البته، شرایط همیشه مثبت به نظر نمی‌رسند، ولی شاید بتوانید آنها را به نفعتان تطبیق دهید. به طور مثال، آیا می‌توانید از نقاط قوت و ضعف بزرگ‌ترین رقیبتان بر علیه او استفاده کنید؟ شاید بتوانید سرویس خاصی ارائه دهید که فعلاً نمی‌دهد.

به همین ترتیب، دیگران به این فکر می‌کنند که چه موانعی بر سر راه فرصت‌های مدنظر شما وجود دارد. باید از زاویه متفاوتی به تمام این چالش‌ها نگاه کنید تا بتوانید به‌جای دوری پیامدهای منفی، روی دستیابی به پیامدهای مثبت تمرکز کنید.

آرزوها (Aspirations)

آرزوها و آرمان‌ها، چیزهایی است که سازمان می‌خواهد به خاطر آن شناخته شود و می‌تواند به آن برسد. این گام زمانی برای ایده‌پردازی پیرامون آرزوهاست. اینجا مرحله تصور درباره آینده سازمان است. نکته مهم این است که دیدتان از انتظارات روزمره و نتایج معمولی فراتر باشد. وقت رؤیاپردازی است.

دوست دارید سازمانتان مشهور به چه باشد و کارکنان، مشتریان و رقبا چه دیدگاهی نسبت به آن داشته باشند؟ به شش تا ده نقطه قوت و فرصتتان نگاه کنید. کدام هیجان‌انگیز و الهام‌بخش هستند؟ چطور آنها را بیشتر گسترش می‌دهید؟ تابه‌حال، چیزی در تحلیلتان ازقلم‌افتاده است که دوست دارید به آن برسید؟ از اعضای سازمانتان آرزوهایشان را بپرسید تا کنجکاوی و ابتکار عملشان را ترویج دهید. آرزوهای سازمان باید پیوند نزدیکی با ارزش‌های اساسی‌اش داشته باشد.

پیامدها (Results)

پیامدها، آیتم‌های محسوس و قابل اندازه گیری که نشان دهنده دستیابی به اهداف و چشم اندازها هستند. در پایان با بقیه به این فکر کنید که تا به اینجا بر اساس تحلیلتان، چه تغییرات کاربردی را می‌خواهید ایجاد کنید.

پس از دستیابی به شش تا ده آرزوی اصلی‌تان، سازمانتان چه شکلی خواهد داشت و چطور می‌دانید که به آنها رسیده‌اید؟ بهتر است که اهداف خاص و دقیقی در این مرحله تعیین نکنید. البته، داشتن نتایج خاص نشان می‌دهد که راه را درست می‌روید یا خیر.

دوباره با اولویت‌بندی یافته‌هایتان، فهرست نتایج اصلی را برای سازمانتان تعیین کنید، چون نمی‌تواند یک‌دفعه به همه چیز برسد. تیم رهبری تحلیل نقش کلیدی در تضمین منطق و درستی پیامدها دارد. در اینجا هم یک بار دیگر، یافته‌های خود را اولویت‌بندی کنید و لیستی کوتاه از نتایجی تهیه کنید که سازمان باید اول به آنها برسد. بدین شکل نیازی نیست که با همه چیز به صورت هم‌زمان مواجه شود. تیم مدیریت تحلیل در اینجا نقش مهمی بر عهده دارد. این تیم باید از منطقی و دقیق بودن نتایج اطمینان حاصل کنند.

مقایسه تحلیل SOAR و تحلیل SWOT

تحلیل SOAR توسط ژاکلین استاورس (Jacqueline Stavros) به سال ۲۰۱۰ مطرح گردید. این روش تفاوت‌هایی با تحلیل SWOT دارد اما در اساس شیوه تحلیل آن بر اساس همان روش آشنای سوات می‌باشد.

ژاکلین استاورس

تحلیل SWOT نیز یکی از ابزارهای برنامه‌ریزی راهبردی که برای تصمیم‌گیری استفاده می‌شود. این روش بر پایه قوت‌ها، ضعف‌ها، فرصت ها و تهدیدها استوار است. این مدل در همه سطوح مدیریتی استفاده میشود؛ ولی در اکثر موارد در سطوح بزرگ مدیریتی به کار می‌رود.

در طرف مقابل، مدل SOAR همیشه در سطوح بالای مدیریت استفاده میشود و به دنبال این است تا تمام ذینفعان را در همه سطوح در برگیرد. درواقع، این مورد تفاوت کلیدی بین این دو مدل است؛ زیرا مدل SOAR آن بخش از کارمندان و ذینفعان را در برمیگیرد که تاکنون بخشی از فرایند برنامهریزی راهبردی به شمار نمیآمدند.

استراتژی SOAR با سایر استراتژی‌های توسعه، دارای تفاوت‌های زیادی است. این تفاوت‌ها به علت سؤال‌هایی است که پرسیده می‌شود و همچنین آن دسته از افرادی است که به این سؤالها پاسخ می‌دهند.

ابزار SOAR تمام سطوح و مناطق کاربردی یک سازمان (یا کمپانی) را درگیر می‌کند در حالی که ماتریس SWOT معمولا یک رویکرد از بالا به پایین است. با ابزار سوآر، به جای اینکه روی تهدیدات (Threats) یا نقاط ضعف (Weakness) تمرکز کند، روی کل ساختار سازمان و تقویت اموری که به خوبی اتمام یافته‌اند متمرکز است.

گام‌های تحلیل SOAR

گام ۱: شناسایی ذینفعانی که قصد شرکت دارند و تعیین فرمت و نوع جلسات (یک جلسه بزرگ و یا چندین جلسه کوچک؟). شرکت کنندگان در جلسه باید از تمامی سطوح سازمان و مناطق اجرایی آن انتخاب شوند.

گام ۲: تشکیل یک جلسه پرسشی یا راهنمایی برای کسب اطلاعات درباره نقاط قوت، دیدگاه‌ها و چشم انداز کارمندان و ذی‌نفعان.

گام ۳: درگیر کردن پرسنل و دیگر ذی‌نفعان (شامل مشتریان، فروشندگان و یا شرکا در صورت لزوم) برای کشف شرایطی که بزرگترین موفقیت سازمان را ایجاد کرده است. طرح سوالات قوی و مثبت برای تصور احتمالات و پتانسیل‌ها.

گام ۴: تهدیدها و نقاط ضعف یا مشکلات دیگر نباید نادیده گرفته شوند، بلکه بایستی مجددا تنظیم شوند. مباحث باید حول محور اینکه “چی می‌خواهیم” تشکیل شوند نه اینکه “چی نمی‌خواهیم”.

گام ۵: هسته مثبت سازمان را خلاصه سازی کنید، که شامل امتیازات، منابع، توانایی‌ها و دارایی‌های منحصر به فرد آن است.

گام ۶: شناسایی چشم اندازها و نتایج قابل انتظاری که دیدگاهی متقاعد کننده از آینده به ما می‌دهد. این مورد می‌تواند به وسیله استفاده از نتایج مطلوب گذشته انجام شود.

گام ۷: تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام فرصت‌ها پتانسیل بیشتری دارند.

گـام ۸: مکتوب کردن وضعیت اهداف برای هر یک از فرصت‌های استراتژیک و شناسایی.

گام ۹: برنامه ریزی برای اقدامات و پیاده سازی برنامه برای هر هدف مشخص.

نمونه موردی از تحلیل SOAR

یک شرکت کوچک که در زمینه نرم افزارهای مالی و اداری فعالیت دارد با تحلیل SOAR به موضوعات زیر دست یافته و سپس نتایج را مورد تحلیل قرار داده است.

نقاط قوت

به دلیل کوچک بودن شرکت می‌توانیم به صورت منعطف با مشتریان و مخاطبان کار کنیم.
بروکراسی زیاد و دست و پا گیر نداریم.
به دلیل نزدیکی همکاران، صمیمیت بین پرسنل و همکاران بیشتر است و در نتیجه بهره‌وری افزایش یافته است.
به دلیل کوچک بودن شرکت و بالا نبودن هزینه‌های آن می‌توانیم سود محصول را کم در نظر بگیریم تا با قیمت تمام شده کمتر، مشتریان دیگر شرکت‌ها را جذب کنیم.

فرصت‌ها

امکان استفاده از روش‌های خلاقانه در تامین مالی برای گسترش فعالیت شرکت استفاده کنیم.
رقبا، از وجود ما خبر ندارند بنابر این می‌توانیم چراغ خاموش پیش برویم.
می‌توانیم بر بخش حاشیه‌ای بازار تمرکز کنیم.

چشم انداز

چابکی (چالاکی) و انعطاف پذیری.
کسب چهره نوآورانه در ذهنیت مردم.
جهت دهی به بازار هدف.
وفادار کردن مشتریان.

نتایج

رشد مثبت ۱۵ درصد سالیانه به دلیل کسب مشتریان جدید.
جلب توجه مشتریانی که تا به حال ما را نمی‌شناختند.

خلاصه و جمع‌بندی

تحلیل SOAR یک ابزار استراتژیک و مخفف Strengths ،Opportunities ،Aspirations و Results است. این ابزار می‌تواند به شناسایی فرصت‌های همسو با نقاط قوت سازمان کمک کند. با استفاده از این تجزیه‌وتحلیل، برنامه عملی ایجاد می‌شود تا بتوان فاصله بین جایی که شرکت اکنون هست و جایی که می‌خواهد باشد را اندازه‌گیری کنید.

تجزیه‌وتحلیل سوآر روی نکات مثبت سازمان تمرکز می‌کند و از آنها در جهت طراحی راهبردی برای آینده استفاده می‌کند. کوشش بر آن است تا با ارزیابی نقاط قوت، فرصت‌ها، آرزوها و نتایج، برنامه‌ریزی بهتری برای سازمان انجام داد. این ابزار تعاملی مدیران را تشویق به مشورت با افراد در هر حوزه و سطح سازمان و به‌کارگیری تجارب و خواسته‌هایشان در فرایند تدوین راهبرد می‌کند.

در نهایت باید تاکید کرد این ابزار چیزی نیست که شرکت به تنهایی استفاده کند. به‌جای آن می‌توان با یک گروه و در یک جلسه طوفان فکری تیمی مورد استفاده قرار داد. نقاط قوت و فرصت‌ها بر وضعیت فعلی شرکت متمرکز است. در حالی که آرزوها و نتایج بر وضعیت آینده مورد نظر شما متمرکز هستند. به این ترتیب می‌توان برنامه‌ریزی راهبردی درستی را انجام داد.

دانلود اصل مقاله تحلیل SOAR

Stavros, J., & G. Saint. (2010). SOAR: Linking Strategy and OD to Sustainable Performance in W.J. Rothwell, J.M. Stavros, R. Sullivan & A. Sullivan (Eds.), Practicing Organization Development: A Guide for Leading, San Francisco, CA: Jossey-Bass Change.