آمار کاربردی مدیریت

آمار کاربردی مدیریت اشاره به روش‌های استنباطی شامل روش‌های پارامتریک و ناپارامتریک و روش‌های توصیفی برای حل مسائل مدیریتی دارد. برای این منظور باید دانش درستی از مدیریت و علم آمار داشت که تمرکز اصلی نوشتار حاضر است.

کلمه آمار دو معنای کاملا متفاوت دارد. در یک معنا غبارت است از روشی علمی که برای گردآوری، تلخیصف تجزیه‌وتحلیل، تفسیر و به طور کلی مطالعه و  بررسی مشاهدات بکار برده می‌شود. در معنای دیگر با عبارت «مشاهدات عددی» مترادف است. به دیگر سخن می‌توان گفت کلمه Statistics و State از یک ریشه مشتق شده‌اند. از دیرباز در ممالک متمدن به منظور تحقیق در امور مالی، نظامی، انسانی و جمعیت‌شناختی، آمار و اطلاعات وسیعی گردآوری می‌کردند. به همین علت گاهی آمار را برگرفته از مدنیت درنظر گرفته‌اند.

از آنجا که آمار ابزار مناسبی برای تبدیل داده‌ به اطلاعات است، استفاده از آن در دانش مدیریت به نحو وسیعی رایج گردیده است. امروزه کمتر سازمانی می‌توان یافت که از متخصصان آمار برای کمک به مدیریت سازمان استفاده نکند. بکارگیری برنامه‌های آماری و کامپیوتری به مدیران یازی رسانده تا در کمترین زمان ممکن اطلاعات لازم بسیاری را برای تصمیم‌گیری بدست آورند. بسیاری از داده‌های ذخیره شده که تاکنون برای مدیریت زیاد محسوب می‌شود، اکنون به کمک بعضی از فنون آماری مانند سری‌های زمانی، ملاک تصمیم‌گیری برای آینده سازمان‌ها محسوب می‌شوند.

مراحل پژوهش علمی در آمار

اهمیت بنیادین روش‌شناسی آماری وقتی به بهترین وجه درک می‌شود که در پرتو فرایند عمومی کسب آگاهی که گاهی روش علمی تامیده می‌شود به آن بنگریم. هرچند تحقیق علمی دارای چارچوب معینی نیست (البته این جمله از آذر و مومنی مورد نقد است و با آن مخالفم – حبیبی) می‌توان آن را چنین تعریف کرد: فرایندی که به کمک آن می‌توان روابط پنهان در پس یک پدیده را که مغشوش به نظر می‌رسند، کشف نمود. در روش علمی ابتدا مدل‌ها یا نظریه‌هایی که به نظر می‌رسد ماهیت پدیده را تبیین می‌کنند، قوبل می‌شوند. سپس نتایج منطقی از مدل پذیرفته شده استخراج می‌شود و آنها را با توجه به یافته‌های واقعی می‌سنجند. در ادامه مدل تعدیل می‌شود و جستجو به منظور یافتن تبیین بهتر برای پدیده ادامه پیدا می‌کند.

ویژگی‌های فرایند کسب آگاه به اندازه انواع زمینه‌های پژوهش متفاوت هستند. در اینجا برخی از گام‌های اساسی که هسته اصلی ببیشتر پژوهش‌های علمی را تشکیل می‌دهند، فهرست‌وار ذکر می‌گردد:

• مشخص کردن هدف
• گردآوری داده‌ها
• تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
• بیان یافته‌ها

عناصر اساسی آمار کاربردی مدیریت

در طرح تحقیقات مدیریتی دو عنصر اصلی وجود دارد: فرضیه‌های پژوهش و متغیرهایی که برای آزمودن فرضیه‌ها بکار گرفته می‌شود.

فرضیه‌ها از نظریه‌ها و تحقیقات پیشین منتج می‌گردند و چراغ راه مطالعات جدید هستند.

متغیرها، فرضیه‌ها را به صورتی نشان می‌دهند که پژوهشگران رفتاری و مدیریتی بتوانند آنها را مشاهده و اندازه‌گیری کنند.

فرضیه عبارتی آزمایشی است که رابطه قابل انتظار بین دو یا چند متغیر را به صورت دقیق و روشن بیان می‌کند. فرضیه را آزمایشی می‌نامند زیرا باید درستی آن از طریق آزمایش بررسی شود. همچنین فرضیه ممکن است کاملاً دقیق و اساسی باشد و با مجموعه‌ای از حقایق پشتیبانی و تصدیق شود و یا پیش‌بینی غیردقیقی باشد که فقط با چند فرضیه ازمایشی دیگر و یا چند تحقیق پشتیبانی گردد.

یک فرضیه می‌تواند بهترین حدث ممکن هنگام فقدان اطلاعات کافی باشد. اگر فرضیه نشان دهنده انتظارات پژوهشگر در زمینه روابط متغیرهای بین پژوهشی باشد، آن را «فرضیه پژوهشی» می‌نامند. فرضیه از طریق روش قیاسی با استفاده از یک نظریه یا از طریق روش استقرایی با استفاده از یک رشته مطالعات تحقیقی و یا از طریق روش‌های قیاسی-استقرایی تدوین می‌گردد. برای مطالعه بیشتر به بحث تفاوت سوال و فرضیه تحقیق رجوع کنید.

خلاصه بحث آمار کاربردی مدیریت

پیشرفت‌های چشمگیر علم آمار، موجب شده است که به آن تنها به منزله ابزاری برای تهیه جدول و نمودار نگریسته نشود. امروزه آمار یکی از مهمترین ابزارهای موردنیاز بیشتر رشته‌های علمی است. نفوذ علم آمار در مدیریت تا جایی است که تصمیمان سازمانی را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. علاوه بر این صحت و اعتبار بسیاری از تصمیمات و تحقیقات میدانی با آمار محک زده‌ می‌شود.

واقعیت این است که آمار صرفاً ابزاری برای بررسی و تعیین اعتبار پژوهش است یعنی آمار وسیله تحقیق است نه هدف آن. آمار برای صحت و درستی تخقیق هیچ کمکی نمی‌کند مگر اینکه مفروضات اساسی تحقیق معتبر باشد. داده‌ها به درستی گردآوری، ثبت و تنظیم شده و سرانجام تحلیل و تفسیر آنها به طور منطقی صورت گرفته باشد. به هر صورت در کاربرد روش‌های آمار و نتیجه‌گیری از شواهد آن محدودیت‌هایی وجود دارد که باید آنها را شناخت. هرگز نباید از روش‌های آماری در تحقیقات استفاده شود مگر اینکه تحلیل داده‌ها را با معناتر سازد.

آذر، عادل؛ مومنی، منصور. (۱۳۹۵). آمار و کاربرد آن در مدیریت. تهران: سمت.