مدیریت فناوری اطلاعات

مقاله مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات

منبع: مدیریت فناوری اطلاعات نوشته مرسانا نوحی نشر پارس مدیر

مدیریت فناوری اطلاعات یکی از مباحث اصلی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. سیستم اطلاعاتی یک پایگاه داده برای ذخیره، پردازش و تجزیه وتحلیل نتایج گزارشاتی است که به طور منظم درحال انجام است. به این دلیل سیستم اطلاعات مدیریت نه تنها به عنوان یک پایگاه داده، نرم افزارو سخت افزار بلکه به عنوان یک سیستم بزرگترکه به کمک و بهره گیری از آن می توان مدیریت تمام امور دستی ودستگاهی وتفسیر سیستم های ارتباطی را به راحتی انجام داد. با این حال، این اصطلاح در معنای وسیع تر به هر وسیله ای که باعث برقراری ارتباط علمی بین افراد ازجمله توسط ارتباط کلامی، سیستم های پانچ کارت و سیستم های تصادفی نوری ساده انجام می پذیرد اطلاق می شود. همچنین گاهی اوقات تنها برای اشاره به نرافزار مورد استفاده برای اجرای یک پایگاه داده کامپیوتری و یا برای اشاره به یک سیستم کامپیوتری استفاده می گردد.

تعریف مدیریت فناوری اطلاعات

فناوری (Technology) رشته کاربردی شده از علم به وسیله بیان ابزار، روش ها و مفاهیم موجود در یک حوزه علمی می باشد.

اطلاعات (Information) داده های منظمی هستند و به فرمی قابل استفاده برای دستیابی به اهداف مشخص و یا در مسیر کاهش ناتوان بودن و نداشتن اطمینان و یا برای کم کردن جنبه ها و قسمت های نامعلوم در یک تصمیم گیری مورد استفاده قرار می گیرند.

فناوری اطلاعات (Information Technology یا IT) براساس تعریف انجمن فناوری اطلاعات آمریکا (ITAA) عبارت است از: مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده‌سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصاً برنامه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزار رایانه.

فناوری اطلاعات به صورت ساده یعنی علم استفاده از یک سری ابزار که این ابزار همان پردازش، نگهداری، جمع آوری، ذخیره، توزیع، انتقال، امنیت است که بر روی اطلاعات اعمال می شود. به عبارت دیگر فناوری اطلاعات عبارتست از کاربرد رایانه‌ها و دیگر فناوری‌ها برای کار با اطلاعات.

مدیریت فناوری اطلاعات Information Technology Management دانشی میان رشته‌ای است که در آن، تمام منابع فناوری، مطابق با نیازها و اولویت‌های فناورانه نوین، اداره می‌شود. این منابع ممکن است شامل سرمایه‌گذاری‌های محسوس مانندنرم‌افزار، داده‌ها، شبکه و امکانات مرکز داده، که توسط کارکنان از آن منابع نگهداری می‌شود باشد.

مفهوم فناوری اطلاعات و ارتباطات

در پنجاه سال گذشته بروز تحولات گسترده در زمینه کامپیوتر و ارتباطات، تغییرات عمده ای را در عرصه های متفاوت حیات بشری به دنبال داشته است. انسان همواره از فناوری استفاده نموده و کارنامه حیات بشری مملو از ابداع فناوری های اطلاعات و ارتباطات که از آنان به عنوان فناوریهای جدید و یا عالی، یاد می شود بیشترین تاثیر را در حیات بشری داشته اند. دنیای ارتباطات و تولید اطلاعات به سرعت در حال تغییر بوده و ما امروزه شاهد همگرایی آنان بیش از گذشته با یکدیگر بوده، بگونه‌ای که داده‌ها و اطلاعات بسرعت و در زمانی غیرقابل تصور به اقصی نقاط جهان منتقل و در دسترس استفاده کنندگان قرار می‌گیرد.

فناوری اطلاعات و ارتباطات

بدون شک فناوری اطلاعات و ارتباطات تحولات گسترده ای را در تمامی عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی بشریت به دنبال داشته و تاثیر آن بر جوامع بشری بگونه‌ای است که جهان امروز به سرعت در حال تبدیل شدن به یک جامعه اطلاعاتی است. جامعه ای که در آن دانایی و میزان دسترسی و استفاده مفید از دانش، دارای نقشی محوری و تعیین کننده است. گستره کاربرد و تاثیرات آن در ابعاد مختلف زندگی امروزی و آینده جوامع بشری به یکی از مهمترین مباحث روز جهان مبدل شده و توجه بسیاری از کشورهای جهان را به خود معطوف کرده است. اما در تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌توان گفت؛ فناوری عبارت است از گردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد که با استفاده از ابزار رایانه‌ای و مخابرات صورت پذیرد.

ارکان مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات

فن آوری اطلاعات و ارتباطات به جایگاه برجسته اطلاعات، دستگاههای ذخیره سازی و پردازش اطلاعات و دستگاههای انتقال و دستیابی به اطلاعات تاکید دارد . بدیهی است در این راستا، علاوه بر پتانسیل های مخابراتی، رسانه هائی دیگر نظیر رادیو و تلویزیون نیز در فهرست وسایل ارتباطی (کانال نشر و توزیع اطلاعات)، قرار خواهند گرفت . زیر ساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مرحله اول نیازمند وجود یک زیرساخت اطلاعاتی است که در آن تمامی دستگاهها و وسایل ارتباطی نظیر تجهیزات مخابراتی، رادیو و تلویزیون قرار خواهند گرفت . زیرساخت اطلاعاتی به منزله فونداسیون زیرساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، مطرح بوده که امکان ارائه سرویس ها و خدمات اطلاعاتی را با کیفت مطلوب، فراهم می نماید.

بر همین اساس می توان فن آوری اطلاعات و ارتباطات را مشتمل بر سه بخش اساسی زیر در نظر گرفت :

• زیرساخت اطلاعات II
• فن آوری های اطلاعات IT
• کاربردهای اطلاعات IA

زیرساخت های فناوری اطلاعات

زیرساخت اطلاعاتی عبارت است از مجموعه‌ای از شبکه‌های ارتباطی و نرم‌ افزارهای مربوط به آن. زیر ساخت اطلاعاتی به شبکه‌ها و نرم افزارهایی اشاره دارد که از تعامل و ارتباط میان افراد سازمان‌ها، و یا از شبکه‌هایی که از قبل در دست رس بوده‌اند حمایت می‌کند؛ هم چنین این زیر ساخت‌ها امکاناتی که در آینده در دست رس خواهند بود را پشتیبانی می‌کنند. اینترنت، شبکه‌های مخابراتی و سیستم‌ها تعبیه شده و هم چنین کامپیوترها، مواردی هستند که زیر ساخت اطلاعاتی آن‌ها را شامل می‌شود.

در برخی از کشورها با توجه به جایگاه گسترده تجهیزات سخت افزاری و ارتباطی در ایجاد زیر ساخت اطلاعات، تمامی تلاش انجام شده در جهت توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات، محدود به این بخش بوده و به سایر بخش ها (فن آوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات) کمتر توجه می گردد. فراموش نکنیم که زیرساخت اطلاعات، صرفا بستر ارتباطی و گزینه های متعددی را به منظور استفاده از دستاوردها و مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار شهروندان یک جامعه قرارداده و می بایست تلاش مضاعفی در جهت توسعه سایر بخش ها و یا ایجاد زیرساخت های جانبی دیگر نیز صورت پذیرد. مثلا بدون وجود یک زیر ساخت قانونی، امکان استفاده از مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مواردی همچون تجارت الکترونیکی، وجود نخواهد داشت.

جمع بندی بحث مدیریت فناوری اطلاعات

اینترنت به عنوان شبکه‌ای که شبکه‌های موجود را در بر می‌گیرد، زیر ساخت اطلاعاتی امروز است. اینترنت مجموعه‌ای از شبکه‌های کامپیوتری به هم پیوسته است که با استفاده از پروتکل‌های مربوطه، داده‌ها را در قالب بسته‌های اطلاعاتی انتقال می‌دهد. هر کدام از شبکه‌ها، اطلاعات و خدمات خاصی از قبیل پست الکترونیکی و انتقال را به انجام می‌رسانند. شبکه‌ی جهانی وب به عنوان مجموعه‌ای از اسناد و منابع دیگر، سرویسی است که توسط اینترنت ارائه می‌شوند. طراحی زیر ساخت‌ اطلاعاتی با مسائلی از قبیل حریم خصوصی، امنیت، ترجمه، حق دسترسی به اطلاعات و بیش از تمام این‌ها با قابلیت سازگاری نرم افزارها و سخت افزارها در ارتباط است.

حریم خصوصی : عبارت است از حفاظت از اطلاعات شخصی. اکثر اوقات از ما خواسته می‌شود که اطلاعات شخصی خود را به وب ارائه دهیم.

امنیت اطلاعات: ایمن سازی اطلاعات عبارت است از محافظت از اطلاعات در برابر دست رسی غیر مجاز، افشا یا تغییر. دست رسی غیر مجاز به اطلاعات نباید باعث تخریب آن شود. امنیت اطلاعات با محرمانه بودن، در دست رس بودن و امانت داری همراه است.

محرمانه بودن: عبارت است از جلو گیری از افشا و دست رسی غیر مجاز به اطلاعات.

در دسترس بودن: سیستم‌های کامپیوتری‌ای که اطلاعات و کانال‌های ارتباطی را ذخیره کرده و آن‌ها را در دست رس قرار می‌دهند، باید به دست رسی عمل کنند. اطلاعاتی که در یک سیستم اطلاعات قرار دارد باید همیشه در دست رس کار بر باشد.

امانت داری: در امنیت اطلاعات، امانت داری به این معنا است که اطلاعات، بدون اجازه قابل تغییر نیستند .