فناوری اطلاعات و ارتباطات
فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) استفاده از امکانات نرم‌افزاری برای بکارگیری توان سخت‌افزاری رایانه‌ها برای انجام فعالیت‌های انسانی است. این مفهوم بسیار گسترده است و تعاریف متعددی نیز از آن ارائه گردیده است. اما در همه تعاریف بر بکارگیری از کامپیوترها جهت انجام فعالیت‌ها وحدت نظر وجود دارد.
فناوری اطلاعات و ارتباطات برگردان واژه Information & Communication Technology است. این فناوری داده‌های خام که دارای معانی و مفهوم قابل درک نیستند تحلیل و به اطلاعات قابل درک تبدیل می‌کند. همجنین امکان تبادل داده و اطلاعات را توسط سیستم‌های الکترونیک به مبادی مصرف فراهم می‌کند. اگرچه فناوری اطلاعات و ارتباطات مبتنی بر دیجیتالی شدن پدیدهای نو است اما مفهوم فناوری اطلاعات در معنای عام آن با خلقت جهان هستی هم تاریخ است.
فناوری اطلاعات بر اساس چند فرایند مانند تولید، پردازش، ذخیره، بازیابی، انتقال اطلاعات و سرعت نهادینه شده است. اجزای فناوری اطلاعات و ارتباطات شامل نرم‌افزار، سخت‌افزار، سیستم‌های کامپیوتری، طراحان، تولید کنندگان، اجزای الکترونیکی و ارائه‌دهندگان تجهیزات کامپیوتر است. این حوزه از دانش در مدیریت سازمان و بویژه تصمیم‌گیری سازمانی اهمیت بسیاری دارد. مباحث فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدیریت در حوزه سیستم اطلاعات مدیریت بررسی می‌شود.
تاریخچه فناوری اطلاعات و ارتباطات
عبارت «فناوری اطلاعات» نخستین بار توسط لویت و وایزلر در سال ۱۹۵۸ برای بیان نقش رایانه در پشتیبانی از تصمیم‌گیری بکار گرفته شد. بعدها این عبارت توسعه پیدا کرد و با عنوان فناوری اطلاعات و ارتباطات مطرح گردید. در قرن بیست‌ویکم ICT به عنوان حقیقت حاکم بر زندگی بشر تبدیل گردید و تحت عنوان حاکمیت فناوری اطلاعات بررسی می‌شود.
اولین کامپیوترها حدودا درسال ۱۹۵۰ در دسترس سازمان‌ها و مراکز دولتی قرار گرفت. اولین کاربرد آن در انتخابات ریاست جمهور امریکا بود. این ایده، توسط پایگاه‌های اطلاعاتی متمرکز اطلاعات آمریکا در سال ۱۹۵۱ بود.
سال ۱۹۶۰ حضور کامپیوترهای بزرگ با مفهوم انفورماتیک یا داده پردازی شکل گرفت. کاربرد آن درحوزه مدیریت اطلاعات طرفداران بیشتری پیدا کرد.
ایده استفاده از سیستم‌های هوشمند و کمک به تصمیم گیرها درسالهای ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ شکل گسترده‌تری به خود گرفت تا اینکه ایده اصلی اتوماسیون اداری وسیستم‌های بدون کاغذ امروزی را تقویت کرد.
کشورهای دیگری چون ژاپن، آلمان، انگلستان و… نیز کاربردهای کامپیوتر درزمینه خدمات بانکداری، هتلداری، مدیریت پروژه‌ها و… را رشد و بسط دادند.
با توسعه و رشد روزافزون شبکه‌های کامپیوتری، قدرت ارسال اطلاعات تصویری علاوه برصدا ازطریق شبکه‌های مخابراتی دردهه ۱۹۸۰ رو به فزونی گذاشت. سپس با پیوند تاریخی قدرت محاسباتی کامپیوتری وامکان ارسال اطلاعات، فناوری اطلاعات متولد شد.
فناوری اطلاعات مجموعه ابزارها و روش‌های لازم برای تولید، پردازش، نگهداری، توزیع و حذف یا پاک کردن سیستم‌های مبنی بر اطلاعات به معنی فراگیر آن که شامل متن، صوت و تصویر می‌شود. ادغام شبکه‌های صوتی و تصویری در ساختارهای بزرگ اقتصادی، تجاری و علمی، مدیریت سازمان با سیستم شبکه‌های کامپیوتری همه و همه با استفاده از کابل کشی یک سیستم واحد و یکپارچه این فناوری صورت می‌گیرد.
تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات
تعریف فناوری اطلاعات بسیار وسیع و گسترده است. هر کس با نگرش متفاوت، تعریف متفاوتی از فناوری اطلاعات ارائه می‌کند. بهترین روش برای تعریف چنین موضوع گسترده‌ای، ارائه مفاهیم و ایده‌های مرتبط با آن است. واژه فناوری اطلاعات اولین بار از سوی باهات به منظور بیان نقش رایانه در سیستم پشتیبانی از تصمیم‌گیری و پردازش اطلاعات در سازمان بهکار گرفته شد.
فناوری اطلاعات یا IT مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده‌سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی مبتنی بر رایانه، خصوصا برنامه‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزار رایانه میباشد.
انجمن فناوری اطلاعات آمریکا
فناوری اطلاعات به فناوری‌هایی اطلاق می‌شود که امکانات لازم را برای گردآوری، انباشت، پردازش و توزیع اطلاعات فراهم می‌کنند. محور این فناوری، رایانه و ارتباطات راه دور است. رایانه‌ها از اساس، کار پردازش و انباشت اطلاعات را انجام می‌دهند و ارتباطات راه دور، امکانات پخش و توزیع این اطلاعات را در سطحی بسیار وسیع فراهم می‌سازند. به‌طورکلی هرگونه تجهیزات، سیستم یا زیرسیستم‌هایی از تجهیزات که به‌طور خودکار جهت دستیابی، ذخیرهسازی، دستکاری، مدیریت، کنترل، نمایش، تغییر، مبادله یا دریافت دادهها یا اطلاعات به وسیلهی موسسات اجرایی بهکار گرفته میشوند، فناوری اطلاعات میباشد.
به طور خلاصه، فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه‌های الکترونیکی و نرم‌افزار سروکار دارد تا تبدیل، ذخیره، حفاظت، پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکلی مطمئن و امن انجام پذیرد. اخیرا تغییر اندکی در این عبارت داده می‌شود تا این اصطلاح به طور روشن دایره ارتباطات مخابراتی را نیز شامل گردد. بنابراین عده‌ای بیشتر مایلند تا عبارت «فناوری اطلاعات و ارتباطات» یا به اختصار ICT را به کار برند.
دیتا یا Data
داده مجموعه‌ای از نمادها، کلمات، اعداد، نمودارها و اعلائم گسسته و بی مفهومی‌هستند که رخدادها را نشان می‌دهند. اعلائمی که از طریق مشاهده و تحقیق بدست می‌ایند. در واقع دادهها مواد خامی‌هستند که هنوز پردازش نشده‌اند مانند؛ تاریخ، مقدار یک صورتحساب، تعداد پرسنل شرکت، جزئیات لیست حقوق و…برای درک بهتر آن مثالی می‌زنیم؛ تاریخ تولد شما برای بدست آوردن سن شما یک” داده” است که پس از پردازش آن، می‌توان سن شما را اعلام کرد.
تبدیل داده به اطلاعات
اصول تبدیل داده با اطلاعات اینگونه است که باید قبل ازهر چیز نیازها و کاربری درخواست کننده که می‌توان یک سازمان، یک شرکت یا یک کارخانه باشد، اطلاع حاصل کرد. اطلاعاتی نظیر؛ تعداد کاربری، جنسیت، پست‌ها، تحصیلات، رده بندی سازمانی، موقعیت کاربران و استفاده کنندگان سازمان و… دادهها معمولا بر اساس نیازدرخواست‌کنندگان، به اطلاعات مورد نظر تبدیل میشوند.
همچنین اطلاعات باید دقیق و به روز باشند به طوری که باعث بهبود و ارتقاء کیفیت تصمیم‌گیری‌ها شوند. پارامترهای درست، مناسب، دقیق، با جزئیات و قابل فهم هستند که به عنوان ویژگی‌های اصلی اطلاعات مطرح میشوند.
در مرحله بعدی فرایند، اطلاعات توسط پرسنل سازمان به دانش تبدیل میشوند. برای تولید دانش در یک فرایند نیاز به اطلاعات، نیروی انسانی و مدیریت دانش داریم. در واقع اطلاعات دانشی از مهمترین نتایج این فرایند است که باعث ایجاد مزیت رقابتی برای سازمان‌ها می‌شود.
اطلاعات Information
اطلاعات، داده‌های پردازش شده و اعلائم با مفهومی هستند که به توصیف و تعریف، دادهها می‌پردازند و توسط گیرنده پیام درک و تفسیر میشوند. در واقع با افزودن ۵ آیتم به دادهها، اطلاعات بوجود می‌ایند. آیتم‌های چون؛ زمینه، محاسبه، طبقه‌بندی، اصلاح، چگالش یا خلاصه سازی.
از طرفی، اطلاعات بر اساس آیتم‌های چون؛ چه، چه زمانی، چه‌کسی، چه چیزی، چرا، چطور، چگونه و کجا جمع‌اووری و تعریف می‌شود. به این ترتیب اطلاعات لازم برای پاسخگوی به سئوالات مطرح جمع‌آوری و به روز میشوند. مجموع اطلاعات جمع‌اوری شده یک سیستم برای پاسخگوی به سئوالات، دانش سیستم گفته می‌شود و این مرحله نهایی فرایند است.
جمع‌بندی بحث
فناوری اطلاعات و ارتباطات جایگاه مهمی در انجام امور سازمانی دارد. از ابزارهای فناوری هم در سطح خرد و هم در سطح کلان سازمان استفاده می‌شود. استفاده از این ابزارها موجب افزایش اثربخشی و بهره‌وری سازمان می‌شود. البته تاثیر اتوماسیون بر بیکاری نیز یکی از جنبه‌های تاریک این پیشرفت میباشد.
در سازمان‌های بزرگ رسالت استقرار، توسعه و نظارت بر این فناوری‌ها بر عهده واحدهایICT میباشد. این واحدها بر حسب تنوع و حجم کار از متخصصین مختلفی تشکیل می‌شود. به هر حال مدیریت ICT در سازمان امری است که باید با نظارت مستقیم مدیر سازمان همراه باشد. این واحدها باید هماهنگ و همسو با سایر برنامه‌ها و کارکردهای سازمان گام بردارند. مدیر یک سازمان باید در حد لازم از اطلاعات تخصصی و پایه برخوردار باشد.
از جمله مهمترین گام‌ها و برنامه‌ها در مدیریت و هدایت راهبردیICT در سازمان توجه به کاربران و افرادی است که باید از این فناوری استفاده کنند. برگزاری دوره‌های آموزشی مبتنی بر نباز سنجی گروههای کاری، ترغیب و تشویق کارمندان و کارشناسان به استفاده ازIT در ابعاد کاری و حتی خصوصی و همچنین طراحی مدل‌های کوچچک و آزمایشی برای گسترش آگاهی و تجربه افراد میباشد. به‌طور کلی با رشد فناوری اطلاعات و ارتباطات جهان سازمانی متحول شده است. اکنون نمی‌توان فعالیت‌های سازمانی را بدون فناوری در نظر گرفت. همگامی با فناوری شرط لازم برای بقا در دنیای رقابتی سازمان‌های امروز است.
دانلود کتابچه مبانی فناوری اطلاعات
تهیه و تنظیم: آرش حبیبی
مدیریت فناوری اطلاعات | ۲۴ بهمن ۹۱
