تولید انبوه

تولید انبوه (Mass Production) به تولید کالای استاندارد به مقدار زیاد گفته می‌شود به خصوص که شامل خط مونتاژ نیز باشد. این مفهوم از مباحث کلیدی در مدیریت تولید است. این نوع تولید به همراه تولید دستی و تولید دسته‌ای سه روش اصلی تولید کالا محسوب می‌شوند. تولید انبوه در تولید انواع و اقسام کالاها استفاده می‌شود؛ از سیالات (مانند سوخت و مواد شیمیایی) گرفته تا قطعات جامد جدا از هم (مانند بست) و یا حتی سرهم کردن آن قطعات (مانند اتومبیل سازی).

تولید انبوه شامل ساخت خیلی سریع کالاهای مشابه به تعداد زیاد است. در این روش به جای اینکه هر کارگر بر روی ساخت تمام یک محصول کار کند، از روش مونتاژ استفاده می‌شود تا کالاهایی که به صورت جزئی تکمیل شده‌اند برای کارگرهایی که بر روی قسمت خاص دیگری از محصول کار می‌کنند، فرستاده شوند. این کار باعث تسریع فرایند ساخت می‌شود. به تولید یک کالا به یک شکل اما به مقدار زیاد تولید انبوه گفته می‌شود.

تاریخچه تولید انبوه

دو انقلاب در ابتدا و انتهای قرن بیستم رخ داد. انقلاب آغازین همانا ظهور تولید انبوه و پایان عصر تولید دستی است و انقلاب پایانی ظهور ناب و خاتمه یافتن عصر تولید انبوه است. اکنون جهان در آستانه عصری جدید به سر می‌برد، عصری که در آن دگرگونی شیوه‌های تولید محصولات و ساخته‌های بشر چهره زندگی او را یکسره دگرگون خواهدکرد. پس از جنگ جهانی اول هنری فورد و آلفرد اسلون (مدیر جنرال موتورز) تولیدات صنعتی جهان را از قرون تولید دستی که شرکت‌های اروپایی رواج داده بودند، به در آوردند و به عصر تولید انبوه کشاندند و باترویج این شیوه تولید در تمام صنایع، این کشور (آمریکا) رهبر جدید شیوه‌های تولیدی گردید و صنعت خودروسازی موتور و قلب تپنده اقتصاد این کشور شد. در همین راستا، پیتر دراکر در سال ۱۹۴۶ لقب “صنعت صنعت ها” رابه صنعت خودروسازی اطلاق کرد.

تولید انبوه خیلی زود براساس ایده‌های زیربنایی تقسیم کار و تامین اهداف مدیران در افزایش کارایی توانست بازارهای زمان خود را به تصرف کارخانه داران و تولید کنندگان درآورد. در شرایطی که تقاضا از عرضه پیشی گرفته بود و فلسفه مدیریت بازاریابی مبتنی بر تولید و فروش بود این روش به خوبی جوابگو بود اما بعدها با پیچیده شدن نیازهای مشتریان این روند جای خود را به شیوه‌های جدید تولید داد. برای مطالعه بیشتر مقاله مقایسه تولید ناب با تولید انبوه به قلم آرش حبیبی را مطالعه کنید.

تولید انبوه و تولید دستی

یک تولیدگر دستی از کارگران بسیار ماهر و ابزارهای ساده اما انعطاف پذیر استفاده می‌کند تا دقیقا آنچه را بسازد که مشتری می‌خواهد. همچنین از ضعف‌های تولید دستی این است که قیمت محصول بالا بوده و در صورت افزایش حجم تولید، قیمت پایین نمی آید. (امروزه در مورد ماهواره‌ها و سفینه‌های فضایی که برجسته ترین تولیدات دستی هستند همین مشکل وجود دارد). از مشکلات دیگر تولیدکنندگان دستی این است که معمولا فاقد آن سرمایه مالی و انسانی کافی هستند که به دنبال نوآوری‌ها و پیشرفت‌های اساسی باشند. چرا که پیشرفت واقعی در دانش فنی مستلزم تحقیق و پژوهش سازمان یافته است.

تولیدگر انبوه در طراحی محصولات از متخصصان ماهر استفاده می‌کند، اما این محصولات توسط کارگران غیرماهر ساخته می‌شوند که ماشین‌آلات گران و تک منظوره راهدایت می‌کنند. این محصولات هم شکل ماشینی، در حجم بسیار بالا تولید می‌شوند. ازآنجا که تولید محصول جدید محتاج تغییر کل سیستم است، بسی گران تر از محصول قبلی خواهد شد. از این رو تولیدکننده انبوه تا جایی که ممکن باشد، از نوآوری در طرح خودداری می‌کند. در نتیجه اینکه محصول، به قیمت از دست رفتن تنوع و به دلیل وجود روش‌های کاری که برای کارکنان کسالت بار است، ارزان تر در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.

تولید انبوه و سفارشی‌سازی انبوه

ممکن است با شنیدن اصطلاح‌هایی مانند تولید انبوه (Mass Production) و سفارشی سازی انبوه (Mass Customization) فکر کنید که قرار است با یک بحث کاملاً تئوریک آشنا شوید که در دنیای واقعی، کاربرد چندانی ندارد و به‌کار بردن این اصطلاحات، فقط می‌تواند نوعی پرستیژ علمی ایجاد کند. این در حالی است که یک کارآفرین، از لحظه‌ی راه‌اندازی کسب‌وکار تا دوران بلوغ و حتی افول آن، بارها مجبور شود به بحث حجم تولید (Production Volume) و میزان سفارشی سازی (Customization) فکر کند و درباره‌ی آن تصمیم بگیرد.

تولید انبوه و سفارشی‌سازی انبوه

بحث سفارشی‌سازی انبوه، پارادوکسی نوین در عملیات تولید سنتی است. سابقاً سازمان‌ها یا بطور سفارشی تولید می‌کردند یا بصورت انبوه و استاندارد، لذا سفارشی‌سازی انبوه با جمع این دو واژه پارادوکسی را ایجاد کرده است. یعنی تولید یک محصول منحصر به فرد، بصورت انبوه و با هزینه پائین. اگر این واژه واقعا ترکیب تولید انبوه و کرافت (سفارشی) باشد، چگونه تولید کننده می‌تواند این کار را انجام دهد؟ آیا اصول کلیدی سفارشی‌سازی انبوه ریشه در دانش تولید سفارشی شده ددارد یا یا تکنیکهای تولید انبوه؟ آیا سفارشی‌سازی انبوه بر عملکرد مالی نیز تاثیر گذار است؟ سازمان‌ها جهت استفاده از این تکینیک باید پاسخ این سولات را بدانند.

جمع بندی بحث

تولید انبوه فسلفه‌ای از مدیریت تولید است که ریشه در مطالعات کلاسیک مدیریت دارد. روند طراحی در این شیوه، تولید به صورت مرحله به مرحله بوده و هر گام در یک زمان آغاز می‌شود. نخست، گروه طراحی محصول در شرکت مونتاژ، طرح کلی مدل جدید رامشخص می‌کند و مدیریت ارشد آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس جزئیات محصول طراحی می‌شود و در مرحله بعد نقشه‌های مهندسی دقیق برای قطعه آماده می‌شود و موادی که باید از آن ساخته شود، به طور دقیق تعیین می‌گردد و در این مرحله سازمان‌های سازنده این قطعات از طریق مناقصه مشخص می‌شوند. در این مرحله مونتاژگر تولید انبوه یک حد کیفی نیز تعیین می‌کند سپس قیمت، شرایط تحویل و زمان قرارداد مشخص می‌شوند.

در این شکل رابطه، مونتاژگر تکیه بر قیمت دارد. بنابراین، رمز اصلی در بردن مناقصه برای عرضه کنندگان، دادن یک قیمت پایین برای هر قطعه است. بنابراین عرضه کنندگان در ابتدا سعی می‌کنند که قیمتی حتی پایین تر از بهای تمام شده بدهند تامناقصه را ببرند. بعد از آنکه مونتاژگر به آنها وابسته شد به دلایل مختلف و بنا بر سنت تعدیل قیمت سالانه، که تورم کلی را مدنظر قرار می‌دهد، قیمت‌ها را افزایش می‌دهند و اینگونه است که قرارداد آنها به قرارداد پول سازی تبدیل می‌شود.