شرکت تضامنی

شرکت تضامنی براساس ماده ۱۱۶ قانون تجارت، شرکتی است که با نام مخصوص و برای امور تجاری میان دو یا چند نفر با مسئولیت مشترک شکل می‏‌گیرد. در ایران شرکت‌های تجاری به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند. شرکت‌های سهامی، شرکت‌های تضامنی و شرکت با مسئولیت محدود. این نوع شرکت نسخه ایرانی Liability company یا LLC می‌باشد.

در شرکت تضامنی زمانی که دارائی‎های شرکت برای پرداخت بدهی‎ها و دیون کافی نباشد، یکی از شرکا مسئول پرداخت تمامی دیون خواهد بود. تمامی قراردادهایی که بر خلاف این امر صورت گرفته باشد، در مقابل اشخاص ثالث و طلبکاران کان لم یکن تلقی می‏شود و هیچ ارزشی نخواهد داشت. از این روز شرکا در شرکت تضامنی مسئولیت پرداخت تمامی بدهی‎های شرکت را بر عهده دارند.

مسئولیت تضامنی که بر عهده شرکای شرکت است بدین معناست که در صورت کسر سرمایه، هر یک از آنها به تنهایی در مقابل طلبکاران و اشخاص ثالث برای پرداخت تمام حقوق آنها مسئول می‏باشند.  یکی از نکاتی که در این نوع شرکت‎ها وجود دارد اینکه در صورت تعقیب یکی از شرکاء و مطالبه تمامی حقوق خود، مانع از مطالبه از دیگری نمی‎شود. شریکی که تمامی دیون شرکت را پرداخت می‏‌کند، می‏‌تواند به یکی از شرکاء خود مراجعه و سهم زیان آنها را به تناسب سرمایه‌ای که در شرکت داشته اند، را وصول نماید. در این نوشتار شرکت تضامنی به عنوان یکی از انواع سازمان تشریح می‌شود.

روش ثبت شرکت تضامنی

تشکیل شرکت تضامنی نیازمند رعایت اصول زیر می‏‌باشد:

شرکتنامه باید مطابق قانون تنظیم شده باشد.

تمام سرمایه نقدی در زمان تشکیل باید تادیه و سهم الشرکه غیر نقدی نیز تماماً تقویم شده باشد.

شرکت‎های تضامنی غالباً احتیاج به اساسنامه ندارند. اما اگر قراردادی میان شرکا بسته شده باشد که با تراضی قبلی بوده و محتاج به تعیین تکلیف باشد باید در اساسنامه قید گردد. در شرکتنامه آن چه ذکر می‏شود، در آینده جزء امور اساسی شرکت محسوب می‎شود. برای مثال تعیین سرمایه و حصه هر یک از شرکا اعم از نقدی و غیر نقدی با ذکر نام شرکا، نام شرکت، موضوع فعالیت شرکت، تقسیم سود و زیان، مقررات راجع به فسخ شرکت و فوت شرکا و مدت زمان شرکت از جمله مواردی که باید در اساسنامه ذکر شود.

شرایط انتخاب نام برای شرکت‌های تضامنی

با توجه به اینکه شرکت تضامنی دارای شخصیت حقوقی است، لذا باید دارای یک نام نیز باشد. یکی از شرایط انتخاب نام داشتن «اسم مخصوص» است.

ماده ۱۱۷ قانون تجارت مقرر می‎دارد که: «در اسم شرکت تضامنی باید عبارت «شرکت تضامنی» و حداقل نام یکی از شرکا قید گردد. چنانچه نام شرکت دربرگیرنده نام تمامی شرکا نباشد، باید بعد از اسم شریک یا شرکایی که ذکر شده است، عبارتی از قبیل «و شرکا» یا «برادران» ذکر شود.

مدیران شرکت می‌توانند از یک تا چند نفر باشند که از میان شرکای شرکت و یا خارج از اعضای انتخاب می‌شوند. برای تعیین مدیر می‎توان بر طبق شرکتنامه عمل کرد که در این صورت اگر اتفاق آراء شرکاء نباشد، نباید برای تغییر مدیران تصمیم‌گیری نمود مگر به موجب حکم دادگاه و با ارائه ادله مستدل. در صورتی که یکی از مدیران از سمت خود استعفا دهد، شرکت همچنان باقی است و پس از عزل او هم برقرار خواهد بود. مدیران این شرکت دارای تمامی اختیارات به جهت اداره کردن شرکت می‌باشند، مگر تصمیماتی که صراحتاً از ایشان سلب شده باشد. 

سود، زیان و سرمایه در شرکت‌های تضامنی

در شرکت‌های تضامنی تقسیم سود و زیان بین شرکا به این صورت است که هر یک از شرکا به نسبت سهم الشرکه که در شرکت دارند، از منافع منتفع می‎شوند. پس از انحلال شرکت نیز، از زیان هم به همان نسبت متحمل می‌گردند.

بر اساس ماده ۱۹۹ قانون تجارت، در شرکت تضامنی منافع به نسبت سهم الشرکه بین شرکاء تقسیم می‏‌شود.

در ماده ۱۲۴ همین قانون نیز آمده است که در روابط بین شرکاء مسئولیت هر یک از آنها در پرداخت قروض شرکت به نسبت سرمایه می‌باشد. بر طبق عدالت نیز همین اقتضاء وجود دارد که هر کس به تناسب سهم خود از سود و زیان بهره‎مند گردد و این موضوع در شرکتنامه‎ها هم بیان می‌شود. 

برای تقسیم سود باید مطابق با ماده ۱۳۲ قانون تجارت عمل کرد. بر اساس آن، اگر در نتیجه ضررهای وارده سهم الشرکه کم شود و تا زمانی که این کمبود جبران نشده باشد، تادیه هر نوع منفعت به شرکاء ممنوع خواهد بود. برای افزایش سرمایه شرکت که به علت ضررهای وارده، کاهش پیدا کرده، نمی توان هیچ یک از شرکاء را ملزم به پرداخت سرمایه بیشتر از آنچه که در شرکتنامه تعیین شده است، نمود. 

خلاصه بحث

شرکت تضامنی شرکتی است که تحت اسم مخصوصی برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر با مسئولیت تضامنی تشکیل می‌شود. اگر دارایی شرکت برای تادیه تمام قروض شرکت کافی نباشد، هر یک از شرکا مسئول پرداخت تمام قروض هستند. در صورتی که نام برخی مالکان شرکت در نام شرکت آمده باشد، شرکت تضامنی محسوب می‌شود. شرکت تضامنی ساده‌ترین نوع از شراکت بر پایه حقوق عمومی است. این شرکت برای امور تجارتی بین دو یا چند نفر، تشکیل می‌شود و در آن شرکاء فعالیت‌های مستمر و مستقل کارآفرینی را تحت نام یک شرکت اجرا می‌کنند. بنیانگذاران در قبال کلیه بدهی‌های شرکت، شخصاً مسئولیت کامل دارند.