نظریه وابستگی به منابع

نظریه وابستگی به منابع نشان می‌دهد که چگونه منابع خارجی رفتار سازمان را تحت تاثیر قرار می‌دهند و فعالیت‌هایش را جهت می‌بخشند.  کسب منابع موضوع مهمی است که بر مدیریت شرکت هم در سطح استراتژیک و در سطح عملیاتی اثر می‌گذارد.

یکی از مباحث اصلی در روابط بین سازمانی به همین نظریه بر می‌گردد. براساس این نظریه منابع محیطی محدود است و سازمان‌ها برای دسترسی به این منابع باهم رقابت و گاهی نیز همکاری دارند. یک مقوله کلیدی در این نظریه مفهوم محیط سازمان است که سازمان کنترل مستقیمی بر آن ندارد. البته هچ به این تعریف کلاسیک از محیط نقدهایی وارد کرده که در نظریه وابستگی به منابع نیز قابل بررسی است.

تعریف نظریه وابستدگی به منابع

ایده اولیه نظریه وابستگی به منابع Resource dependence theory توسط امرسون به سال ۱۹۶۸ ارائه شد. این نظریه توسط ففر و سالانسیک به سال ۱۹۷۸ به صورتی استوار و یکپارچه مطرح گردید.

جرالد سالانسیک و جفری ففر

معنی عبارت وابستگی به منابع این است که سازمان به محیط وابسته است اما همواره تلاش می‌کند تا منابع محیط را تحت کنترل خود در آورد و بدین وسیله میزان وابستگی خود به محیط را به پایین‌ترین حد ممکن برساند. تئوری وابستگی به منابع هم در بحث تاثیر محیط بر سازمان و هم در بحث روابط بین‌سازمانی حائز اهمیت است.

براساس نظریه وابستگی به منابع، شرکت‌ها محدود و تحت تاثیر محیط شان هستند و در جهت مدیریت وابستگی‌های منابع تلاش می کنند. شرکت‌ها در اقدامات خود مستقل نیستند، بلکه به دلیل منابع به محیط خارجی خود وابستگی دارند. ففر و سالانسیک

شرکت‌ها جهت کار بطور مستقل کنترل کاملی بر روی منابع مورد نیاز ندارند. در عوض، آنها باید برای تضمین حیات سازمانی خود با محیط شان تعامل داشته باشند. تئوری وابستگی به منابع بر این پیش فرض استوار است که سازمان‌ها از طریق محیط کنترل می‌شوند. اما مدیران نیز می‌توانند با تحلیل روابط بین سازمانی در شبکه سازمانی و ایجاد تعدیل بین روابط قدرت-وابستگی، سازمان را در محیط متلاطم به پیش ببرند. مدیران از طریق چنین تحلیل هائی می‌توانند تاثیرات محیطی را از طریق ایجاد وابستگی متقابل خننثی کنند.

استراتژی‌های نظریه وابستدگی به منابع

سازمان جهت کنترل منابع طبیعی می‌تواند استراتژی‌های مختلفی را در پیش گیرد:

ایجاد رابطه بین سازمانی (مالکیت، ائتلاف، استخدام مدیران، روابط عمومی)

کنترل نیروهای کحاکم (تغییر قلمرو، فعالیت سیاسی و فعالیت غیر قانونی)

چون نقش آفرینان محیطی بسیار متنوع هستند لذا نمی‌توان بر همه آنها به یک اندازه تاکید کرد. این مساله منجر به طبقه‌بندی منابع بر اساس حیاتی بودن و کمیابی آنها می‌شود. اگر منابع سازمانی تحت کنترل سازمان دیگری قرار در آیند سازمان ضربه پذیر خواهد شد. از سوئی الزامات بازارهای کنونی سازمان‌ها را وادار می‌کند به صورت گروه در آیند تا از میزان وابستگی خود بکاهند. این مساله ضربه پذیری را کاهش می‌دهد اما هم‌زمان استقلال و خودمختاری سازمان را نیز محدود می‌کند.

نظریه وابستگی به منابع بیانگر دیدگاه سنتی از روابطی است که بین سازمان‌ها وجود دارد. سازمان‌ها میکوشند وابستگی خود به سازمان‌های دیگر را کاهش دهند. برای مثال استفاده از چندین عرضه‌کننده، ادغام و مواردی از این دست قابل اشاره است.

کنترل کردن منابع محیطی در بطن مطالعات تئوری وابستگی به منابع قرار دارد. سازمان‌ها برای پاسخگویی به نیازهای خود می‌کوشند بین استقلال و داشتن رابطه بین سازمانی نوعی تعادل برقرار کند.

نتیجه‌گیری

نظریه وابستگی به منابع در یک دوره کوتاه توسعه یافته و پس از آن تقریبا دست نخورده باقی ماند. تئوری وابستگی منابع اساسا برای تجزیه و تحلیل شکست‌های کسب و کار در آن زمان و برای درک اینکه کدام روابط بین سازمانی حضور دارند توسعه یافت. پس از آن این تئوری اغلب برای بررسی نحوه کمک به شرکت‌ها جهت کاهش عدم اطمینان و وابستگی به اثرات خارجی و با هدف مدیریت محیط خود مورد استفاده قرار گرفت. تئوری وابستگی به منابع بر سازگاری سازمانی با عدم اطمینان محیطی از طریق مدیریت فعال سازمانی جریان منابع و وابستگی ها تاکید دارد.

تحلیل وابستگی به منابع با شناسائی منابع مورد نیاز سازمان شروع شده و سپس با جستجو برای دستیابی به عرضه‌کنندگان آن منبع ادامه می‌یابد. این رویه به آمیزه‌ای از مدل سیستم باز و شبکه بین سازمانی در می‌آید. با استفاده از مدل سیستمی، ستاده‌ها و نهاده‌ها تعیین می‌شود و از طریق مدل شبکه محل استقرار منابع و خروجی‌ها مشخص می‌شود.

دانلود مقاله نظریه وابستگی به منابع