گردشگری سلامت

گردشگری سلامت (Health tourism) یک شاخه گسترده از گردشگری است که با هدف استفاده از امکانات پزشکی و خدمات درمانی انجام میشود. انواع گردشگری سلامت خود شامل توریسم درمانی و توریسم تندرستی است.
در این شیوه از توریسم، افراد با هدف استفاده از امکانات درمانی به مسافرت میروند. اگر چه هدف اصلی از چنین مسافرتی بهرهگیری از امکانات درمانی است با این وجود جنبههای دیگری از گردشگری را نیز شامل میشود. شهرها و کشورهایی که به عنوان یک قطب درمانی در منطقه شناخته میشوند از طریق افزایش تسهیلات گردشگری میتوانند از مزایای اقتصادی زیادی برخوردار شوند.
گردشگری سلامت یک مفهوم جدید است و معمولاً جریان جابجایی از پیرامون به مرکز است چرا که امکانات ویژۀ پزشکی و بهداشتی را میطلبد. ایران نیز در منطقهای قرار دارد که از ظرفیت بزرگی برای جذب مسافران با هدف درمانی و پزشکی برخوردار است. با این وجود عدم مدیریت گردشگری درست موجب گردیده است که در این زمینه نیز پیشرفتی نداشته باشیم. نظر به اهمیت موضوع در این نوشتار، گردشگری سلامت مفهومسازی و تعریف خواهد شد.
تعریف گردشگری سلامت
گردشگری سلامت به طور کلی به سفر افراد برای دریافت خدمات پزشکی و بهداشتی در مقاصدی خارج از محل سکونتشان اشاره دارد. این نوع گردشگری معمولاً به دلیل هزینه کمتر درمانها، کیفیت بالاتر خدمات، یا تخصصهای خاص در کشورهای مقصد رخ میدهد.
گردشگران سلامت ممکن است برای انجام عملهای جراحی، درمانهای خاص پزشکی، درمانهای زیبایی، یا حتی درمانهای فیزیکی به کشور دیگری سفر کنند. این صنعت همچنین میتواند شامل خدمات رفاهی و مشاورههای پزشکی باشد که در کنار درمانها ارائه میشود. گردشگری سلامت یکی از بخشهای نوین در صنعت گردشگری است که به دلیل پیشرفتهای پزشکی و ارتباطات جهانی در حال گسترش است.
سازمان جهانی گردشگری (WTO) به طور ویژه، گردشگری سلامت را چنین تعریف میکند: استفاده کردن از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آبهای معدنی، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر میشود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد – که بیش از ۲۴ ساعت است – به طول میانجامد.
انواع گردشگری سلامت
انواع گوناگونی برای این شیوه از گردشگری وجود دارد اما دو دسته اصلی عبارتند از:
- گردشگری درمانی (Medical Tourism)
- گردشگری تندرستی (Wellness Tourism)
گردشگری درمانی
گردشگری درمانی یا گردشگری پزشکی شاخهای از گردشگری سلامت است که در آن شخص از کشوری پیشرفته به سایر نقاط دنیا سفر میکند تا از خدمات پزشکی کشور مقصد در مراکز درمانی بهرهمند شود. در اغلب موارد، هدف از توریسم پزشکی بهرهمندی از قیمت پایین خدمات پزشکی یا دریافت سریعتر خدمات در سایر نقاط دنیاست.
ین نوع گردشگری به افراد اختصاص دارد که برای دریافت درمانهای پزشکی مانند جراحیها، درمانهای دندانپزشکی، یا درمانهای خاص به کشورهای دیگر سفر میکنند. گردشگری بازتوانی به افرادی اختصاص دارد که برای دریافت درمانهای بازتوانی مانند فیزیوتراپی یا درمانهای بعد از عمل جراحی به کشورهای دیگر سفر میکنند.
مقولهی گردشگری سلامت فراتر از گردشگری درمانی است. آبهای گرم و معدنی و لجن درمانی همراه با امکانات طبیعی نیز شامل مقولهی گردشگری سلامت است. شعار جهانی توریسم سلامت، امکانات و خدمات در حد کشورهای جهان اول یا پیشرفته و قیمتها و هزینهها در حد کشورهای در حال توسعه و جهان سوم است.
گردشگری تندرستی
گردشگری تندرستی به سفرهایی اطلاق میشود که هدف اصلی آن حفظ و ارتقاء سلامت فرد از طریق فعالیتهای فیزیکی، روحی، و روانی است. این نوع گردشگری شامل ورزشهای خاص، یوگا، مدیتیشن، درمانهای طبیعی، و مراقبتهای ویژه در محیطهای آرامشبخش میشود. هدف آن کمک به کاهش استرس، بهبود وضعیت جسمانی، و ارتقای کیفیت زندگی فردی است.
به گردشگری تندرستی گاه گردشگری بهداشتی و پیشگیرانه نیز گویند. این نوع گردشگری شامل سفر به مقاصدی برای دریافت خدمات بهداشتی و پیشگیرانه مانند چکاپهای پزشکی، مشاورههای تغذیهای، یا واکسیناسیون است.
گروهی از مسافران برای استفاده از خدمات پزشکی گردشگری سلامت را انتخاب میکنند. مقصد آنها مکان هایی که تسهیلات درمانی مورد نظرشان وجود داشته باشد. بنابراین چنین سفری شامل فعالیتهای گوناگونی میشود که با هدف تأمین بهداشت و سلامت فرد یا گردشگر انجام میشود مانند مراقبت بهداشتی و گذراندن دوره نقاهت و بازپروری.
ادبیات پژوهش و مبانی نظری انواع گردشگری
فصل دوم انواع گردشگری شامل ادبیات پژوهش و مبانی نظری انواع گردشگری تهیه شده است. فصل دوم انواع گردشگری شامل فهرست کامل منابع بوده و به صورت فایل ورد قابل ویرایش میباشد.
توریسم پزشکی با سفرهای معمولی پزشکی متفاوت است. در سفرهای معمول، شخص از کشوری کمتر توسعه یافته برای دریافت خدمات پزشکی به کشورهای پیشرفته میرود و دلیل آن نبود خدمات مشابه در کشورش است. در حالی که در توریسم پزشکی خدمات مشابه ارائه میشود ولی توریست کشور دیگر را ترجیح میدهد.
بالا رفتن سطح دانش مردم دنیا و توجه بیشتر به بهداشت و سلامت موجب افزایش جذابیت این گونه سفرها شده است. مردم برای درمان بیماریهای تنفسی، استخوان درد، پوکی استخوان، بیماریهای کلیدی، حساسیت و دیگر مشکلات سلامتی تمایل دارند به چنین مناطقی مراجعه نمایند.
اهمیت گردشگری سلامت
ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮرﯾﺴﻢ درﻣﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﺣﻮزه ﻫﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺸﯽ ﺑﺴﺰا در ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺮی اﯾﻔﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ و داﻣﻨﻪای ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺴﺘﺮده را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد. گسترش صنعت گردشگری علاوه بر نقش و تاثیر آن در ابراز هویت ملی، موجب ارتقای ابعاد وسیع اقتصادی از جمله ایجاد فرصتهای شغلی، درآمدزایی، کاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی و رفاه در جامعه میشود. در ﻣﯿﺎن ﺣﻮزه ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﺮدﺷﮕﺮی، ﮔﺮدﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ و ﻣﺰﯾﺖ ﻫﺎی رﻗﺎﺑﺘﯽ از ﺗﻮﺟﻪ زﯾﺎدی ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه اﺳﺖ.
گردشگری درمانی به توسعه اقتصاد و استانداردهای زندگی تمدن بشری کمک میکند و اهمیت و مزایای آن به شرح زیر است:
- در توسعه ی اقتصادی بسیار تاثیر گذار است.
- مشاغل بهداشتی و درمانی زیادی ایجاد میکند.
- امکانات بهداشتی بیشتری ایجاد میکند.
- دسترسی به جدیدترین فناوریها در بخش پزشکی
- کیفیت زندگی همه افرادی که درگیر ابن فرایند هستند را بهبود میبخشد.
- مشارکت در بهداشت جهانی
- افزایش و رشد استانداردهای بهداشت جهانی
- تبادل دانش و تجربه متخصصان
- ایجاد درآمد خارجی برای کشور و واردات ارز
- مزایای اجتماعی
- مزایای سیاسی
- مزایای اقتصادی
سخن پایانی
گردشگری پس از صنعت نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار میرود. این صنعت تاثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها دارد و به طور حتم در آیندهای نزدیک به صنعت اول جهان تبدیل خواهد شد. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، گردشگری از حالت عام خارج شده و به شاخههای تخصصی نظیر گردشگری فرهنگی، گردشگری ورزشی، گردشگری ماجراجویانه، گردشگری مذهبی، گردشگری سلامت و غیره تقسیم شده است.
آنچه که مبنای این تقسیمبندی قرار میگیرد «نیت یا قصد اصلی» گردشگر از گردشگری است. بنابراین، افرادی که به منظور برخورداری از خدمات سلامت (پیشگیری، درمان) به کشور دیگری سفر میکنند، در زمره گردشگران سلامت قرار دارند.
با توجه به ماهیت توریسم پزشکی و نوظهور بودن آن، این صنعت با چالشها و موانع زیادی از جمله مشکل زبان و تکنولوژی و … رو به رو است. همچنین گردشگری سلامت مشکلات و چالش هایی برای کشور میزبان ایجاد میکند. برخی از این چالشها عبارتند از: پیگیری و مراقبتهای بعد از عمل در این نوع درمان بسیار مشکل میشود. مثلا اگر فردی بعد از عمل به کشور خود بازگردد و سپس دچار عفونت شود دیگر نمیشود مراقبتهای لازمه را انجام داد.موانع فرهنگی و زبانی یکی از مهمترین چالشها در این صنعت است، زیرا اگر کادر درمان و بیمار متوجه زبان و فرهنگ یکدیگر نشوند، فرایند درمان بسیار سختتر و پیچیده تر میشود.
منبع: حسینپور، کبری. مدیریت گردشگری. تهران: پارسمدیر.

نگارنده: محبوبه برابسته | مدیریت گردشگری | 21 مهر 97